Wikipedia

Música da China

(Redirección desde «Música chinesa»)

A música da China refírese á música do pobo chinés, que pode ser a música dos chineses han así como doutras minorías étnicas dentro da China continental. Tamén inclúe música producida por persoas de orixe chinesa nalgúns territorios fóra da China continental usando instrumentos tradicionais chineses ou no idioma chinés. Abarca unha gama moi diversa de música desde a tradicional ata a moderna.

Diferentes tipos de música rexistráronse en documentos históricos chineses dos primeiros períodos da civilización chinesa que, xunto con obxectos arqueolóxicos descubertos, proporcionaron evidencias dunha cultura musical ben desenvolvida xa na dinastía Zhou (1122 a. C. - 256 a. C.). A presenza da música na dinastía Zhou dá o ton ao desenvolvemento continuo da musicoloxía chinesa nas seguintes dinastías.[1] Esta desenvolveuse en varias formas de música a través das sucesivas dinastías, producindo o rico patrimonio musical que forma parte da paisaxe cultural chinesa na actualidade. A música chinesa segue evolucionando nos tempos modernos e tamén xurdiron formas de música máis contemporáneas.

Historia

editar
 
Músicos animados tocando unha frauta de bambú e un instrumento de punteo, cerámica chinesa, estatuas do período Han oriental (25-220 d.C.), Museo de Shanghai.

Segundo as lendas, o fundador da música na mitoloxía chinesa foi Ling Lun quen, a petición do Emperador Amarelo para crear un sistema de música, fabricou frautas de bambú afinados cos sons dos paxaros incluído o fénix. Creouse un sistema musical de doce tons baseado nos tons das frautas de bambú, o primeiro destas frautas produciu o ton "campá amarela" (黃 鐘) e un conxunto de campás afinadas creáronse entón a partir das frautas.[2][3]

Historia temperá

editar
 
Unha frauta de óso de 9.000 anos de Henan.

A evidencia arqueolóxica indica que a cultura musical desenvolveuse na China dende un período moi temperán. Escavacións na aldea de Jiahu no condado de Wuyang, Henan, atoparon frautas de óso que datan de hai 9.000 anos, e instrumentos musicais de arxila chamados Xunduns 7.000 anos de antigüidade atopáronse nos sitios de Hemudu en Zhejiang e Banpo en Xi'an.[4]

 
Conxunto de campás de bronce chamadas bianzhong c. século V a. C. de Hubei.

Durante a dinastía Zhou, estbleceuse un sistema formal de música da corte e cerimonial denominado máis tarde yayue (que significa "música elegante"). Hai que ter en conta que a palabra música (樂, yue) na antiga China tamén pode referirse á danza, xa que a música e a danza considerábanse parte integral do todo, e o seu significado tamén se pode estender á poesía e a outras formas de arte e rituais.[5] A palabra "danza" (舞) tamén se refería á música, e cada baile debía ter unha peza musical asociada a ela. O conxunto de música máis importante da época foi a Danza musical das seis dinastías (六 代 樂舞) que se realizaba nos rituais da corte real.[6] A música na Dinastía Zhou concibiuse como unha manifestación cosmolóxica do son da natureza integrada na orde binaria universal do yin e yang, e este concepto ten unha influencia duradeira no pensamento chinés posterior sobre a música.[7] A música "correcta" segundo o concepto Zhou implicaría instrumentos que se correlacionan cos cinco elementos da natureza e traerían harmonía á natureza. Ao redor, ou antes, do século VII a. C. un sistema de xeración de tons e escala pentatónica derivouse dunha teoría do ciclo de quintas.[7]

Os filósofos chineses adoptaron diferentes enfoques da música. Para Confucio, unha forma correcta de música é importante para o cultivo e o refinamento do individuo, e o sistema confuciano considera que a música formal yayue é moralmente edificante e o símbolo dun bo gobernante e goberno estable.[8] Algunhas formas populares de música, porén, considerábanse corruptas desde o punto de vista confuciano.[9] Mozi por outro lado condenou facer música e argumentou en Contra a música (非 樂) que a música é unha extravagancia indulxente que non ten ningún propósito útil e pode ser daniña.[10] Segundo Mencius, un poderoso gobernante preguntoulle unha vez se era moral que el preferira a música popular á dos clásicos. A resposta foi que só importaba que o gobernante amara ós seus súbditos.

Na antiga China, o estado social dos músicos era moito máis baixo que o dos pintores, aínda que se consideraba que a música era fundamental para a harmonía e a lonxevidade do estado. Case tódolos emperadores tomaban en serio as cancións populares e enviaban oficiais a recoller cancións para rexistrar a cultura popular. Un dos libro clásicos confucianistas, o Clásico da poesía, contiña moitas cancións populares que datan do 800 a. C. ata aproximadamente o 400 a. C.

Da dinastía Qin á Qing

editar
 
Un mural da tumba de Xu Xianxiu en Taiyuan, provincia de Shanxi, datado en 571 d.C. durante a Dinastía Qi do Norte, que amosa a músicos masculinos da corte tocando instrumentos de corda, xa sexa o liuqin ou pipa, e unha muller tocando un konghou (arpa).

A Oficina de Música Imperial, establecida por primeira vez na Dinastía Qin (221-207 a. C.), expandiuse enormemente baixo o emperador Han Wudi (140-87 BC) e encargouse de supervisar a música da corte e a música militar e determinar que música folclórica sería recoñecida oficialmente. En dinastías posteriores, o desenvolvemento da música chinesa foi influenciado polas tradicións musicais de Asia Central, que tamén introduxeron elementos da música india.[11][12] Instrumentos de orixe asiática central como a pipa foron adoptados na China, a escala heptatónica india foi introducida no século VI por un músico de Kucha chamado Sujiva, aínda que a escala heptatónica foi posteriormente abandonada.[13][14][11]

 
Media sección da dinastía Song (960–1279) versión do Night Revels of Han Xizai, o orixinal foi de Gu Hongzhong no período das Cinco Dinastías e os Dez Reinos (907–960);[15] as músicas do centro da imaxe están tocando frautas de bambú transversais e guan, e o músico está tocando un badado de madeira chamado paiban.

