Enfermidade mental
A enfermidade mental é unha alteración das ideas e dos sentimentos con trastornos graves do razoamento, do comportamento, da facultade de recoñecer a realidade e de adaptarse ós retos normais da vida por parte da persoa afectada. É unha deficiencia no proceso de organización progresiva da personalidade, que comporta á vez un proceso de regresión. Hai que distinguir a enfermidade mental do atraso mental.[1] Hai diferentes tipos de trastornos mentais, e moitas facetas diferentes do comportamento e a personalidade humana poden chegar a sufrir trastornos.[2][3][4][5]
| Enfermidade mental | |
|---|---|
| Clasificación e recursos externos | |
 Oito mulleres representando diagnósticos mentais prominentes do século XIX, por Armand Gautier. | |
| ICD-10 | F99 |
| MeSH | D001523 |
 Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico. | |
Crese que está provocada por perturbacións cerebrais de orixe xenética, tóxica, infecciosa ou terapéutica que poden agravarse por factores psicosociais. Porén, moitas das causas da enfermidade mental son aínda descoñecidas. O tratamento das enfermidades mentais adoita ser levado a cabo por psiquiatras, aínda que psicólogos e médicos de familia tamén poden intervir.
Nas enfermidades mentais establécese a diferenza entre neurose e psicose, consistente basicamente no feito de que na neurose o afectado é consciente do que lle pasa e os cambios na conduta non teñen tanta intensidade como na psicose. Aínda que, a diferenza das enfermidades físicas, afectan a conduta e as emocións da persoa, non hai que discriminar aos enfermos mentais e é necesario que estes non se sintan estigmatizados por padecer a enfermidade.
No mundo occidental, unha de cada cinco persoas adultas sofre cada ano algunha enfermidade mental.[6] Nos menores de 18 anos os datos de afectación son idénticas, do 20%, e estímase que destes, dúas terceiras partes non reciben ningún tratamento efectivo.[6]
Historia
editarNa Idade Media ao trastorno mental relacionábaselle co demo pois pensaban que a persoa estaba posuída por espíritos malvados e que tiña algunha relación coa bruxaría, así que o tratamento era a tortura ou a fogueira para liberar a alma.
No século XIX, os manicomios eran como cárceres, pois só se disfrazaba a tortura como unha curación, un dos tantos casos foi o do hospital psiquiátrico Charenton en París, onde aplicaban como tratamento, mantelos pacientes atados, mergullalos en auga fría, darlles golpes e mergullarlles a cabeza nunha bañeira. Todo isto para apartar as ideas e ilusións que eles puidesen albergar.
Coa aparición do psicanálise cambiou a historia das enfermidades mentais, entendidas como un trastorno do inconsciente que se tiña que tratar con combinación de psicoterapia e medicamentos.
En 1949 o portugues, Antonio Egas Moniz, Premio Nobel en Medicina en 1949, practicaba a lobotomía, que consiste en retirar un anaco do cerebro na parte frontal, pero en 1967 este tratamento deixou de ser legal.
Paralelamente, en 1964 a CIA levou a cabo o proxecto M K Ultra, que buscaba controlar a mente e así borrar a memoria existente e reconstruír o pensamento, algúns dos experimentos realizados eran a radiación, uso de psicodélicos, inxección simultánea de barbitúricos e anfetaminas, e descargas eléctricas ao cerebro. O único resultado deste experimento foi deixar ás persoas involucradas con danos cerebrais.[7]
Perspectiva cultural
editarAs concepcións clínicas das enfermidades mentais tamén deben ter presente a existencia de determinados valores culturais e a todo o que afecta ao ámbito da moral e o comportamento social. Hai aspectos comúns, de modo que ás veces hai que argumentar que é un erro intentar separar o ámbito sanitario do social; habería que redefinir o papel do individuo na sociedade.[8] Dentro da psiquiatría clínica, a persistencia da angustia e a discapacidade indican un trastorno interno que require de terapia, pero noutro contexto este mesmo problema ou trastorno, esta a discapacidade do individuo, pode ser considerada como un indicador da loita emocional e a necesidade de abordar determinados problemas sociais e estruturais.[9][10] Esta dicotomía comportou que algúns académicos e clínicos defendan unha concepción posmodernista de que é unha enfermidade mental e que afecta o benestar do individuo.[11][12]
Estas formulacións, xunto coa psiquiatría transcultural -que se dedica ao estudo comparativo da saúde e das enfermidades mentais entre diferentes sociedades, nacións e culturas-, e coas psicoloxías "heréticas" -centradas en alternativas culturais e en identidades e experiencias étnicas-, contrastan coa corrente principal da comunidade psiquiátrica activa que evita a relación co ámbito moral ou cultural.[13]
Concepto
editarDependendo do concepto de enfermidade que se utilice, algúns autores consideran máis adecuado utilizar no campo da saúde mental o termo "trastorno mental" (que é o que utilizan os dous sistemas clasificatorios da psicopatoloxía máis importantes na actualidade: a ICD-10 da Organización Mundial da Saúde e o DSM-IV-TR da Asociación Psiquiátrica Americana). Sobre todo naqueles casos nos que a etioloxía biolóxica non está claramente demostrada, como sucede na maioría dos trastornos mentais. Ademais, o termo "enfermidade mental" pode asociarse a estigmatización social. Por estas razóns, este termo está en desuso e úsase máis trastorno mental, ou psicopatoloxía.
