Edward Gibbon

Edward Emily Gibbon, nado en Putney o 8 de maio de 1737 e finado en Londres o 16 de xaneiro de 1794, foi un historiador británico, considerado como o primeiro historiador moderno, e un dos historiadores máis influentes de todos os tempos. A súa obra magna, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (Historia da decadencia e caída do Imperio romano), publicada entre 1776 e 1788, é un traballo fundamental cuxa influencia perdura ata hoxe en día, non só para comprender a evolución historiográfica sobre este tema —que non o estado da cuestión, dado que a obra está, loxicamente, desfasada—, senón tamén como sólido fito metodolóxico no estudo histórico.

Edward Gibbon

Biografía
Nacemento	8 de maio de 1737 Putney, Reino Unido (pt)
Morte	16 de xaneiro de 1794 (56 anos) Londres, Reino Unido
Causa da morte	peritonite
Lugar de sepultura	Fletching (en)
Membro do Parlamento da Grã-Bretanha (pt)
1774 – 1784
Member of the 14th Parliament of Great Britain (en)
Lexislatura: 14th Parliament of Great Britain (en)
Member of the 15th Parliament of Great Britain (en)
Lexislatura: 15th Parliament of Great Britain (en)
Datos persoais
Residencia	Putney (pt)
Relixión	Catolicismo e protestantismo
Educación	Magdalen College Kingston Grammar School (en) Westminster School Universidade de Oxford
Actividade
Campo de traballo	Historia, antigüidade clásica e literatura de divulgação científica (pt)
Ocupación	historiador, erudito clásico, político, escritor
Partido político	Partido Whig (pt)
Membro de	Royal Society
Influencias	Charles de Montesquieu
Obra
Obras destacables (1776) A História do Declínio e Queda do Império Romano (pt)
Familia
Cónxuxe	sen valor
Pais	Edward Gibbon   e Judith Porten
Sinatura
Descrito pola fonte	Grande Enciclopedia Soviética 1969-1978, (sec:Гиббон Эдуард) Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron

Traxectoria

Primeiros anos

Naceu en Putney, daquela unha cidade xunto ao río Támese, preto de Londres, Inglaterra. O seu avó fixera e perdera a fortuna familiar na burbulla dos mares do Sur. Gibbon era fillo único, e nas súas memorias descríbese a si mesmo como un "raparigo enfermizo". A súa nai morreu cando el contaba con dez anos, e a súa crianza e coidado correu a cargo da súa tía Catherine Porten. Asistiu ao Kingston Grammar School, residindo na casa da súa favorita "Aunt Kitty", seguida de Westminster School. Aos 14 o seu pai enviouno ao Magdalen College da Universidade de Oxford.

Gibbon non gozou da atmosfera escolar e máis tarde describiu os catorce meses pasados alí como os menos proveitosos de toda a súa vida. O máis memorábel deste período foi a súa conversión ao Catolicismo o 8 de xuño de 1753. "Desde a miña mocidade fun afeccionado á disputa relixiosa", escribiu máis tarde.

Estancia en Suíza

Pola súa conversión ao catolicismo foi expulsado de Oxford e o seu pai enviouno a Lausana, Suíza, baixo a titoría de M. Pavilliard, pastor calvinista e titor privado, onde permaneceu cinco anos, un tempo que tería un forte impacto no seu carácter e a súa vida posterior. Rapidamente apostatou de novo e regresou ao Protestantismo. A súa estancia en Lausana enriqueceu a inmensa aptitude de Gibbon para o estudo e a erudición. Ademais coñeceu ao único amor da súa vida, a filla do pastor, unha rapaza chamada Suzanne Curchod, que máis tarde sería a esposa de Jacques Necker, o ministro de finanzas francés, e nai de Germaine de Staël. Unha vez máis interveu o seu pai na súa vida, que lle negou o permiso para propoñer matrimonio á rapaza e esixiu o seu regreso a Inglaterra. Gibbon escribiría: "I sighed like a lover, I obeyed like a son."

Regreso

Ao seu regreso a Inglaterra Gibbon publicou o seu primeiro libro Essai sur l'Etude de la Littérature en 1758. De 1759 a 1763 Gibbon pasou catro anos de servizo coa milicia de Hampshire. A finais de 1763 embarcou para un Grand Tour a Europa, que incluíu unha visita a Roma. Foi alí, en 1764, cando Gibbon concibiu por primeira vez a idea de escribir sobre a historia do Imperio romano.

