Calendario ático

O calendario ático, en vigor en Atenas na Antigüidade clásica, é o máis coñecido dos calendarios gregos. É de tipo lunisolar.

Os diferentes ciclos

editar

O ano ateniense compúñase de 12 meses lunares. Ao principio, cada mes contaba con 30 días. En consecuencia, fíxose un axuste co ciclo lunar, alternando un mes de 29 días (κοῖλοι μῆνες / koĩloi mễnes) e un de 30 días (μῆνες πλήρεις / mễnes plếreis). Isto dá un ano de 354 días, é dicir 11 días menos en relación co ano solar. Para remedialo intercalouse un décimo terceiro mes de 30 días despois de cada segundo ano lunar. É o que se chama un ciclo «trierético». A cada ano de 13 meses chámaselle «embolístico», nome que recibe precisamente do mes que é engadido (mes embolístico).

Como o ano se atopaba en diante demasiado lento en relación co ciclo lunar, aplícase outra corrección no século V a. C., a do ciclo «octaetérico». Neste sistema, o mes intercalar é inserido nun ciclo de oito anos: este período de oito anos, conta con tres anos de trece meses: o terceiro, o quinto e o oitavo ano.

Outros ciclos foron igualmente considerados no curso da historia ateneniense. Así, Metón de Atenas, baixo Pericles, pon a punto un ciclo de 19 anos (ciclo metónico). Calipo de Cícico, no século -IV, inventa pola súa banda o ciclo de 76 anos.

Mes do calendario

editar

Esta noción de ciclo, e sobre todo intercalar un mes suplementario, fan imposíbel coincidir de maneira absoluta os meses atenienses e os do calendario gregoriano, utilizado actualmente na maior parte do mundo. En efecto, a diferenza pode ás veces representar un mes enteiro. En cambio, é fácil facer coincidir os meses atenienses coas estacións.

Os nomes dos meses están unidos ás divindades gregas ou ás festas relixiosas. O ano comeza preto do equinoccio de outono.

CALENDARIO ÁTICO
Nome Nome grego Significado Duración Equivalente (aprox) Festas principais
VERÁN
hecatombeón Ἑκατομϐαιών / Hekatombaiốn «o mes da festa da hecatombe» 30 días xullo festas da Paz, Sinoikía, Panateneas
metagitnión Μεταγειτνιών / Metageitniốn «o mes da festa das mudanzas» 29 días agosto
boedromión Βοηδρομιών / Boêdromiốn «o mes da festa das Boedromias» 30 días setembro
OUTONO
pianopsión Πυανεψιών / Pyanépsiốn «o mes da festa das Pianepsias » 30 días outubro Epitafias
memacterión Μαιμακτηριών / Maimakteriốn «o mes de Zeus Maimaktês (Impetuoso) » 29 días novembro
posideón Ποσειδεών / Poseideốn «o mes de Poseidón» 29 días decembro Dionisias rurais
O mes intercalar
Insérese entre posideón e gamelión. Chámase posideón ΙΙ (δεύτερος ou ὕστερος), dura 30 días, e é máis ou menos equivalente a decembro–xaneiro. Toma o nome de Ἁδριανιών / Hadrianiốn (mes de Adriano) en honra do emperador Hadriano no século II, proba da supervivencia deste calendario na época imperial.
INVERNO
gamelión Γαμηλιών / Gameliốn «o mes das vodas» 30 días xaneiro Leneas
antesterión Ἀνθεστηριών / Anthestêriốn «o mes das flores », en honra de Dioniso 29 días febreiro Antesterias
elafebolión Ἑλαφηϐολιών / Elaphêboliốn «o mes de Artemisa Elaphêbolos (que persegue aos cervos)» 30 días marzo Dionisias urbanas
PRIMAVERA
muniquión Μουνιχιών / Mounikhiốn «o mes de Artemisa Muniquia (da cidade de Muniquia 29 días abril
targelión Θαργηλιών / Thargêliốn «o mes das Tarxelias, en honra de Artemisa e de Apolo» 30 días maio Tarxelias
esciroforión Σκιροφοριών / Skirophoriốn «o mes das Esciroforias » en honra de Atenea» 29 días xuño Esciroforias