A música chinesa escrita máis antiga que existe é "Youlan" (幽蘭) ou a Orquídea Solitaria, composta durante o século VI ou VII, pero que tamén se atribuíu a Confucio. O primeiro florecimento importante ben documentado da música chinesa foi para o qin durante a dinastía Tang (618-907AD), aínda que se sabe que o qin tocábase desde antes da dinastía Han. Isto baséase na conxetura de que debido a que os exemplos gravados de música chinesa son cerimoniais, e se cre que as cerimonias nas que se empregaron existiron "quizais máis de mil anos antes de Cristo",[16] as propias composicións musicais interpretáronse, incluso no ano 1000 a. C., exactamente da maneira prescrita polas fontes escritas no século VII d. C. (Baséase esta conxetura en que Van Aalst data o "Himno de entrada para o emperador" ó redor do ano 1000 a. C.)[16]

Tres retrousos sobre o tema do Paso Yang, unha das grandes obras mestras Tang atopadas en Qinxue Rumen (1867) reproducida en qin.

A través de dinastías sucesivas durante miles de anos, os músicos chineses desenvolveron unha gran variedade de diferentes instrumentos e estilos de execución. Unha ampla variedade destes instrumentos, como guzheng e dizi son ​​autóctonos, aínda que moitos instrumentos musicais tradicionais populares foron introducidos dende Asia Central, como o erhu e a pipa.

A presenza da música europea na China apareceu xa en 1601 cando o sacerdote xesuíta Matteo Ricci presentou un Clavicordio á corte imperial Ming e adestrou a catro eunucos para tocalo.[17] Durante a era tardía da dinastía Qing, empezouse a sentir a influencia da música occidental.[18]

Era da República da China (1912-1949)

editar
 
Músico de rúa chinés cego, Pekín (1930).
 
As primeiras formas do himno "Marcha dos Voluntarios" de 1935 no xornal Denton Gazette.

O Movemento da Nova Cultura das décadas de 1910 e 1920 produciu un grande interese duradeiro na música occidental. Varios músicos chineses regresaron de estudar no extraneiro para tocar música clásica occidental, compoñendo éxitos no sistema de notación musical occidental. O Kuomintang tratou de patrocinar adopcións de música moderna a través do Conservatorio de Música de Shanghai a pesar da crise política en curso. Filósofos culturais do século XX como Xiao Youmei, Cai Yuanpei, Feng Zikai e Wang Guangqi querían ver a música chinesa adaptada ó mellor nivel posible. Houbo moitas opinións diferentes sobre o mellor estándar.[17]

As orquestras sinfónicas formáronse na maioría das cidades importantes e presentáronse ante unha ampla audiencia nas salas de concertos e na radio. Moitos dos intérpretes achegaron influenzas do jazz á música tradicional, engadindo xilófonos, saxofón e violín, entre outros instrumentos. Lü Wencheng, Qui Hechou, Yin Zizhong e He Dasha estiveron entre os intérpretes e compositores máis notables deste período.

En Shanghai, un xénero popular de música chamado shidaiqu xurdiu na década de 1920. Shidaiqu é unha fusión de música popular chinesa e occidental, e Li Jinhui é considerado o fundador do xénero. Cantantes populares deste xénero nas décadas de 1930 e 1940 incluían a Zhou Xuan, Li Xianglan e Yao Lee.

Despois do Forum Yan'an sobre literatura e arte de 1942, lanzouse unha campaña a grande escala nas áreas controladas polo Partido Comunista da China para adaptar a música folclórica para crear cancións revolucionarias para educar á maioría da poboación rural analfabeta nos obxectivos do partido. Reimprimíronse as formas musicais consideradas supersticiosas ou antirrevolucionarias e agregáronse harmonías e liñas de baixo ás cancións tradicionais. Un exemplo é The East Is Red, unha canción popular do norte de Shaanxi que foi adaptada a un himno nacionalista. De particular interese é o compositor, Xian Xinghai, que estivo activo durante este período, e compuso a Cantata do río Amarelo, que é a máis coñecida de todas as súas obras.

editar

A época dourada do shidaiqu e as Sete grandes estrelas cantantes chegaría ao seu fin cando o Partido Comunista denuncia a Música popular chinesa como música amarela (pornografía).[19] Os maoístas consideraban a música pop como un declive da forma da arte na China continental. En 1949, o Kuomintang mudouse a Taiwán e estableceuse a República Popular da China. As cancións revolucionarias serían fortemente promovidas polo estado. Os maoístas, durante a Revolución cultural, promoveron a música revolucionaria como o único xénero aceptable. Debido á propaganda, este xénero superou moito a todos os demais e case chegou a definir a música chinesa continental. Este é aínda, dalgún xeito, un proceso continuo, pero algúns eruditos e músicos (chineses e outros) intentan revivir a música antiga.

Despois das protestas da praza de Tiananmen de 1989, os manifestantes lanzaron un novo estilo de ritmo rápido, xibeifeng (vento do noroeste) (西北 風), para contrarrestar o goberno. A música progresaría cara ao rock chinés, que se mantivo popular na década de 1990. Non obstante, a música na China é en gran parte de propiedade estatal, xa que a televisión, os medios de comunicación e os concertos dos principais locais están controlados polo Partido Comunista. O goberno optou principalmente por non apoiar o rock chinés limitando a exposición e o tempo de transmisión.[Cómpre referencia] Como resultado, o xénero nunca chegou a estar integrado na súa totalidade.

editar

Eventos anuais como o Midi Modern Music Festival en Pequín atraen a decenas de miles de visitantes. O "Snow Mountain Music Festival" tamén se celebrou na provincia de Yunnan en 2002.[Cómpre referencia]

A música rock céntrase case exclusivamente en Pequín e Shanghai e ten unha influencia moi limitada na sociedade chinesa. Wuhan e Sichuan tamén son ás veces consideradas focos da cultura da música rock. Esta música amosa a significativa diferenza cultural, política e social que existe entre a China, Occidente ou incluso diferentes partes dentro da China. Aínda que o rock existe na China desde hai décadas, o fito que puxo o xénero no mapa internacional foi cando Cui Jian tocou cos Rolling Stones en 2003, aos 42 anos. China tamén se converteu nun destino para os principais artistas de rock e pop occidentais; moitos artistas estranxeiros realizaron xiras na China e actuaron en múltiples concertos nas últimas décadas, incluíndo Beyonce, Eric Clapton, Nine Inch Nails, Avril Lavigne, Linkin Park e Talib Kweli.[20]

A China continental ten unha alta taxa de piratería xunto con problemas coa propiedade intelectual.[21] Normalmente, hai un certo atraso antes de que os produtos sexan lanzados na China continental, con excepcións ocasionais, como o traballo de Cui Jian que foi lanzado en Taiwán, Hong Kong e a China continental simultaneamente.[22] En consecuencia, un atraso no tempo de publicación é tamén o maior factor de piratería, xa que a xente prefire piratear desde o exterior. O mercado moderno non só está obstaculizado polos problemas de dereitos, xa que hai moitos outros factores como a marxe de beneficio, ingresos e outros problemas económicos.

