María de Luna

Para a filla de Álvaro de Luna, véxase María de Luna y Pimentel.

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: María de Aragón.

María de Luna, tamén coñecida como Maria López de Luna e María de Aragón, nada en Pedrola, Reino de Aragón, en 1353, 1357 ou 1358, segundo as fontes, e finada na Vila-real, Reino de Valencia, foi unha nobre aragonesa, filla de Lope de Luna, Señor de Luna e primeiro conde de Luna e da súa esposa Brianda d'Agout.

María de Luna

Biografía
Nacemento	1353 Pedrola, España
Morte	28 de decembro de 1406 (52/53 anos) Vila-real, España
Lugar de sepultura	Mosteiro de Poblet
General lieutenant of Catalonia (en)
Actividade
Ocupación	escritora, raíña consorte
Outro
Título	Raíña consorte de Aragón (1396–1406) Señora de Segorbe (1360–1406) Conde de Luna (1348) (1360–1406)
Familia	House of Luna (en)
Cónxuxe	Martiño I de Aragón (1372 (Gregoriano)–)
Fillos	Martiño o Mozo
Pais	Lope de Luna   e Brianda de Got
Irmáns	Fernando López de Luna Brianda de Luna
Cronoloxía
22 de abril de 1399 (Gregoriano)	coroación (Zaragoza)

Escudo de María de Luna no Mosteiro de Poblet.

Armas de María de Luna no Mosteiro de Veruela.

Foi raíña consorte da Coroa de Aragón polo seu matrimonio co infante Martiño, conde de Besalú, máis tarde rei de Aragón (co nome de Martiño I, o Humano.

Traxectoria

María era aragonesa de nacemento. A súa familia pertencía á alta aristocracia de Aragón. Foi a filla e herdeira de Lope de Luna, primeiro conde de Luna e señor de Segorbe, e da súa esposa de Brianda de Got. Foi comprometida en matrimonio co infante Martiño, fillo de Pedro IV de Aragón, o Cerimonioso, cando aínda non chegara aos 8 anos. O Cerimonioso buscaba casar ao seu fillo unha persoa da alta nobreza e de gran riqueza, polo que invalidou un primeiro acordo para que casara con Xoana de Xèrica, e decantouse polos Luna. Tan pronto como María cumpriu os 8 anos, foi entregada á raíña Leonor de Sicilia, esposa de Pedro IV, para que fose educada na Corte.

O matrimonio con Martiño celebrouse o 13 de xuño de 1372 na Catedral de Barcelona.

Nos últimos anos da vida do seu pai, Martiño mantivo unha posición de moderación en relación co enfrontamento que tiña co seu irmán máis vello, Xoán, o primoxénito, dominado pola súa esposa Violante de Bar, que levaba unha política máis ben francófila, contraria á anglófila que levaba a cabo o Cerimonioso e, en termos xerais, a tradicional da Coroa de Aragón. Co ascenso do seu irmán ao trono en 1387 foi nomeado duque de Montblanc e lugartenente seu.

No ano 1396, Martiño e María ascenden ao trono tras a morte sen sucesión de Xoán I de Aragón o Cazador. Martiño daquela estaba en Sicilia, polo que a nova raíña tivo que actuar como Lugartenente Xeral fronte ás pretensións ao trono do Conde de Foix Mateo I, en nome da súa muller Xoana, filla máis vella de Xoán I de Aragón, e da súa viúva a raíña Violante. Mateo, aproveitando a ausencia de Martiño, tratou de invadir Aragón nese ano, pero María, coa axuda do conde de Urgel, Pedro II, puido frear o ataque; Mateo I de Foix foi detido e a invasión do reino foi un fracaso. En 1397 Martiño regresou de Sicilia e chamou a Xoán e a Mateo a unha reunión en Barcelona; nela lle foron confiscados todos os dominios ao conde de Foix, é dicir, o Condado de Foix e os viscondados de Bearne e de Castelbon.

Inmediatamente despois da súa chegada, o 13 de outubro de 1397, Martiño xurou os Foros en Zaragoza, como establecera o seu padre, Pedro I V, sendo coroado como rei na Catedral desta cidade o 13 de abril de 1399. As celebracións fixéronse na Aljafería.

En 1401, á morte do conde de Empúries Pedro III, sen descendencia, Martiño reclamou o condado para a coroa de Aragón, ao ano seguinte doullo a María que, mesmo despois do regreso a Aragón do seu marido, seguía a ser politicamente moi activa.