Os días do mes

editar

Cada mes suponse que empezaba coa lúa nova. En consecuencia, o primeiro día chámase νουμηνία numênía (‘lúa nova’) e o último, ἔνη καὶ νέα énê kaì néa (‘vella e nova’). Cada mes compúñase de tres décadas :

  1. μηνὸς ἱσταμένου (ou ἀρχομένου) mênòs histamenu (ou arkhoménu), ‘a década do mes que comeza’;
  2. μηνὸς μεσοῦντος mênòs mesũntos, ‘a década de metade do mes’;
  3. μηνὸς φθίνοντος mênòs phthínontos, ‘a década do mes que acaba’.

A última década presenta a particularidade de que os seus días están ao contraxeito.

Díasdelmes


1ª década Días do mes


2ª década Días do mes


3ª década (30 días) 3ª década (29 días)
1 νουμηνία / numênía 11 πρώτη / prốtê 21 δεκάτη / dekátê ἐννάτη / ennátê
2 δευτέρα / deutéra 12 δευτέρα / deutéra 22 ἐννάτη / ennátê ὀγδόη / ogdóê
3 τρίτη / trítê 13 τρίτη / trítê 23 ὀγδόη / ogdóê ἐϐδόμη / hebdómê
4 τετάρτη / tetártê 14 τετάρτη / tetártê 24 ἐϐδόμη / hebdómê ἔκτη / héktê
5 πέμπτη / pémptê 15 πέμπτη / pémptê 25 ἔκτη / héktê πέμπτη / pémptê
6 ἔκτη / héktê 16 ἔκτη / héktê 26 πέμπτη / pémptê τετάρτη / tetártê
7 ἐϐδόμη / hebdómê 17 ἐϐδόμη / hebdómê 27 τετάρτη / tetártê τρίτη / trítê
8 ὀγδόη / ogdóê 18 ὀγδόη / ogdóê 28 τρίτη / trítê δευτέρα / deutéra
9 ἐννάτη / ennátê 19 ἐννάτη / ennátê 29 δευτέρα / deutéra ἔνη καὶ νέα / énê kaì néa
10 δεκάτη / dekátê 20 δεκάτη / dekátê 30 ἔνη καὶ νέα / énê kaì néa _

As estacións

editar

Tucídides no inicio do Libro II da Historia da Guerra do Peloponeso aclara que o relato está escrito seguindo a orde en que sucederon os diversos acontecementos, por veráns e invernos. O ano estaba dividido en dúas metades, o inverno e o verán. Segundo algúns tradutores e comentaristas da obra tucidídea, o verán abarcaba a primavera e gran parte do outono, e comezaría sobre o 1 de marzo e terminaría o 1 de novembro.[1] Segundo W. K. Pritchett e B. I. van der Waerden, o fin do inverno e o principio do verán era o 6 de marzo (saída vespertina da estrela Arturo) e o fin do verán e comezo do inverno sería o 8 de novembro (posta matutina das Pléiades), datas precisas tomadas do parápēgma de Euctemón.[2]

  1. Arnold Wycombe Gomme, A Historical Commentary on Thucydides, Vols.
  2. «Thucydidean Time-Reckoning and Euctemon's Seasonal Calendar» en Bulletin de Correspondance Hellénique, 85, 1961, pp. 17-52

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar
  • Anatole Bailly, «Table des mois et des jours chez les Grecs», táboa VI, Dictionnaire grec-français, Hachette, 1950;
  • Anne-Marie Buttin, La Grèce antique, éd. les Belles Lettres, col. « Guide pratique das civilisations », 2002;
  • V. Grumel, La Chronologie, Traité d'études byzantines I, París, 1958.

Ligazóns externas

editar
  NODES
Idea 1
idea 1
todo 2