O concepto enfermidade mental aglutina un bo número de patoloxías de moi diversa índole, polo que é moi difícil de definir dunha forma unitaria e hai que falar de cada enfermidade ou trastorno de forma particular e ata individualizada xa que cada persoa pode sufrilas con síntomas algo diferentes.
Etioloxía
editarDebido á súa natureza única e diferenciada doutras enfermidades, están determinados multifactorialmente, integrando elementos de orixe ambiental, familiar, psicosocial e psicolóxico, tendo todos estes factores un peso non só na presentación da enfermidade, senón tamén na súa fenomenoloxía, no seu desenvolvemento evolutivo, tratamento, prognóstico e posibilidades de rehabilitación.
A maioría dos trastornos psiquiátricos presentan unha etioloxía descoñecida, é dicir, non se coñece a orixe que dá lugar ao trastorno. Existen evidencias que confirman a implicación de factores xenéticos nestes trastornos, en concreto en cinco dos trastornos psiquiátricos máis comúns: esquizofrenia, trastorno bipolar, trastorno depresivo maior, trastorno de autismo e trastorno por déficit de atención con hiperactividade.
O Estudo de asociación de xenoma completo (GWAS) permitiu a identificación de variantes en xenes de pacientes, ausentes en individuos sans. Estes datos fixeron posible estimar a varianza total explicada por SNP a través das relacións xenéticas entre os casos afectados e os controis.
Os datos foron obtidos por Cross-Disorder Group of the Psychiatric Genomics Consortium[14] e demostran a existencia de heredabilidade de devanditos trastornos. Ademais demostrou a correlación xenética positiva que existe entre eles, é dicir, os casos dun trastorno mostran maior similitude co outro trastorno que cos seus propios controis.
1. Heredabilidade dos trastornos
Mediante o cálculo da varianza total observada dun xenotipo obtéñense os datos da heredabilidade mediante un método univariacional. No caso dos cinco trastornos mencionados anteriormente demostrouse que en todos os casos presentan valores positivos de heredabilidade, polo que se conclúe que devanditos trastornos son heredables.
2. Co-heredabilidade entre trastornos
Mediante o cálculo da correlación xenética explicada por SNPs entre casos e control obtidos independentemente de dous tipos de trastornos obtéñense os datos de co-heredabilidade mediante unha análise bivariacional. Estes datos reflectiron evidencias empíricas de que os cinco trastornos presentan unha etioloxía xenética compartida.
As parellas de trastornos que presentan un maior valor de etioloxía compartida son: esquizofrenia-trastorno bipolar; esquizofrenia-trastorno depresivo maior e trastorno bipolar-trastorno depresivo maior. É importante destacar que malia que os trastornos de autismo e trastornos por déficit de atención con hiperactividade se diagnostican antes da infancia, e os demais se diagnostican logo da nenez, comparten variantes xenéticas comúns.
- Existe unha relación directa, empírica e cuantificada da contribución xenética aos cinco trastornos.
- A heredabilidade procedente de SNPs é positiva para todos os trastornos, polo que son moderadamente ou altamente heredables.
- Existen evidencias da presenza de factores de risco xenéticos compartidos dos trastornos.
- Os datos de correlación reflicten a pleiotropía de SNPs existente no xenoma.
- Existe unha etioloxía compartida entre os diferentes trastornos, destacando esquizofrenia e trastorno bipolar e; trastorno bipolar e trastorno depresivo maior.
- Estas evidencias permitirán axudar á clasificación de trastornos psiquiátricos e axudará a entender os mecanismos terapéuticos.
Clasificación
editarExisten numerosas enfermidades mentais, con maior ou menor gravidade e repercusión social.[3][15] Por exemplo: a neurose, os trastornos da personalidade, a anorexia, as dependencias, a psicose, os trastornos do humor (depresión e trastorno bipolar) e os trastonos de ansiedade.
As neuroses afectan en maior grao á percepción do suxeito sobre si mesmo, e ao seu nivel de agrado, de plenitude e de integración de si mesmo, así como ás súas relacións co contorno social e familiar máis próximo; con todo, non presentan os síntomas usuais de desconexión coa realidade e amplo afastamento da vida social, poden desempeñarse laboral e academicamente, e segundo Freud e as escolas psicanalíticas este estado é a condición natural da vida psíquica.