En 2015 esperábase que o mercado da música dixital na China valera 2.100 millóns de dólares.[23] En 2015, China tiña o décimo cuarto mercado musical máis grande do mundo, con ingresos de 170 millóns de dólares.[24][25] En 2016 había 213 listas de música na China.[26] En 2016 os tres mellores servizos de transmisión de música e descarga de música na China foron KuGou, cunha cota de mercado do 28%, QQ Music cun 15% e Kuwo cun 13%.[27] Esperábase que a China se convertise nun dos maiores mercados musicais do mundo en 2020.[28]

Música tradicional

editar
 
Música feminina de Qiu Zhu (1565-1585).

Instrumental

editar

Os instrumentos musicais clasificábanse tradicionalmente en oito categorías coñecidas como bayin.[7] A música tradicional na China tócase con solos de instrumentos ou en pequenos conxuntos de instrumentos de púa e corda con arco, frautas e varios címbalos, gongs e tambores. A escala chinesa é pentatónica. Frautas de bambú e qin están entre os instrumentos musicais máis antigos coñecidos na China; os instrumentos divídense tradicionalmente en categorías en función do seu material de composición: peles de animais, cabazas, bambú, madeira, seda, terra/arxila, metal e pedra. As orquestras chinesas consisten tradicionalmente en instrumentos de corda con arco, instrumentos de vento-madeira, cordas pulsadas e percusión.

A lúa refectíndose na poza de Erquan, unha obra escrita para erhu polo compositor cego Abing.
Zuiyu Changwan (Canción de noite do pescador borracho) para qin do Tianwen Ge Qinpu (1876).
Instrumentos
  • Instrumento de vento-madeira
dizi, xiao, suona, sheng, paixiao, guan, hulusi, bawu, xun
  • Percusión
paigu, gong, campás, címbalos, bianzhong, fangxiang, paiban, bianqing
  • Cordas con arco
erhu, zhonghu, dahu, banhu, jinghu, gaohu, gehu, yehu, cizhonghu, diyingehu, leiqin
  • Cordas punteadas e pulsadas
guqin, sanxian, yueqin, yangqin, guzheng, ruan, konghou, liuqin, pipa, zhu
 
Recreación dunha actuación de música tradicional no Museo Provincial de Hubei en Wuhan.

A música vocal chinesa cantábase tradicionalmente cunha voz delgada e non resoante ou en falsetto e normalmente é en solitario en vez de coral. Toda a música tradicional chinesa é melódica en vez de harmónica. A música vocal chinesa probablemente se desenvolveu a partir de poemas e versos cantados con música. As pezas instrumentais tocadas nun erhu ou dizi son ​​populares e adoitan estar dispoñibles fóra da China, pero a música da pipa e zheng, que son máis tradicionais, son máis populares na propia China. O qin é quizais o instrumento máis venerado na China, aínda que moi pouca xente sabe o que é ou veu ou escoitou tocar un. O zheng, unha forma de cítara, é o máis popular nas áreas de Henan, Chaozhou, Hakka e Shandong. A pipa, unha especie de laúde, que se cre foi introducida desde a Península Arábiga durante o século VI e adaptado aos gustos chineses, é o máis popular en Shanghai e zonas circundantes.

Música da cultura Han

editar

As persoas da etnia Han representan aproximadamente o 92% da poboación da China. A música das persoas Han consiste en música heterofónica, na que os músicos tocan versións dunha única liña melódica. A percusión acompaña a maioría da música, danza, charlas e ópera. A música popular Han tiña moitos aspectos relacionados co seu significado, sentimentos e tonalidade. Este xénero de música, en certo sentido, é semellante á lingua chinesa. Esta relación está feita por tons, movéndose de tons máis altos a tons máis baixos ou de tons máis baixos a tons máis altos, ou unha combinación de ambos. Estas semellanzas significan que o instrumento é unha parte moi importante na técnica de dominación tanto coa man esquerda como coa dereita (a man esquerda úsase para crear tonalidade na corda, a man dereita é para puntear ou rascar a corda), especialmente para a tradición clásica. Ás veces, pódese poñer o canto na música para crear unha harmonía ou unha melodía que acompañe o instrumento. Os sentimentos na música popular Han móstranse nos sentimentos da súa poesía con tempos lentos e calmos que expresan sentimentos que conectan co público ou con quen toca a peza. A música popular Han usa silencios que alteran o seu significado, creando un son semellante á poesía.

 
Artistas na ópera de Pequín.

Ópera chinesa

editar

A ópera chinesa foi unha forma popular de entretemento durante moitos séculos, desde a Nanxi da dinastía Song á ópera de Pequín de hoxe. A música adoita ser gutural con voces agudas, normalmente acompañadas por suona, jinghu, outros tipos de instrumentos de corda e percusión. Outros tipos de ópera inclúen ópera clapper, pingju, ópera cantonesa, ópera de marionetas, Kunqu, ópera Sichuan, Qinqiang, ópera enmascarada ritual e Huangmei xi.

editar

Segundo os descubrimentos arqueolóxicos actuais, a música popular chinesa remóntase ata hai 7.000 anos. Non só na forma, senón tamén na concepción artística, China foi o fogar dunha colorida cultura de música popular. Baseada principalmente na escala pentatónica, a música popular chinesa é diferente da música tradicional occidental, prestando máis atención á expresión da forma.

As vodas e funerais tradicionais Han xeralmente inclúen unha forma de óboe chamado suona e conxuntos de percusión chamados chuigushou. Conxuntos formados por órganos de boca (sheng), shawms (suona), frautas (dizi) e os instrumentos de percusión (especialmente yunluo gongs) son populares nas vilas do norte; a súa música descende da música do templo imperial de Pequín, Xi'an, Wutai shan e Tianjin. A música de tambores Xi'an, composto por instrumentos de vento e percusión, é popular en Xi'an e recibiu certa popularidade comercial fóra da China. Outro instrumento importante é o sheng, frautas chinesas, un antigo instrumento que é antepasado de todos os instrumentos occidentais de lingüeta libre, como o acordeón. Os desfiles dirixidos por brass band de tipo occidental son comúns, a miúdo compiten en volume cunha banda de shawm/chuigushou.

No sur de Fujian e Taiwán, o Nanyin ou Nanguan é un xénero de baladas tradicionais. Son cantadas por unha muller acompañada dun xiao e unha pipa, así como outros instrumentos tradicionais. A música é xeralmente triste e normalmente trata dunha muller afectada polo amor. Máis ao sur, en Shantou, áreas de Hakka e Chaozhou, son populares os conxuntos de erxian e zheng.

