Disolución da Unión Soviética
A disolución da Unión Soviética produciuse o 26 de decembro de 1991. Foi o resultado da declaración número 142-H do Soviet polas "Repúblicas" do Soviet Supremo da Unión Soviética. A declaración recoñeceu a independencia das antigas Repúblicas da Unión Soviética e a creación da Comunidade de Estados Independentes (CEI), malia que cinco dos signatarios asinaron moito despois ou nunca chegaron a facelo. O día anterior, o presidente soviético Mikhail Gorbachev, o oitavo e derradeiro líder da Unión Soviética renunciou, declarou o seu cargo extinto e pasou todos os seus poderes, incluíndo o control dos códigos dos mísiles nucleares, ó presidente ruso Boris Eltsin. Esa mesma tarde, ás 7:32, a bandeira soviética ondeou por última vez no Kremlin de Moscova e foi substituída pola Bandeira de Rusia pre-revolucionaria.
| Disolución da Unión Soviética | |
|---|---|
 Animación mostrando no mapa os sucesivos cambios da disolución da URSS | |
| Data | 26 de decembro de 1991 |
Antecedentes
editar
1985
editarGorbachev foi elixido secretario xeral polo Politburo o 11 de marzo de 1985, pouco máis de catro horas despois da morte do seu antecesor Konstantin Chernenko. Gorbachev, de 54 anos, comezou unha serie de reformas en diversos eidos, comezando polo cambio de altos funcionarios da era Brezhnev que se resistían aos cambios políticos e económicos que pretendía impulsar. Aínda que a desestalinización xa comezara nos anos 50, a primeira exposición sobre os crimes do stalinismo, chamada "Semana da Concienciación", celebrouse en Moscova o 19 de novembro de 1988.
A liberalización da perestroika (reformas) e glásnost (transparencia), creou un contexto no que xurdiron movementos nacionalistas dentro da Unión Soviética, que fora fundada respectando en teoría, e recollido na Constitución, o dereito de autodeterminación. Tamén levou indirectamente ás revolucións de 1989 nas que os réximes socialistas do Pacto de Varsovia foron derrocados pacificamente (coa excepción de Romanía),[1] que á súa vez aumentaron a presión sobre Gorbachov para introducir unha maior democracia e autonomía para as repúblicas constituíntes da Unión Soviética. Baixo o liderado de Gorbachov, o Partido Comunista da Unión Soviética (PCUS) en 1989 introduciu eleccións competitivas limitadas para unha nova lexislatura central, o Congreso dos Deputados do Pobo.
O 23 de decembro de 1985, Gorbachov nomeou a Yeltsin primeiro secretario do Partido Comunista de Moscova, en substitución de Viktor Grishin.
1986
editarO accidente de Chernóbil no 26 de abril de 1986 na central nuclear de Chernóbil, situada na RSS de Ucraína provocou grandes cantidades de contaminación radioactiva á atmosfera, que se estendeu sobre gran parte do oeste de Rusia e Europa. Está considerado o peor accidente nunha central nuclear da historia, e foi o primeiro clasificado como de nivel 7 na escala internacional de eventos nucleares (no 2011 chegou a este nivel o accidente nuclear de Fukushima). Na batalla para conter a contaminación e para evitar unha catástrofe maior participaron ao redor de 500 000 traballadores, e esta custou uns 18 billóns de rublos, paralizando a economía soviética.[2] Iso, xunto cos continuos gastos da guerra fría levou a Gorbachov a continuar impulsando unha maior liberalización. O 23 de decembro, o disidente soviético máis destacado, Andrei Sájarov, regresou a Moscova pouco despois de recibir unha chamada persoal de Gorbachov que lle dicía que xa pasaron case sete anos do seu exilio interno por desafiar ás autoridades.
1987
editarNo pleno do Comité Central do 28 ao 30 de xaneiro de 1987, Gorbachov suxeriu unha nova política de demokratizatsiya en toda a sociedade soviética. Propuxo que as futuras eleccións do Partido Comunista ofrecesen varios candidatos elixidos mediante votación secreta. Gorbachov tamén ampliou radicalmente o alcance da glasnost, declarando que ningún tema estaba prohibido para a discusión aberta nos medios e liberou a ducias de presos políticos. O 10 de setembro de 1987 Boris Eltsin escribiu unha carta de renuncia a Gorbachov.[3] Na reunión plenaria do Comité Central o 27 de outubro de 1987, Eltsin, frustrado porque Gorbachov non abordara ningún dos asuntos descritos na súa carta de dimisión, criticou o lento ritmo da reforma e a submisión ao Secretario Xeral. Na súa resposta, Gorbachov acusou a Yeltsin de "inmaturidade política" e de "irresponsabilidade absoluta". Porén, as noticias da insubordinación de Eltsin e do "discurso secreto" estendéronse, e as versións de samizdat pronto comezaron a circular. Iso marcou o inicio do cambio de marca de Yeltsin como rebelde e aumento da popularidade como figura anti-establishment. Os catro anos seguintes de loita política entre Yeltsin e Gorbachov xogaron un papel importante na disolución da Unión Soviética. O 11 de novembro de 1987, Yeltsin foi destituído do cargo de Primeiro Secretario do Partido Comunista de Moscova.