As psicoses, abarcan a manifestación máis claramente asociada coa enfermidade mental, os seus síntomas clásicos inclúen as alucinacións, delirios e grave alteración afectiva e relacional, estes trastornos adoitan ter un factor orgánico bastante pronunciado como os Trastornos Depresivos e Bipolares, aínda que as esquizofrenias son claramente as de maior repercusión persoal, social e familiar dado o seu carácter crónico e dexenerativo caracterizado polos elementos propios de todos os trastornos psicóticos aos cales engádense a desconexión coa realidade e aplanamento afectivo.
A enfermidade mental pode producir illamento, inactividade, desorde de vida en xeral e, en certos casos e circunstancias, tendencia ó suicidio e violencia. Porén, non se pode dicir que haxa maior índice de violencia entre os enfermos mentais.
Un problema moi característico que impide ou dificulta enormemente o tratamento da enfermidade é a falta de conciencia que o enfermo ten de padecela. Créndose sano, é difícil que consinta ser visto por un profesional, que tome medicación ou acuda a unha psicoterapia ocupacional e, moito menos, a unha hospitalización en caso de crise.
Hoxe existen medicamentos que, unidos a outras terapias, logran controlar con relativa eficacia os síntomas das enfermidades mentais graves.
En 1973 a Asociación Americana de Psiquiatría (APA) decidiu eliminar a homosexualidade do 'Manual de Diagnóstico dos trastornos mentais' (DSM). O 17 de maio de 1990 a OMS eliminou a homosexualidade e a transexualidade da listaxe de enfermidades mentais. Por iso todos os anos recórdase esta data no Día Internacional contra a Homofobia e a Transfobia.
Notas
editar- ↑ Enciclopèdia Catalana, S.A. 1997-2009 (ed.). "Malaltia mental". Gran Enciclopèdia Catalana (en catalán). Consultado o 9/07/2014.
- ↑ Gazzaniga, M.S.; Heatherton, T.F. (2006). Psychological Science. Nova York: W.W. Norton & Company, Inc.
- ↑ 3,0 3,1 WebMD, Inc. (01 de juliol de 2005). Mental Health: Types of Mental Illness. Consultado o 9/07/2014 en webmd.com
- ↑ United States Department of Health; Human Services (1999). Overview of Mental Illness. Consultado o 9/07/2014
- ↑ NIMH, ed. (2005). "Teacher's Guide: Information about Mental Illness and the Brain". Curriculum supplement from The NIH Curriculum Supplements Series (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 12/10/2007. Consultado o 9/07/2014.
- ↑ 6,0 6,1 The National Institutes of Health's Office of Science Education (ed.). "Information about Mental Illness and the Brain" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 03/09/2014. Consultado o 9/07/2014.
- ↑ Activa Ment Catalunya Associació (12 de abril de 2012). "El Tratamiento de los Trastornos Mentales a través de la Historia" (en castelán). Consultado o 9/11/2014.
- ↑ Clark, L.A. (2006). J Pers Disord., ed. "The role of moral judgment in personality disorder diagnosis" 20 (2): 184–5. doi:10.1521/pedi.2006.20.2.184.
- ↑ Karasz A (2005). Social Science in Medicine, ed. "Cultural differences in conceptual models of depression" 60 (7): 1625–35. PMID 15652693. doi:10.1016/j.socscimed.2004.08.011.
- ↑ Tilbury, F., Rapley, M. (2004) 'There are orphans in Africa still looking for my hands': African women refugees and the sources of emotional distress Health Sociology Review. Vol 13, Issue 1, 54–64
- ↑ Bracken, P.; Thomas, P. (2001). BMJ, ed. "Postpsychiatry: a new direction for mental health" (en inglés) 322 (7288): 724–7. PMC 1119907. PMID 11264215. doi:10.1136/bmj.322.7288.724.
- ↑ Lewis, Bradley (2000). "Psychiatry and Postmodern Theory". Journal of Medical Humanities 21 (2): 71–84. doi:10.1023/A:1009018429802.
- ↑ Kwate, N.O. (2005). J Med Humanit, ed. "The heresy of African-centered psychology" (en inglés) 26 (4): 215–35. PMID 16333686. doi:10.1007/s10912-005-7698-x.
- ↑ Cross-Disorder Group of the Psychiatric Genomics Consortium (2013). Nature genetics, ed. "Genetic relationship between five psychiatric disorders estimated from genome-wide SNPs." 45 (9): 984–995. PMID 23933821. doi:10.1038/ng.2711.
- ↑ Phillip W. Long M.D. (1995–2008). Internet Mental Health, ed. "Disorders" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 03 de maio de 2020. Consultado o 13 de xuño 2015.
Véxase tamén
editarWikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Enfermidade mental  |