No ano 1403 o antipapa Benedito XIII, Pedro Martínez de Luna (coñecido como o papa Luna), parente de María que fora elixido papa o 28 de setembro de 1394, encontrábase sitiado no seu Palacio de Avignon. Martiño, o esposo de María, coas súas tropas, liberouno e levouno san e salvo ao Palacio dos Luna en Peñíscola (Valencia), onde morreu en 1423.

María foi unha muller nobre, como descendente da Casa de Luna, caritiva e amante da xustiza, de profundas conviccións relixiosas, e amante da música e a lectura. Muller austera e elegante, a pompa e a frivolidade da corte no influíu nela, que superaba ao seu marido en capacidade de goberno. Dona próxima ao pobo, protexeu sempre aos máis desfavorecidos, axudándoos economicamente, mesmo eximíndoos de impostos; defendeu aos campesiños da Remensa, ás alxamas de mouros e xudeus de Calatayud e Daroca; intentou buscar a paz entre os clans familiares que estaban asolando os reinos, incluídos os da súa propia familia; escribiuó varias cartas ao papa Benedito XIII, para conseguir abolir os malos usos cataláns considerados contrarios ás leis humana e divina...

A raíña María tiña unha saúde moi precaria. Morreu dun ataque de apoplexía en 1406 en Vila-real, indo cara ás súas terras de Segorbe, cando ía a reunirse co seu esposo que estaba en Valencia.

No seu testamento, redactado no ano 1404, doaba aos freires do Espírito Santo do convento do mesmo nome que ela promovera para eles (a 10 km de Sagunto e 35 de Valencia), así como unha renda de 5 000 sous valencianos que cobrarían das rendas de Almonacid, aumentadas máis tarde en 1 500 sous máis, que se destinarían para vestiario e manutención, e 500 sous máis a cobrar das rendas de Paterna para as reparacións do edificio.

Os seus restos mortais repousan no Real Mosteiro de Santa María de Poblet.

Descendencia

María e Martiño tiveron catro fillos, os cales só un chegou á idade adulta:

• Martiño o Mozo (1374-1409), que casou en 1391 coa raíña de Sicilia, María de Sicilia, e en 1402 con Branca de Navarra.
• Xacobe de Aragón (1378-?), morto xove
• Xoán de Aragón (1380-?), morto xove
• Margarida de Aragón (ca. 1385-?), morta xove.

Predecesor: Violante de Bar

Raíña consorte de Aragón e de Valencia Condesa consorte de Barcelona 1396-1406

Sucesor: Margarida de Prades

Véxase tamén

Bibliografía

• Argudo Périz, José Luis (1986): El señorio jurisdiccional de María de Luna: un registro de cartas de 1409. Zaragoza: Centro de Estudios de las Cinco Villas, Institución Fernando el Católico. Serie: Cuadernos de las cinco villas, 2.
• Claramunt, Salvador (2002): "La política matrimonial de la Casa condal de Barcelona y real de Aragón desde 1213 hasta Fernando el Católico". Acta historica et archaeologica Mediaevalia, Núm. 22.
• Ferrer i Mallol, Maria Teresa (1978): "Els darrers sobirans del Casal de Barcelona: Joan I i Martí l'Humà". En: Història de Catalunya. Barcelona: Editorial Salvat, pp. 142–150.
• Ferrer i Mallol, Maria Teresa, ed. (2015): Martí l'Humà: el darrer rei de la dinastia de Barcelona (1396-1410): L'interregne i el Compromís de Casp. Barcelona: Institut d'Estudis Catalans / Deputazione di Storia Patria per la Sardegna. ISBN 978-84-4996-525-1.
• Javierre Mur, Aúrea (1942): María de Luna, reina de Aragón. Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas, Instituto de Historia "Jerónimo Zurita".
• Mestre i Campi, Jesús (dir.) (1998): Diccionari d'Història de Catalunya. Barcelona: Edicions 62, p. 658-659, entrada: «Martí I». ISBN 84-297-3521-6.
• Silleras-Fernandez, Nuria (2008): Power, Piety, and Patronage in Late Medieval Queenship: Maria de Luna. Nova York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-7759-5.
• Vilar, Pierre (dir.); Batlle, Carme (1988): Història de Catalunya. Volum III. Barcelona: Edicions 62. ISBN 84-297-2784-1.

Outros artigos

• Martiño I de Aragón
• Lista de monarcas de Aragón
• Coroa de Aragón

Ligazóns externas

• María de Luna Arquivado 02 de xuño de 2020 en Wayback Machine. na Gran Enciclopedia Aragonesa (en castelán)
• Escudos heráldicos de la Corona de Aragón: María de Luna (en castelán).