Pierre de la Rue

Pierre de la Rue, nado cara a 1460, probablemente na contorna de Tournai, na rexión flamenga da actual Bélxica, e finado o 20 de novembro de 1518, foi un cantante e compositor francoflamengo da época do Renacemento.

Pierre de la Rue

Biografía
Nacemento	c. 1460 (Gregoriano) Tournai, Bélxica
Morte	20 de novembro de 1518 (57/58 anos) Courtrai, Bélxica
Educación	Catedral de Nossa Senhora de Tournai (pt)
Actividade
Ocupación	compositor
Descrito pola fonte	Salmonsens Konversationsleksikon (en) Nordisk familjebok Dicionario Musical Riemann (1901–1904)

Pertence á mesma xeración que Josquin des Prés e está moi ligado á capela musical da corte dos Habsburgo.Figura, xunto con Alexander Agricola, Antoine Brumel, Heinrich Isaac, Jacob Obrecht e Gaspar van Weerbeke como un dos compositores máis famosos e influentes da polifonía dos Países Baixos nas décadas arredor de 1500.

Traxectoria

Primeiros anos

Fragmento dunha partitura dunha misa de Pierre de la Rue

É moi probable que Pierre de la Rue nacese en Tournai, na actual Bélxica, e que recibise a primeira educación na catedral de Nosa Señora desa cidade, que tiña unha sección musical moi recoñecida. Podería ser o fillo de Jean de la Rue, un mestre enlumineur (unha especie de decorador de manuscritos) da cidade de Tournai.

Aínda que non hai rastro de datos da súa infancia en rexistro ningún, consta un cantante tenor chamado Peter vander Straten (o equivalente flamengo do seu nome) nos arquivos da catedral de San Miguel e Santa Gúdula de Bruxelas, entre 1469 e 1470; algúns autores consideran que se trate, realmente, de Pierre de la Rue.

En 1471 exercía como cantante na igrexa de Santiago de Gante e, entre 1472 e 1477, estivo tamén empregado en Nieuwpoort, na igrexa de Onze-Lieve-Vrouw, en cuxos libros de contas aparece o seu nome neses anos.

Do seu paradoiro durante a década de 1480 apenas hai datos. Algunhas biografías súas non recentes sitúano en Siena, Italia, entre 1483 e 1485, aínda que hoxe está confirmado que o De la Rue que aparece neses rexistros era un cantante diferente. É probable que Pierre de la Rue non teña ído nunca a Italia, ao contrario do que era habitual entre os compositores francoflamengos máis salientables da época.

Entre 1489 e 1492 hai documentos de pagamentos ao seu favor nunha institución relixiosa de 's-Hertogenbosch, novamente como Peter vander Straten, e neles indícase que viña desde Colonia, polo que se supón que pasou algunha tempada en Alemaña como cantante. En 1492 ingresou na Grande Capela do emperador Maxmiliano I de Habsburgo, baixo cuxo mecenado permaneceu o resto da súa vida.

A Grande Capela

A Grande Capela, a institución musical da corte borgoñoa dos Habsburgo, xa tiña unha historia distinguida no momento en que Filipe o Fermoso a herdou en 1494. Tratábase do núcleo musical da escola de Borgoña, onde traballaban compositores como Dufay, Busnois, Gilles Joye e Hayne van Ghizeghem, e onde se copiaba en manuscritos a música de Ockeghem. Era unha sede musical formidable, que igualou a calidade da capela papal e que continuou mellorando no século XVI, con compositores como Marbrianus de Orto, Nicolas Champión, Gilles Reingot, Antonius Divitis e Alexander Agricola. Este era o ambiente musical no que De la Rue se intoduce na súa madureza como compositor.

Despois de ingresar na Gran Capela, Pierre de la Rue fixo dúas viaxes a España. Na segunda viaxe, en 1506, naufragou no canal da Mancha e pasou tres meses na corte de Henrique VII de Inglaterra. Logo de dous anos máis en Castela ao servizo de Xoana I (Xoana a Tola) regresou aos Países Baixos en 1508, probabelmente porque Xoana fora forzada a ceder o poder.

Nas súas viaxes coa Grande Capela coñeceu moitos dos outros compositores francoflamengos, como Josquin des Prés ou Heinrich Isaac, e estes encontros puideron resultar decisivos no desenvolvemento do seu estilo.

Derradeiros anos

Entre 1508 e 1514, a corte estaba instalada en Mechelen e en Bruxelas, e raramente viaxaba. Suponse que estes foron os anos máis produtivos para De la Rue como compositor, xa que tería o tempo máis libre, sen os rigores dos desprazamentos anteriores por Europa. Pouco despois da maioría de idade de Carlos V en 1515, a corte retomou as súas viaxes. De la Rue retirouse logo dunha grande xira por todas as cidades do Norte de Europa pertencentes ao Imperio en 1516. A partir de entón, permaneceu na cidade belga de Courtrai ata a súa morte dous anos máis tarde.