Os conxuntos Sizhu usan frautas e instrumentos de corda inclinados ou punteados para facer música harmoniosa e melodiosa que se popularizou en Occidente entre algúns oíntes. Estes son populares en Nanjing e Hangzhou, así como noutros lugares ao longo da zona sur do Yangtzé. O sizhu foi secularizado nas cidades pero segue sendo espiritual nas zonas rurais.

O jiangnan Sizhu (música de seda e bambú de Jiangnan) é un estilo de música instrumental, a miúdo tocado por músicos afeccionados en casas de té de Shanghai; fíxose moi coñecido fóra da súa lugar de orixe.

A música de Guangdong ou música cantonesa é a música instrumental de Cantón e áreas circundantes. Está baseada na música de Yueju (ópera cantonesa), xunto con novas composicións a partir dos anos vinte. Moitas pezas teñen influencias do jazz e da música occidental, utilizando sincopación e triplo tempo. Esta música conta historias e mitos, quizais lendas.

Música rexional

editar
 
Músicos Miao tocando en Guizhou

China ten moitos grupos étnicos ademais dos han, que residen en varias rexións do país. Estes inclúen Tíbetáns, uigures, manchús, zhuang, Dai, mongois, Naxi, Miao, Wa, Yi e Lisu.

Guangxi

editar

Guangxi é unha rexión da China, na rexión autónoma de Guangxi Zhuang. A intérprete máis famosa de Guangxi é a lendaria cantante popular Zhuang, 刘三姐 (pinyin: liú sān jiě) ou a Terceira Irmá Liu, nacida en Guangxi durante a dinastía Song do Sur (1127-1279) e na que se baseou a película de 1961 Liu Sanjie, que introduciu a cultura de Guangxi no resto do mundo.[29]

As cancións populares de Zhuang e a música Han teñen un estilo similar, e están principalmente na escala pentatónica. As letras teñen un evidente formato de antítese. Con frecuencia conteñen símbolos e metáforas, e os temas comúns inclúen experiencias vitais, así como alusións a historias clásicas chinesas.

Os Jing ou pobo Gin (etnia vietnamita) son unha das poboacións étnicas máis pequenas e a única minoría étnica pesqueira costeira da China. Son coñecidos polo seu instrumento chamado duxianqin (lit. "cítara de corda simple"), un instrumento de corda cunha soa corda, que se di que data do século VIII.

Hong Kong

editar

A música de Hong Kong inclúe notablemente a música pop chinesa cantonesa coñecida como cantopop.

Hua'er

editar

Hua'er é unha forma de canto a capela tradicional que é popular nas provincias montañosas do noroeste chinés como Gansu, Ningxia e Qinghai.

Mongolia Interior

editar

As cancións populares mongolas teñen unha "melodía longa" e unha "melodía curta". Os mongois teñen unha variedade de instrumentos de corda como o morin khuur ou violín de cabalo. Chámase así debido á talla dun cabalo usado como decoración no alicerce.

Coreanos

editar

Hai comunidades coreanas espalladas polo nordeste da China. A música chinesa coreana e a música de Corea do Norte/Sur son basicamente as mesmas. Os principais instrumentos son o tambor longo e o Gayageum. O Gayageum é similar á antiga cítara chinesa, que era máis pequena que a cítara moderna. Os métodos de interpretación tamén son diferentes.

Kuaiban

editar

Kuaiban (快板) é un tipo de fala e canto rítmico que se interpreta a miúdo con instrumentos de percusión como o paiban. O centro da tradición kuaiban é a provincia de Shandong. O kuaiban ten algo de parecido co rap e con outras formas de música rítmica atopadas noutras culturas.

Nordeste da China

editar

O nordeste da China é unha rexión habitada por grupos étnicos como os Manchú. O instrumento popular máis destacado é o tambor octogonal, mentres que a canción de berce youyouzha tamén é coñecida.

Sichuan

editar

Sichuan é unha provincia do suroeste da China. A súa capital, Chengdu, alberga a única institución musical de educación superior da rexión, o Conservatorio de Música de Sichuan. A provincia ten unha longa historia de ópera de Sichuan.

Tíbet

editar
 
Monxes tocando a trompa tibetana.

A música forma parte integral do budismo tibetano. Aínda que cantar segue sendo quizais a forma máis coñecida da música budista tibetana, as formas complexas e animadas tamén están estendidas. Os monxes usan a música para recitar varios textos sagrados e para celebrar unha variedade de festivais durante o ano. A forma máis especializada de cantar chámase yang, que non ten tempo métrico e está dominada por tambores resoantes e sílabas baixas e sostidas. Outras formas de cantar son exclusivas de Tantra e das catro principais escolas monásticas: Gelugpa, Kagyupa, Nyingmapa e Sakyapa. Destas escolas, Gelugpa considérase unha forma máis restrinxida e clásica, mentres que Nyingmapa é amplamente descrita como romántica e dramática. Gelugpa é quizais a máis popular.

A música secular tibetana sobreviviu á Revolución Cultural máis intacta que a música espiritual, especialmente debido ao Instituto Tibetano de Artes Escénicas, que foi fundado polo Dalai Lama pouco despois do seu exilio. O instituto orixinalmente especializouse na forma operística lhamo, que desde entón se modernizou coa adición de influencias occidentais e outras. Outros xéneros seculares inclúen nangma e toshe, que a miúdo están ligados e están acompañados por unha variedade de instrumentos deseñados para música de baile altamente rítmica. O karaoke Nangma é popular na moderna Lhasa. Unha forma clásica chamada gar é moi popular e distínguese pola música ornamentada, elegante e cerimonial que honra a dignatarios ou outras persoas respectadas.

A música popular tibetana inclúe cancións lu a capela, que son claramente altas en ton con vibracións glóticas, así como bardos épicos, agora raros, que cantan os contos de Gesar, o heroe máis popular do Tíbet.

A música tibetana influíu nas composicións pioneiras de Philip Glass e, sobre todo, en Henry Eichheim. Artistas posteriores fixeron fusións de new-age por parte dos pioneiros Henry Wolff e Nancy Hennings. Estes dous colaboraron en Tibetan Bells, quizais a primeira fusión de influencias New Age e tibetanas, en 1971. A banda sonora Kundun de Glass demostrou ser influente na década de 1990, mentres que a popularidade do budismo adaptado a Occidente (exemplificado por Richard Gere, Yungchen Lhamo, Steve Tibbetts, Choying Drolma, Lama Karta e Kitaro e Nawang Khechong) axudaron a popularizar aínda máis a música tibetana.