En 1772 o seu pai morreu deixándolle o suficiente como para vivir desafogadamente en Londres. Empezou a escribir a súa historia en 1773 e o primeiro "quarto" da Decadencia e Ruína apareceu en 1776. A obra tivo moito éxito entre os intelectuais do seu tempo e provocou certa polémica coas autoridades eclesiásticas. Os últimos tomos da "Decadencia e caída do Imperio romano" apareceron en 1788. Traballou na súa autobiografía ata a súa morte, en 1794.

Enfermidade

Gibbon sufriu dunha afección, que agora se pensa que podería ser hydrocele testis, de acordo co Manual de Merck. Produce a exsudación de fluído dos testículos en proporcións extraordinarias. Gibbon ideou moitos xeitos de retirar o fluído en anos posteriores, pero a situación empeorou e converteuse en algo máis doloroso e vergonzoso. O seu médico, que facía medicións, sacou unha vez máis dun litro de líquido da protuberancia.

Esta inflamación crónica causoulle unha incomodidade engadida nunha época en que a moda tendía aos calzóns axustados. Refírese indirectamente a isto nas súas memorias cando comenta: "podo recordar só catorce días verdadeiramente felices na miña vida" e "nunca estou contento senón cando escribo en soidade". A hixiene persoal durante o século dezaoito era como moito opcional. A humillación social que soportou como consecuencia da súa necesidade de hixiene e a súa protuberancia quedou rexistrada. Nunha época en que o valor do home era medido non soamente polo "corte dos seus calzóns" senón tamén pola súa equitación, Gibbon foi unha figura solitaria. Nun incidente axeonllouse ante unha dama da sociedade á que se ía declarar. Ela protestou, "Señor, por favor, levántese." Gibbon replicou: "Señora, non podo."

Historia da decadencia e caída do Imperio romano

Artigo principal: Historia da decadencia e caída do Imperio romano.

Gibbon proponse escribir a historia de xeito accidental. Nas súas memorias escribiu que a redacción do libro se lle ocorreu en Roma, cando está entre as ruínas do Capitolio e, mentres oe orar aos franciscanos, pregúntase o porqué da decadencia do Imperio romano. Quizais por iso asociará a caída do Imperio co ascenso do Cristianismo, aínda que na obra isto non parece ser unha teoría creada ad hoc.

A pregunta inicial do libro será a causa da caída do Imperio romano, e o tema central, quizais pola relevancia histórica do mesmo, será o ascenso e desenvolvemento do Cristianismo. A primeira edición da primeira parte da obra publícase en 1776, e vai seguida do escándalo, porque Gibbon por primeira vez aplica a historia filosófica á historia da Igrexa, é dicir, escribe este libro desde unha perspectiva ilustrada e crítica. O escándalo e a seriedade inherente da obra contribúen o éxito da obra, polo que publica a segunda parte en 1788.

A primeira parte abarca desde os Antoninos ata o ano 476, no que se produce a desaparición do último Emperador, Rómulo Augústulo. A segunda parte ocúpase fundamentalmente da historia bizantina e de occidente, desde o ano 476 ata a Caída de Constantinopla no ano 1453. A caída de Roma e Constantinopla produciuse, segundo el, por un proceso de decadencia moral, debido a que o Cristianismo ía en contra dos ideais de Roma, que eran a liberdade intelectual e moral.

Unha das formulacións centrais da obra é responder a por que o Cristianismo se impuxo en Roma (e cal puido ser a súa influencia na caída do Imperio). A resposta obvia que lle deron na súa época é porque se trata da doutrina verdadeira. Gibbon, aínda que agnóstico confeso, non discute esta causa, senón que a ignora e analiza as causas verdadeiras, que son, segundo el:

• A intolerancia dos cristiáns, que están convencidos de que a súa relixión era a verdadeira.
• O Cristianismo ten como vantaxe que é unha doutrina proselitista, non como o Xudaísmo, que é pechada.
• A promesa nunha vida futura.
• Os milagres da Igrexa Primitiva.
• A moral austera.
• A unión do Cristianismo e Goberno.

Todo isto contribúe a explicar a caída do Imperio.

O verdadeiro mérito de Gibbon, emporiso, non se centra nas súas teses decadentistas, senón en como aborda o estudo do período, en como manexa as fontes históricas, e en como non se conforma con recoller aquilo que cada unha destas relata, senón que o fía e contextualiza tratando de ofrecer unha imaxe global de cada período histórico. Así, o novidoso e valioso de Gibbon non son as súas teses políticas, morais ou relixiosas, que son as mesmas de Voltaire e de Montesquieu, senón que soubo comprender o importante papel dos feitos na Historia, e soubo ordenalos e valoralos, realizando a primeira historia moderna: niso radica a súa importancia e a forza con que calou en toda a historiografía posterior.

