Siliqua

Para o froito de diferentes vexetais véxase: Sílicua.

Siliqua (ás veces adaptado como silicua) é un termo latino adoptado no ámbito numismático contemporáneo para denominar as pequenas moedas de prata do Imperio Romano e de Bizancio emitidas entre os séculos IV e VII, cun peso de entre dous e tres gramos e un valor próximo a medio miliarense.

Moeda romana dunha siliqua a nome do emperador Xoviano (363-364) cuñada ca. 363. Peso: 2,02 gr. Anverso: D N IOVIANVS PF AVG; busto drapeado, diademado e acoirazado do emperador. Reverso: VOT V MVLT X, e, no exergo, SMN.

Siliqua a nome do usurpador Constantino III (407-411) cuñada en Tréveris. Peso: 1,86 gr. Anverso: D N CONSTAN-TINVS P F AVG; busto diademado, drapeado e acoirazado do emperador. Reverso: VICTORI-A AAVGGG; Roma sedente, sostendo Vitoria sobre globo coa man dereita e lanza invertida coa esquerda, e, no exergo, TRMS.

A problemática da denominación

Trátase dunha denominación de conveniencia, xa que as fontes historiográficas non indican nome ningún para estas moedas.

No momento do seu nacemento, a palabra latina siliqua designaba unha unidade de peso definida como a vintecatroava parte do peso dun sólido.

“

Siliqua vicesima quarta pars solidi est, ab arbore, cuius semen est, vocabulum tenens. "A siliqua é a vintecatroava parte dun sólido e o nome tómase da semente dunha árbore". -- Isidoro de Sevilla. Etymologiarum libri XX, Liber XVI, 25

”

O termo provén da expresión siliqua graeca, unha semente de alfarrobeira que no sistema romano de unidades de peso era equivalente a un sexto de escrúpulo (scrupulum) ou 1/1728 da libra romana (arredor de 0,19 gramos).

Xa en época contemporánea, aplicouse esta denominación a varias moedas que, en todo caso, tiñan a equivalencia de 1/24 do sólido de ouro (o cal pesaba 1/72 da libra romana) e, xa que logo, representaban un valor dunha siliqua de ouro en valor.

Segundo cálculos actuais, dado que o ouro valía aproximadamente 14 veces máis que a prata na antiga Roma, unha moeda de prata deste tipo tería un peso teórico de 2,7 gramos, aínda que non hai evidencias históricas suficientes que avalen esta hipótese. Tal incerteza non evitou que o termo se aplique hoxe tanto a moedas de prata de Constantino (306-329) que chegan a pesar na práctica 3,4 gramos, como a outras máis tardías de Constancio II (337-361) cun peso de arredor de 2,2 gramos e un diámetro de 18 mm (ás veces estas últimas denomínanse siliquas lixeiras ou reducidas, para as diferenciar).

Historia

As primeiras siliquas apareceron durante o reinado de Constantino I, cun peso de 2,24 gramos, que coincidía coa metade do que tiña o sólido de ouro. Cara a 353, o peso da siliqua baixou ata os dous gramos e foi unha moeda profusamente emitida por Constancio II e por Xuliano (361-363).

Estas moedas conmemoran xeralmente os aniversarios imperiais, exhibindo adoito nos seus reversos expresións de bos desexos para os anos de reinado como VOTA MVLTA, circunscritas en coroas florais.

É habitual que as emisións de siliquas se producisen na Bretaña e nas rexións de Renania e do Danubio, onde se asentaban os exércitos, e é probable que se cuñasen a partir de doazóns para pagamento de primas aos soldados, en tanto que a parte oriental do imperio utilizaba maioritariamente a moeda de ouro.

As numerosas emisións de siliquas continuaron baixo os Valentinianos. As usurpacións primeiro de Máximo (383-388) e despois de Constantino III (407-411) foron financiadas mediante a redución da siliqua ata arredor de 1,35 gramos, o que provocou que os particulares recortasen as siliquas emitidas anteriormente, que roldaban os dous gramos.

Logo da última división do Imperio en 395, Valentiniano III (424-455) foi o derradeiro emperador que emitiu siliquas, aínda que esta denominación continuou formando parte do sistema monetario do imperio Bizantino coa mesma relación de 1/24 do nomisma de ouro.

Galería de siliquas

• 
  Siliqua de Xustino II (565-578).
• 
  Siliqua do usurpador Procopio (365-366).
• 
  Siliqua do usurpador Uxío (392-394).
• 
  Siliqua do usurpador Prisco Atalo (409 e 414).
• 
  Siliqua de Xuliano (361-363).
• 
  Copia visigoda dunha siliqua de Honorio.

Véxase tamén

Outros artigos

• Moeda da Antiga Roma
• Moeda bizantina
• Cecas bizantinas

Bibliografía

• Alfaro Asins, C. et al. Diccionario de numismática. Ministerio de Cultura. Madrid, 2009. ISBN 978-84-8181-405-7
• Babelon, Ernest. "La Silique romaine, le sou et le denier de la loi des Francs saliens". Journal des savants, 1901. Páxinas 105-121.
• Burnett, Andrew. Coinage in the Roman World. Seaby. Londres, 1987. ISBN 978-0-900652-84-4
• Cayón, Juan R. Compendio de las monedas del imperio romano. 1985. Tomo 1: ISBN 978-8492098002. Tomo 2: ISBN 978-8492098019
• Cohen, Henry. Description historique des monnaies frappées sous l'Empire romain. MM. Rollin & Feuardent. 2ª edición. París, 1880-1892 (Tomo I: 1880. Tomo II: 1882. Tomo III: 1883. Tomo IV: 1884. Tomo V: 1885. Tomo VI: 1886. Tomo VII: 1888. Tomo VIII: 1892 (mais táboa de emperadores).
• Depeyrot, Georges. Le Bas Empire romain, économie et numismatique (284-491). Edition Errance, 1987. ISBN 2903442401
• Depeyrot, Georges. La monnaie romaine: 211 av. J.-C. - 476 apr. J.-C. Ed. Errance. París, 2006. ISBN 978-2-87772-330-5
• Grierson, Philip. Byzantine coinage. Dumbarton Oaks. 1999. ISBN 978-0-88402-274-9
• Gnecchi, Francesco. Roman Coins - Elemental Manual. Spink & Son. Londres, 1903.
• Hendy, Michael F. Studies in the Byzantine Monetary Economy c.300-1450. Cambridge University Press, 1985. ISBN 0-521-24715-2
• Melville Jones, John R. A Dictionary of Ancient Roman Coins. Spink. Londres, 2003.
• Sabatier, Justin. Description générale des monnaies byzantines frappées sous les Empereurs d'Orient. 2 vol. París, 1862
• Suarez, Rasiel. The Encyclopedia of Roman Imperial Coins. Dirty Old Books, 2005.

Ligazóns externas

• Siliquae. Le site des siliques entre 337 et 476 ap JC
• "Siliqua". Catálogo con imaxes e descricións en Coin Archives
• Identificador de moedas da Antiga Roma
• Digital Library Numis (bibliografía sobre numismática da Antiga Roma)