As preocupacións ambientais pola central nuclear de Metsamor motivaron as manifestacións iniciais en Ereván.
Nos anos previos á disolución, producíronse ou afianzaron en toda a Unión Soviética diversas protestas e movementos de resistencia, que foron suprimidos ou tolerados de diversas maneiras.
O CTAG (letón: Cilvēktiesību aizstāvības grupa, literalmente "Grupo de Defensa dos Dereitos Humanos") Helsinki-86 foi fundado en xullo de 1986 na cidade portuaria letona de Liepāja. Helsinki-86 foi a primeira organización abertamente anticomunista
No contexto da fin da guerra fría,
O proceso comezou cun crecente malestar nas distintas repúblicas nacionais constituíntes da Unión que se converteu nun incesante conflito político e lexislativo entre elas e o goberno central. Estonia foi a primeira república soviética que a declarou a soberanía do estado dentro da Unión o 16 de novembro de 1988. Lituania foi a primeira república que declarou a plena independencia restaurada. da Unión Soviética pola Lei do 11 de marzo de 1990 cos seus bálticos e a república do Cáucaso Meridional Xeorxia (país)|Xeorxia]] uníndose a el nun curso de dous meses.
En agosto de 1991, os comunistas da liña dura e as elites militares tentaron derrocar a Gorbachov e deter as reformas fracasadas no un golpe, pero fracasaron. A turbulencia fixo que o goberno de Moscova perdese a maior parte da súa influencia e moitas repúblicas proclamasen a súa independencia nos días e meses seguintes. A secesión dos estados bálticos foi recoñecida en setembro de 1991. Os Acordos de Belovezha foron asinados o 8 de decembro polo Presidente Boris Yeltsin de Rusia, Presidente Kravchuk de Ucraína, e Presidente Shushkevich de Belarús, recoñecendo a independencia dos outros e creando a Comunidade de Estados Independentes (CEI) para substituír a Unión Soviética. Casaquistán foi a última república en abandonar a Unión, proclamando a súa independencia o 16 de decembro. Todas as repúblicas ex-soviéticas, a excepción de Xeorxia e os estados bálticos, uníronse á CEI o 21 de decembro, asinando o Protocolo Alma-Ata. O 25 de decembro, Gorbachov dimitiu e cedeu os seus poderes presidenciais, incluído o control dos códigos de lanzamento nuclear, a Eltsin, quen agora era o primeiro presidente da Federación Rusa. Esa noite, a bandeira soviética foi baixada do Kremlin e substituída pola bandeira tricolor rusa. Ao día seguinte, a cámara alta do Soviet Supremo da URSS, o Soviet das Repúblicas disolveu formalmente a Unión.[4][5] Os acontecementos da disolución tamén marcaron a principal conclusión das Revolucións de 1989 e o final da guerra fría.
Notas
editar- ↑ "Gorbachev's role in 1989 turmoil" (en inglés). 2009-04-01. Consultado o 2023-02-05.
- ↑ De entrevistas con Mikhail Gorbachov, Hans Blix e Vassili Nesterenko. The Battle of Chernobyl. Discovery Channel.
- ↑ O'Clery, Conor. Moscow 25 December 1991: The Last Day of the Soviet Union. Transworld Ireland (2011). ISBN 978-1-84827-112-8, p. 71.
- ↑ (en ruso) Declaración № 142-Н da República Soviética dos Soviets da República Suprema da Unión Soviética, establecendo formalmente a disolución da Unión Soviética como estado e suxeito do dereito internacional.
- ↑ -basis.html "O fin da Unión Soviética; Texto da declaración: "Recoñecemento mutuo" e "unha base igual""
|url=incorrecto (Axuda). The New York Times. 22 de decembro de 1991. Consultado o 30 de marzo de 2013.