A finais da década de 1980, a relaxación das regras gobernamentais permitiu xurdir no Tíbet unha forma de música pop tibetana. As referencias directas á relixión nativa aínda están prohibidas,[Cómpre referencia] pero as metáforas que se entenden normalmente están moi estendidas. O pop tibetano puro está fortemente influenciado polo rock lixeiro chinés e inclúe superventas como Jampa Tsering e Yatong. As cancións con conciencia política e social son raras nesta forma de pop, pero son comúns nun segundo tipo de pop tibetano. Os bares de karaoke Nangma apareceron en 1998 e son comúns en Lhasa, a pesar das ameazas do goberno chinés.[Cómpre referencia]

Xinjiang

editar
 
Músicos de Uyghur Meshrep en Yarkand.

A Rexión Autónoma Uigur de Xinjiang está dominada polos uigures, un pobo turco relacionado con outros grupos turcos de Asia Central. A forma musical máis coñecida dos uigures é a On Ikki Muqam, unha complexa suite de doce seccións relacionadas con formas uzbecas e taxicas. Estas complexas sinfonías varían enormemente entre as suites do mesmo muqam e están construídas nunha escala de sete notas. Os instrumentos normalmente inclúen o dap (un tambor), dulcimer, violíns e laúdes; os intérpretes teñen certo espazo para adornos persoais, especialmente na percusión. O intérprete máis importante é Turdi Akhun, que gravou a maioría dos muqams nos anos cincuenta.

Yunnan

editar
 
Músicos Nakhi.

Yunnan é unha zona etnicamente diversa no suroeste da China. Quizais o instrumento máis coñecido da provincia sexa o lusheng, un tipo de órgano bucal, usado polo pobo Miao de Guizhou para cancións de cortexo pentatónicas antifonais.

O Hani da Prefectura autónoma de Honghe Hani e Yi é coñecido por un tipo único de cancións corais e micro-tonais cancións de transplante do arroz.

O Nakhi de Lijiang toca un tipo de suite de cancións e danzas chamada baisha xiyue, que supostamente trouxo Kublai Khan en 1253. A Nakhi Dongjing é un tipo de música relacionada coas formas chinesas do sur, e é popular hoxe en día.

Os estilos musicais étnicos Dai son similares aos do sur de Asia, Myanmar e Tailandia. Algúns instrumentos típicos de Dai son o hulusi e o tambor de pé de elefante.

Cambios modernos

editar

A principios do século XX despois do final da China Imperial, houbo cambios importantes na música tradicional chinesa como parte do Movemento Nova Cultura. Gran parte do que agora os occidentais e incluso os chineses consideran música ao estilo tradicional chinés pode datarse neste período e de feito ten menos de 100 anos. A modernización da música chinesa implicou a adopción dalgúns aspectos das formas e valores occidentais, como o uso do sistema de ensino occidental en conservatorios, e cambios nos instrumentos e a súa afinación, a composición, a orquestración de música, sistema de notación e estilo de interpretación. Non obstante, algunhas formas de música chinesa seguiron sendo tradicionais e están pouco cambiadas.

Música nacional

editar

O termo guoyue, ou música nacional, fíxose popular a principios do século XX e usouse vagamente para incluír toda a música escrita para instrumentos chineses en resposta a unha conciencia nacionalista particular.[30] O termo pode ter un significado lixeiramente diferente cando o usan distintas comunidades chinesas. Orixinalmente empregábase só para referirse á música dos chineses Han; máis tarde comezou a incluír música de varias minorías étnicas na China. Na República da China de Taiwán, Guoyue enfatizou a música da China continental sobre as tradicións locais taiwanesas. Na China continental creouse un novo termo "minyue" (民乐, abreviación de "minzu yinyue" ou "música popular") despois de 1949 en lugar de "guoyue" para abarcar todas as composicións e xéneros para instrumentos tradicionais. Noutras comunidades chinesas, tamén se pode chamar "huayue" (por exemplo en Singapur) ou "zhongyue" (en Hong Kong).[31]

 
Músicos chineses nun restaurante de Xangai.

A orquestra chinesa

editar

Había unha tradición de instrumentos en masa na forma ritual da música da corte coñecida como yayue desde a dinastía Zhou. Esta música pode ser tocada por un puñado de músicos ou pode haber máis de 200 como se fixo, por exemplo, durante a Dinastía Song.[32] Durante a dinastía Tang tamén houbo representacións a grande escala de música para banquetes na corte chamada yanyue ((en chinés)). A corte imperial Tang podía ter ata dez orquestras diferentes, cada unha interpretando un tipo de música diferente. Tamén tiña unha gran banda ao aire libre de case 1.400 artistas.[33]

Non obstante, a moderna orquestra chinesa creouse no século XX segundo o modelo da orquestra sinfónica occidental empregando instrumentos chineses. Na tradicional "yanyue", favoreceuse unha única liña melódica dominante, pero a nova música e arranxos de melodías tradicionais creadas para esta orquestra moderna ten máis natureza polifónica.

Instrumentos e afinación

editar

Moitos instrumentos tradicionais experimentaron cambios a principios e mediados do século XX, o que ten un profundo efecto sobre a interpretación e o son da música chinesa, e un temperamento igual occidental úsase agora para afinar a maioría dos instrumentos tradicionais, que aos oídos modernos parecen menos dura e máis harmoniosa pero que tamén lles quita aos instrumentos as voces tradicionais. Para os oídos agora afeitos a escoitar afinacións modernas, incluso as chinesas, as afinacións tradicionais poden soar desafinadas e discordantes.

Para acomodar o sistema occidental fixéronse cambios nos instrumentos, por exemplo no pipa o número de trastes aumentou a 24, baseándose na escala de temperamento igual de 12 tons, con todos os intervalos semitóns.

Tamén hai que normalizar a afinación cando os instrumentos se tocan nunha orquestra, o que á súa vez tamén pode afectar a forma de fabricación do instrumento. Por exemplo, tradicionalmente o dizi faise mediante o uso dunha peza maciza de bambú que imposibilitaba cambiar a afinación fundamental unha vez cortado. Este problema resolveuse na década de 1920 mediante a inserción dunha xunta de cobre para conectar dúas pezas de bambú máis curtas, o que permite modificar a lonxitude do bambú para que se poida facer un axuste minucioso ao seu paso fundamental.[34] O xindi, "nova frauta", é un redeseño dos anos 1930 da frauta chinesa que incorpora influencias occidentais sobre a base do temperamento igual.

Para lograr unha maior vibración e intensidade cos instrumentos (sen esquecer a lonxevidade), moitos instrumentos de corda xa non están encordados con seda senón con aceiro ou nailon. Por exemplo, as cordas metálicas comezaron a utilizarse en lugar das tradicionais de seda na década de 1950 para a "pipa", o que provocou un cambio no son da "pipa" que se fixo máis brillante e forte.[35]

Notación

editar

Antes do século XX os chineses empregaban o sistema de notación gongche, nos tempos modernos é común o sistema Jianpu. Non obstante, tamén se usa a notación occidental en pentagrama.