Aínda que o seu epitafio alude á posibilidade de que tería traballado nalgún momento nas cortes de Francia e de Hungría, non conservamos documentación ningunha que o corrobore. Porén, hai lagoas na súa biografía nas décadas de 1470 e de 1480.

De la Rue pediu ser enterrado no lado esquerdo do altar da igrexa de Courtrai, pero a localización exacta non se coñece. A este respecto, o epitafio só se conserva en varias copias que resultan parcialmente contraditorias. Nese epitafio indica, iso si, que fora unha persoa xenerosa e virtuosa, "non dada aos delitos de Venus", ao contrario que outros compositores como compositor Nicolas Gombert (que fora condenado por acosar un rapaz), Ghiselin Danckerts (despedido do coro da Capela Sistina por ser excesivamente "dado ás mulleres") ou Gilles Joye (escribiu unha misa baseada no nome da súa prostituta favorita). Semella que Pierre de la Rue foi apreciado polos seus colegas durante a súa carreira.

Obra

Partitura da canción Porquoy non, de Pierre de la Rue

O seu estilo

Pierre de la Rue escribiu misas, motetes e magnificats, lamentacións e cancións, unha gama moi diversa de composicións propia dun dos compositores principais da Europa do momento. Algúns estudosos suxeriron que todo o que compuxo foi durante os derradeiros 20 anos da súa vida, principalmente cando estaba ao servizo da corte imperial, aínda que a datación de moitas das súas obras é moi difícil. Estilisticamente, as súas obras son máis similares ás de Josquin que ás de calquera outro compositor da súa época.

Con todo, hai algúns trazos característicos do estilo de De la Rue estilo. Tiña gusto polos rangos de voz extremadamente baixos, descendendo ás veces ata C ou mesmo a B; tamén empregou máis cromatismo que a maioría dos seus contemporáneos, e gran parte do seu traballo é rica en disonancia. Tamén rompeu as texturas longas e densas inserindo pasaxes de contraste para dúas voces, algo feito tamén por Ockeghem e Josquin des Prés. E foi tamén un dos primeiros en estender a cinco ou a seis voces o estándar que, ata ese momento, fora de catro voces. Unha das súas misas para seis voces, a Missa Ave sanctissima Maria, é un canon a seis voces, un logro tecnicamente difícil que evoca algúns traballos de Ockeghem.

A escritura canónica é unha característica particularmente importante do estilo de Pierre de la Rue, polo que foi moi recoñecido. Gustáballe escribir canons de complexidade considerable, en lugar de limitarse a unha simple imitación. A segunda das súas dúas misas, baseada na melodía de L'homme armé, comeza e remata cos canons da mensuración, nos que todas as voces cantan o mesmo, mais a velocidades diferentes. este é outro logro de virtuosismo contrapuntístico digna de Josquin ou de Ockeghem; de feito, De la Rue ás veces parecía estar en competencia consciente co máis nomeado Josquin. O Agnus Dei de pechamento desta misa é o único canon de mensuración coñecido desa época para catro voces, coas catro voces cantando a mesma melodía.

Pierre de la Rue escribiu seis pezas que son completamente canónicas de principio a fin, o que abrangue dúas misas, tres motetes e unha canción, e escribiu tres misas máis, dous motets e tres cancións que se basean no canon mais conteñen algunhas seccións libres; e hai outras moitas obras que inclúen seccións canónicas. No seu uso dos canons, puido ter influencias de Matthaeus Pipelare, quen escribiu unha das misas canónicas máis temperás que De la Rue seguramente coñecía, xa que era parte do repertorio da capela do corte dos Habsburgo.

Misas completas e fragmentos

• Missa Alleluia (a cinco voces).
• Missa Almana (a catro voces).
• Missa Assumpta est Maria (a catro voces).
• Missa Ave Maria (a catro voces).
• Missa Ave sanctissima Maria (6vv).
• Missa Conceptio tua (a cinco voces).
• Missa Cum iucunditate (a catro e cinco voces).
• Missa de Beata Virgine (a catro voces).
• Missa de Feria (a cinco voces);
• Missa de Sancta Anna (a catro voces).
• Missa de Santa Cruce (a cinco voces).
• Missa de Sancto Antonio (a catro voces).
• Missa de Sancto Job (a catro voces).
• Missa de Septem Doloribus (a cinco voces).
• Missa de Virginibus (a catro voces).
• Missa Incessament (a cinco voces; a máis longa de De la Rue).
• Missa Inviolata (a catro voces).
• Missa Iste est Speciosa (a cinco voces).
• Missa Jesum Liate (a catro voces).
• Missa L'homme armé I (a catro voces).
• Missa Nunqua fué pena Major.
• Missa O gloriosa Margaretha (a catro voces).
• Missa O Salutaris Hostia (a catro voces).
• Missa Pascale (a cinco voces);
• Missa Pro fidelibus defunctis (a catro e cinco voces).
• Missa Puer natus est (a catro voces).
• Missa Sancta Dei Genetrix (a catro voces).
• Missa Sine Nomine I (a catro voces).
• Missa Sub Tuum praesidium (a catro voces).
• Missa Tandernaken (a catro voces).
• Missa Tous les regretz (a catro voces).
• Missa Iste Confessor (atribución incerta.
• Missa L'homme armé II (a 4 voces; atribución incerta).
• Missa sine nomine II (a 4 voces; atribución incerta).
• Kyrie In festo Paschale.
• Kyrie Paschale.
• Credo Angeli Archangeli.
• Credo de villagiis.
• Credo L'amour de moy.
• Credo.
• Credo.