Valoración

Placa conmemorativa de Edward Gibbon en Bentinck Street, Londres.

A arte literaria de Gibbon, a continua excelencia do seu estilo, os seus epigramas picantes e a súa brillante ironía, poida que non asegurasen á súa obra a inmortalidade de que probabelmente goza, de non ser polo pulo ecuménico, a precisión extraordinaria e unha perspicacia de xuízo que raramente foi igualada en historia, ou mesmo na prosa inglesa. Winston Churchill anotou, "empecei Decadencia e Ruína (e) fun inmediatamente dominado tanto pola historia como polo estilo. Devorei a Gibbon. Seguino triunfalmente de principio a fin." Máis tarde, nos seus propios escritos tendería a imitar o estilo da súa prosa, aínda que a un nivel menos elevado.

De modo infrecuente para o século XVIII, Gibbon nunca estaba satisfeito de segundas fontes se as primarias estaban a man. "Sempre me esforcei", dixo, "por extraer da fonte principal; a miña curiosidade, tanto como un sentido do deber, urxíronme sempre a buscar nos orixinais." Nesta insistencia na importancia das fontes primarias Gibbon é considerado por moitos como o primeiro historiador moderno.

O capítulo décimo quinto, que documenta as razóns para o rápido crecemento da cristiandade ao longo do Imperio romano foi particularmente vilipendiado e causou a prohibición do libro en varios países ata hai relativamente pouco. (Irlanda, por exemplo, levantou a prohibición sobre a súa venda pouco despois de 1970)

A historia de Gibbon sobre a Decadencia e Ruína do Imperio romano segue sendo unha obra de valor indiscutíbel, unha inspiración para os historiadores e, sobre todo, unha crítica brillante, sostida e extraordinariamente perspicaz da fraxilidade da condición humana. Emporiso, a tese decadentista que suscitou en canto ao "fin do imperio romano de occidente" está máis que desfasada e bastante superada pola historiografía actual. A Gibbon é importante telo en conta para comprender a evolución historiográfica sobre este tema, xa que foi un dos pioneiros na historiografía moderna, pero a súa proposta xa non é aceptada polos estudosos do tema.

Influencia noutros autores

Os temas sobre os que escribiu Gibbon así como as súas ideas e o seu estilo influíron noutros autores, como é o caso de Isaac Asimov, que usou a súa obra principal "The History of the Decline and Fall of the Roman Empire" como a súa guía ao escribir un dos contos que forman parte do libro "Fundación e Imperio" (Parte I: "O Xeneral"), dentro da famosa Triloxía da Fundación.

Obra

• Essai sur l’étude de la littérature (1761).
• The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (Volume I, 1776; Volumes II e III, 1781; Volumes IV, V, e VI, 1788).
• A vindication of some passages in the fifteenth and sixteenth chapters of the History of the decline and fall of the Roman Empire (1779).
• Mémoire justificatif pour servir de réponse à l’exposé, &c de la cour de France (1779).
• Memoirs of My Life (1796)

Véxase tamén

Bibliografía

• Gibbon, Edward (2012). Decadencia y caída del Imperio Romano. Colección Memoria Mundi. Nova tradución completa en dous tomos a cargo de José Sánchez de León Menduiña, cartoné. Vilaür: Ediciones Atalanta. ISBN 978-84-939635-7-6. 

1. Volumen I (Segunda ed.). ISBN 978-84-939635-0-7. 
2. Volumen II. ISBN 978-84-939635-6-9. 

• Gibbon, Edward (2006). Historia de la decadencia y caída del Imperio Romano. Edición íntegra en catro volumes, tradución José Mor de Fuentes. Madrid: Editorial Turner. 

1. Tomo I. Desde los Antoninos hasta Diocleciano; Desde la renuncia de Diocleciano a la conversión de Constantino. ISBN 978-84-7506-753-7. 
2. Tomo II. Desde Juliano hasta la partición del Imperio; Invasores bárbaros. ISBN 978-84-7506-754-4. 
3. Tomo III. Invasiones de los bárbaros y revoluciones de Persia; Aparición del Islam. ISBN 978-84-7506-755-1. 
4. Tomo IV. El Imperio de Oriente y las cruzadas; Fin del Imperio de Oriente y coronación de Petrarca. ISBN 978-84-7506-756-8. 

• Gibbon, Edward (2003). Memorias de mi vida. Barcelona: Alba Editorial. ISBN 978-84-8428-181-8. 

Ligazóns externas

• Obras de Edward Gibbon no Proxecto Gutenberg