Interpretación

editar

En común coas tradicións musicais doutras culturas asiáticas, como Persia e a India, unha liña da música tradicional chinesa consiste nun repertorio de melodías tradicionais, coñecidas xuntamente como qupai, nas que tempo e ornamentación varía segundo o estado de ánimo do instrumentista, o público e a súa reacción ao que se toca, a mesma melodía pode usarse para desempeñar moitos papeis diferentes, sexa alegre, melancólico ou marcial (isto pode albíscase no tema amoroso do Concerto para violín dos amantes das bolboretas onde a mesma melodía en diferentes momentos da historia do amante reflicte a alegría, a turbulencia e o abatemento). Moitos intérpretes modernos tocan agora pezas seguindo unha partitura dun xeito estándar en lugar da cambiante forma individual reflexiva da tradición, isto ás veces pode levar á sensación de que unha actuación foi precipitada.

editar

Música pop

editar

A música popular chinesa[36] atopou os seus inicios no xénero shidaiqu. O xénero shidaiqu foi fundado por Li Jinhui na China continental e estivo influenciado por artistas de jazz occidentais como Buck Clayton. Despois da toma dos Comunistas da China, a música popular foi denunciada como música amarela, unha forma de pornografía.[37] e as discográficas de Shanghai como Baak Doi en 1952 abandonaron China.[38] A China continental quedou á marxe do desenvolvemento da música pop durante unhas décadas, mentres a industria da música pop chinesa se mudou de Shanghai a Hong Kong e Taiwán. A década de 1970 viu o aumento de cantopop en Hong Kong e mandopop no seu país veciño Taiwán.[39]

A finais dos anos setenta, as reformas económicas de Deng Xiaoping na China continental levaron á introdución da cultura gangtai de Hong Kong e Taiwán, e a música popular volveu á China continental. Non obstante, durante un tempo o goberno aínda tivo unha actitude censuradora cara á música pop; por exemplo, á icona de Hong Kong Anita Mui prohibíuselle regresar ao escenario do concerto continental despois de interpretar a canción "Bad Girl" durante os anos 1990 na China como castigo polo que o goberno chinés chamou a súa actitude rebelde.[40] Non obstante, a música pop segue aumentando en popularidade na China continental e, en 2005, China superou a Taiwán en termos do valor das súas vendas de música.[41] A comezos do século XXI víronse un número crecente de artistas chineses continentais que produciron unha ampla variedade de cancións pop mandarín e o lanzamento de moitos novos discos. Non obstante, a pesar de ter unha poboación moito maior e aumentar o consumo de música pop chinesa, China aínda non se considera un importante centro de produción de música pop.[42]

Moitos artistas musicais populares da China continental, Hong Kong e Taiwán foron incluídos nas promocións dos Xogos Olímpicos de Pequín do 2008.

Hip hop e rap

editar

A música rap mandarín popularizouse gradualmente na China continental, especialmente en Shanghai, Pequín, Chongqing e Sichuan, onde a cultura pop é moi diversa e moderna. Aínda que os chineses interpretan rap en diferentes dialectos e idiomas, a maioría dos artistas de hip hop chineses actúan no idioma máis popular da China: o mandarín.

O rap cantonés tamén é moi diverso en cidades como Cantón, Shenzhen e Hong Kong.

Rock e heavy metal

editar

Os Peking All-Stars eran unha banda de rock formada en Pequín en 1979, por estranxeiros que entón residían na capital chinesa.

O antepasado máis recoñecido do rock chinés é Cui Jian.[22] A finais dos anos 80 tocou a primeira canción de rock chinesa chamada: "Nothing To My Name" ("Yi wu suo you"). Converteuse no intérprete máis famoso da época e para 1988 actuou nun concerto emitido en todo o mundo nos Xogos Olímpicos de Verán de Seúl.[22] As súas letras de crítica social valéronlle a rabia do goberno e moitos dos seus concertos foron prohibidos ou cancelados. Despois das protestas da praza de Tiananmen de 1989, tocou cunha venda vermella na cabeza como protesta contra o goberno.

Despois, dúas bandas fixéronse famosas Hei Bao (Pantera Negra) e Tang Dynasty. Ambas comezaron a finais dos anos oitenta e principios dos noventa. Hei Bao é unha banda de rock da vella escola cuxo primeiro CD, "Hei Bao", usou a popular canción inglesa ("Don't Break My Heart"). Tang Dynasty foi a primeira banda chinesa de heavy metal. O seu primeiro CD "A Dream Return to Tang Dynasty" combina elementos do heavy metal tradicional, a ópera chinesa e da vella escola. O álbum foi un gran avance lanzado ao redor de 1991/1992.

Ao redor de 1994-96: formouse a primeira banda de thrash metal, Chao Zai (Overload). Publicaron tres CDs, o último en cooperación co cantante pop Gao Chi da banda The Breathing. Ao mesmo tempo, as primeiras bandas de nu metal formáronse e inspiráronse en bandas occidentais como Korn, Limp Bizkit ou Linkin Park. China tería as súas con Yaksa, Twisted Machine, AK-47 e Overheal Tank .

O black metal estase a converter nunha escena destacada na China continental, particularmente no centro da China.

Punk rock e post-punk

editar

O punk rock xurdiu por primeira vez na China a principios dos anos noventa xa que foi cando os discos das bandas occidentais de punk e post-punk foron importados por primeira vez na China continental. Un dos artistas chineses máis antigos e de renome con influencia punk foi He Yong cuxo álbum de estrea "Garbage Dump" foi lanzado en 1994.

Formado en Nanjing en 1997, grupo post-punk P.K. 14 son ​​considerados como a banda máis importante no desenvolvemento da música rock experimental chinesa. A banda mudouse a Pequín no 2001 e lanzou o mesmo ano o seu primeiro disco "Upstairs, Turn Left". O cantautor de P.K. 14, Yang Haisong (杨海崧), tamén produciu moitos dos discos máis famosos da escena musical indie chinesa (incluído o álbum de debut homónimo de 2007 de Carsick Cars), traballando con discográficas independentes como Maybe Mars e Modern Sky.[43][44]

Desde principios dos anos 2000, a música indie chinesa creceu considerablemente, con bandas de produción propia como Carsick Cars, Birdstriking, Re-TROS, Brain Failure, Demerit, Tookoo, AV Okubo, Hang on the Box e Fanzui Xiangfa embarcados en xiras internacionais.