Motetes

• Ave Regina cœlorum.
• Ave sanctissima Maria.
• Considera Israel.
• Da pacem, Domine.
• Delicta juventutis.
• Gaude virgo mater.
• Lauda anima mea Dominum.
• Laudate Dominum omnes gentes.
• O Domine Jesu Christi.
• O salutaris hostia.
• Pater de caelis Deus.
• Quis dabit pacem.
• Regina coeli.
• Salve mater salvatoris.
• Salve regina I.
• Salve regina II.
• Salve regina III.
• Salve regina IV.
• Salve regina V.
• Salve regina VI.
• Santa Maria virgo.
• Si dormiero.
• Te decet laus.
• Vexilla Regis-Passio Domini.
• Absalom, fili mi (atribución incerta).
• Domini est terra (atribución incerta).
• Lamentationes Hieremiae (atribución incerta).
• Virga tua (atribución incerta).

Magnificats

• Oito magnificats para seis voces.

Cancións

• À vous non autre.
• Au fen d'amour.
• Autant en emporte.
• Carmen in re.
• Ce n'est pas jeu.
• Cent mille regretz.
• De l'œil de le fille.
• Dedans bouton.
• Dicte moy bergere.
• D'ung altre aymer.
• D'ung desplaisier.
• En espoir vis.
• En l'amour d'un dame.
• Forseulement.
• Forseulement.
• Iam sauche.
• Il fault morir.
• Il viendra le jour.
• Incessament mon povre cueur.
• Las que plains tu.
• Ma bouche rit.
• Myn hert altyt heeft verlanghen.
• Plorés, genicés, criés - Requiem.
• Pour ceque je suis.
• Pourquoy Non.
• Pourquoy tant me fault; pour ung jamais.
• Si le changer.
• Tant que nostre argent.
• Tous les regretz.
• Tous nobles cueurs.
• Trop plus secret.
• Adieu Commment (atribución incerta).
• Dueil et ennuy (atribución incerta).
• Je n'ay regretz (atribución incerta).
• Sailliés avant (atribución incerta).

Discografía

• Pierre de La Rue: Portrait Musical. Capilla Flamenca, Dirk Snellings (Musique en Wallonie, 2011, MEW 11059, 3 CD). Inclúe motetes, cancióne e catro misas (Missa de septem doloribus, Missa Ave Maria, Missa Sub tuum praesidium e Missa Alleluia).
• The Complete Magnificats and Three Salve Reginas of Pierre de la Rue. VivaVoce, Peter Schubert (Naxos 8.557896-97).
• Missa Incessament. Ensemble Amarcord, 2005 (Raum Klang "Edition Apollon" 10105).
• Missa l'Homme Armé - Missa pro defunctis" (Requiem). Ensemble Clément Janequin, Harmonia Mundi, 1989/1996, HMT 7901296
• O Salutaris Hostia. Sacred Music of the Renaissance. (Cantillation/Walker) ABC clásicos, 2003 (Australian Broadcasting Corporation 472 881-2).

Véxase tamén

Bibliografía

• Reese, Gustave. Music in the Renaissance. Nova York, W.W. Norton & Co. 1954. [ISBN 0-393-09530-4]
• Meconi, Honey. Pierre de la Rue and Musical Life at the Habsburg-Burgundian Court. Oxford, Oxford University Press. 2003. [ISBN 0-19-816554-4]
• Nigel St. J. Davison, J. Evan Kreider and T. Herman Keahey: 1989-1998. Pierre de la Rue - Opera Omnia; Corpus Mensurabilis Musicae 97. Nove volumes. American Musicological Society. Hanssler-Verlag 1989-1996.
• Wangermée, Robert; Philippe Mercier. La Musique en Wallonie et à Bruxelles: des origines au XVIII^e siècle (tomo I). Bruxelas, La Renaissance du livre, 1980. Páxinas 127-144.
• Hocquet A. "Un musicien tournaisien dit courtraisien". En Revue tournaisienne. Número 7. 1911. Páxinas 167-168.

Ligazóns externas

• Partituras de Pierre de la Rue en International Music Score Project.
• Partituras de Pierre de la Rue Arquivado 21 de xaneiro de 2017 en Wayback Machine. en Choral Public Domain Library.
• "Pierre de la Rue" en Corpus mensurabilis musicae. Volume 97. The American Institute of Musicology.