Música clásica occidental

editar

Mentres que as orquestras organizadas, dirixidas exclusivamente por e case sempre exclusivas da comunidade expatriada na China, están rexistradas desde os primeiros días do acordo internacional en Shanghai (é dicir, 1850), e unha orquestra rusa estaba en funcionamento en Harbin desde principios do século XX,[45] os comezos dunha única tradición musical clásica na China atópanse co primeiro director de orquestra chinés formado no estranxeiro, Zheng Zhisheng AKA (romanizado) Yin Zizhong. Zheng (Yin ou Wan segundo a romanización) criouse na provincia Chinesa de Guangdong. Estudou en Lión e París antes de regresar a China nos anos 30. Converteuse no primeiro director chinés da Chongqing Symphonic Orchestra.[46] As súas actuacións incluían composicións de Beethoven e Mozart.[46]

O espírito revolucionario do estilo de Yin Zizhong (ou romanizado de Wan-Chi Chung) foi continuado pola primeira xeración de compositores inmediatamente despois da chegada ao poder do Partido Comunista Chinés, a saber Li Delun e Cao Peng. O primeiro proporcionou a forza motriz e a miúdo a forza vital que mantivo viva unha tradición durante os anos de Mao, especialmente na súa cidade adoptiva de Pequín, e o segundo foi fundamental para manter un alto nivel de música sinfónica, así como para traballar duro para a popularización da tradición aínda máis no tecido da cultura chinesa, ao longo da súa longa carreira, que continúa ata a actualidade. Ao mesmo tempo que esta tradición continuou, as novas xeracións trataron de levar a música clásica na China por outro camiño, lonxe da estrita profesionalidade da elitista formación de Li e Cao (que estaban no conservatorio ruso na década de 1950) e cara a unha actitude menos nacionalista, pero sen dúbida máis comprensiva cara á tradición. O máis influente neste novo movemento foi o novo director de orquestra de Shanghai Long Yu.

Música patriótica / revolucionaria

editar

Durante o auxe da Revolución Cultural, a música política converteuse na forma dominante. A música acelerouse a nivel político ata converterse na "Música Revolucionaria" inclinándose cara ao status de culto e converténdose no mainstream baixo a ideoloxía procomunista. Jiang Qing presentou a óperas modelo revolucionarias baixo a súa supervisión directa; as oito Model Dramas (6 óperas e 2 ballets) foron promovidas mentres que as óperas tradicionais estaban prohibidas. Exemplos notables son as óperas A lenda da lanterna vermella e Tomando a montaña do tigre por estratexia, e as pezas de ballet Destacamento vermello de mulleres e The White Haired Girl.[47][48] Outras formas de composición e interpretación musical estaban moi restrinxidas.

Algunhas das cancións políticas máis coñecidas son Himno militar do exército popular de liberación,[49] The East is Red, e A Internacional.

Notas

editar
  1. ↑ "Chinese Music: History, Instruments, Types, Modern Music". China Educational Tours (en inglés). Consultado o 2020-11-13. 
  2. ↑ Gary Marvin Davison; Barbara E. Reed (1998). Culture and Customs of Taiwan. Greenwood. p. 72. ISBN 978-0313302985. 
  3. ↑ Sterckx, Roel (2000). "Transforming the Beasts: Animals and Music in Early China". T'oung Pao 86 (1/3): 1–46. JSTOR 4528831. doi:10.1163/15685320051072672. 
  4. ↑ Jin Jie (3 de marzo de 2011). Chinese Music. Cambridge University Press. p. 4. ISBN 978-0521186919. 
  5. ↑ Faye Chunfang Fei, ed. (2002). Chinese Theories of Theater and Performance from Confucius to the Present. University of Michigan Press. p. 3. ISBN 978-0472089239. 
  6. ↑ Jin Jie (3 de marzo de 2011). Chinese Music. Cambridge University Press. pp. 11–12. ISBN 978-0521186919. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Don Michael Randel, ed. (2003). The Harvard Dictionary of Music (4th ed.). Harvard University Press. pp. 260–262. ISBN 978-0674011632. 
  8. ↑ Bresler, Liora (2007). International Handbook of Research in Arts Education. Springer. p. 85. ISBN 978-1402029981. 
  9. ↑ Dorothy Ko; JaHyun Kim Haboush; Joan R. Piggott, eds. (2003). Women and Confucian Cultures in Premodern China, Korea, and Japan. University of California Press. p. 85. ISBN 978-0520231382. 
  10. ↑ Faye Chunfang Fei, ed. (2002). Chinese Theories of Theater and Performance from Confucius to the Present. University of Michigan Press. pp. 10–13. ISBN 978-0472089239. 
  11. ↑ 11,0 11,1 A History of Sino-Indian Relations: 1st Century A.D. to 7th Century A.D. by Yukteshwar Kumar. p.76 ISBN 978-8176487986
  12. ↑ Journal of Music in China, Volume 4, p.4
  13. ↑ India and China: Interactions through Buddhism and Diplomacy: A Collection of Essays by Professor Prabodh Chandra Bagchi . p.210 ISBN 978-9380601175
  14. ↑ History of Civilizations of Central Asia editado pola Unesco
  15. ↑ Patricia Ebrey (1999), Cambridge Illustrated History of China, Cambridge: Cambridge University Press, p. 148.
  16. ↑ 16,0 16,1 Van Aalst 1884.
  17. ↑ 17,0 17,1 Jones. Andrew F. [2001] (2001). Yellow Music — CL: Media Culture and Colonial Modernity in the Chinese Jazz Age. Duke University Press. ISBN 0-8223-2694-9.
  18. ↑ Liu, Jingzhi (2010). A Critical History of New Music in China. The Chinese University Press. ISBN 978-9629963606. 
  19. ↑ Broughton, Simon. Ellingham, Mark. Trillo, Richard. [2000] (2000) World Music: The Rough Guide. Rough Guides Publishing Company. ISBN 1-85828-636-0.
  20. ↑ Sisario, Ben (2007-11-25). "For All the Rock in China". New York Times. Consultado o 11 de xuño de 2013. 
  21. ↑ BuildingIPvalue. "BuildingIPvalue Arquivado 23 de outubro de 2021 en Wayback Machine.." Recent developments in intellectual property. Consultado o 2007-04-04.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Gunde, Richard. [2002] (2002) Culture and Customs of China. Greenwood Press. ISBN 0-313-30876-4.[cómpre nº de páxina]
  23. ↑ Steven Millward (4 de decembro de 2015). "Already bigger than Spotify, China's search engine giant doubles down on streaming music". Tech In Asia. Consultado o 4 de decembro de 2015. 
  24. ↑ Peoples, Glenn (15 de abril de 2016). "5 Takeaways From the IFPI's Country-by-Country Report on the Global Record Business". Billboard.com. Consultado o 13 de agosto de 2016. 
  25. ↑ Butcher, Asa (13 de abril de 2015). "Untapped potential in China's music market". CCTV America. Consultado o 13 de agosto de 2016. 
  26. ↑ Lin, Lilian (10 de novembro de 2015). "Billboard Teams With Local Firm to Declare China's No. 1 Song". The Wall Street Journal. Consultado o 13 de agosto de 2016. 
  27. ↑ Zen Soo (15 de xullo de 2016). "Tencent to merge QQ Music service with China Music Corp to create streaming giant". South China Morning Post. Consultado o 13 de agosto de 2016. 
  28. ↑ Chen Nan (21 de decembro de 2015). "Music industry dreaming of China streaming". China Daily. Consultado o 13 de agosto de 2016. 
  29. ↑ "Liu Sanjie - A Fearless Folk Song Singer". Consultado o 20 de marzo de 2019. 
  30. ↑ Lau, Frederick (2007). Music in China. Oxford University Press. pp. 30–34. ISBN 978-0195301243. 
  31. ↑ Viniti Vaish, ed. (2010). Globalization of Language and Culture in Asia: The Impact of Globalization Processes on Language. Continuum International Publishing Group Ltd. p. 21. ISBN 978-1847061836. 
  32. ↑ Don Michael Randel, ed. (2003). The Harvard Dictionary of Music (4th ed.). Harvard University Press. pp. 261–262. ISBN 978-0674011632. 
  33. ↑ Sharron Gu (2011-12-22). A Cultural History of the Chinese Language. McFarland & Company. p. 24. ISBN 9780786488278. 
  34. ↑ Lau, Frederick (2008). Kai-wing Chow, ed. Beyond the May Fourth Paradigm: In Search of Chinese Modernity. Lexington Books. pp. 212–215. ISBN 978-0739111222. 
  35. ↑ "The pipa: How a barbarian lute became a national symbol". Arquivado dende o orixinal o 13 de xuño de 2011. Consultado o 19 de febreiro de 2021. 
  36. ↑ "Cpop World top Chart". 
  37. ↑ Broughton, Simon; Ellingham, Mark; Trillo, Richard (2000). World Music: The Rough Guide. Rough Guides Publishing Company. p. 49. ISBN 978-1-85828-636-5. 
  38. ↑ Shoesmith, Brian. Rossiter, Ned. [2004] (2004). Refashioning Pop Music in Asia: Cosmopolitan flows, political tempos and aesthetic Industries. Routeledge Publishing. ISBN 0-7007-1401-4
  39. ↑ Peter Tschmuck; John Fangjun Li (2012-12-29). "A brief history of china's music industry – part 3: the recorded music industry in china from the 1950s to the early 2000s". Music Business Research. 
  40. ↑ Baranovitch, Nimrod. China's New Voices. University of California press. ISBN 0-520-23450-2.
  41. ↑ Jeroen de Kloet (2010). China with a Cut: Globalisation, Urban Youth and Popular Music. Amsterdam University Press. p. 171. ISBN 978-9089641625. 
  42. ↑ Keane, Michael. Donald, Stephanie. Hong, Yin. [2002] (2002). Media in China: Consumption, Content and Crisis. Routledge Publishing. ISBN 0-7007-1614-9
  43. ↑ "P.K.14 – Maybe Mars". Arquivado dende o orixinal o 09 de decembro de 2019. Consultado o 20 de febreiro de 2021. 
  44. ↑ "Yang Haisong Is Producing a New Generation of Underground Chinese Rock". 25 de maio de 2017. 
  45. ↑ [1] Arquivado 04 de xullo de 2017 en Wayback Machine., texto adicional.
  46. ↑ 46,0 46,1 [2] Arquivado 30 de setembro de 2011 en Wayback Machine. texto adicional.
  47. ↑ Xing Lu (2004). Rhetoric of the Chinese Cultural Revolution: The Impact on Chinese Thought, Culture, and Communication. University of South Carolina Press. p. 115. ISBN 978-1570035432. 
  48. ↑ Richard King King, ed. (2010-07-01). Art in Turmoil: The Chinese Cultural Revolution, 1966-76. pp. 174–176. ISBN 9780774859110. 
  49. ↑ The Anthem of the Chinese People's Liberation Army with subtitles no YouTube

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar
  • Jones, Steven. "The East Is Red... And White"". 2000. En Broughton, Simon e Ellingham, Mark with McConnachie, James e Duane, Orla (Ed.), World Music, Vol. 2: Latin & North America, Caribbean, India, Asia and Pacific, pp. 34–43. Rough Guides Ltd, Penguin Books. ISBN 1-85828-636-0.
  • Lee, Joanna. "Cantopop and Protest Singers". 2000. En Broughton, Simon e Ellingham, Mark with McConnachie, James e Duane, Orla (Ed.), World Music, Vol. 2: Latin & North America, Caribbean, India, Asia and Pacific, pp. 49–59. Rough Guides Ltd, Penguin Books. ISBN 1-85828-636-0.
  • Lee Yuan-Yuan e Shen, Sinyan. Chinese Musical Instruments (Chinese Music Monograph Series). 1999. Chinese Music Society of North America Press. ISBN 1-880464-03-9.
  • Rees, Helen con Zingrong, Zhang e Wei, Li. "Sounds of the Frontiers". 2000. En Broughton, Simon e Ellingham, Mark with McConnachie, James e Duane, Orla (Ed.), World Music, Vol. 2: Latin & North America, Caribbean, India, Asia and Pacific, pp 44–48. Rough Guides Ltd, Penguin Books. ISBN 1-85828-636-0.
  • Shen, Sinyan. Chinese Music in the 20th Century (Chinese Music Monograph Series). 2001. Chinese Music Society of North America Press. ISBN 1-880464-04-7.
  • Trewin, Mark. "Raising the Roof". 2000. En Broughton, Simon e Ellingham, Mark with McConnachie, James e Duane, Orla (Ed.), World Music, Vol. 2: Latin & North America, Caribbean, India, Asia and Pacific, pp. 254–61. Rough Guides Ltd, Penguin Books. ISBN 978-1858286365
  • Van Aalst, J. A. (1884). Chinese Music (en inglés). Cambridge University Press. ISBN 9781108045643. 
  • The Shansi tune book. China Inland Mission. 1906. p. 30. Consultado o 10 de febreiro de 2012. (Princeton University)
  • Wei-Jin Sacrificial Ballets: Reform versus Conservatio

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Música_da_China&oldid=6808547»
  NODES
Done 1
eth 1
orte 16
punk 9
Story 7
Todos 4