Dama (xadrez)

Dama. Posicións iniciais das damas.

A dama ou raíña (♕ ♛), é a peza máis poderosa no xogo de xadrez debido á amplitude de movementos que pode chegar a realizar. Cada xogador comeza o xogo cunha soa dama, colocada no centro da correspondente primeira fila á beira do seu Rei. Os principiantes intercambian a miúdo accidentalmente a colocación da Dama e o Rei, polo que se creou a seguinte regra mnemónica: "a Dama na súa cor". Significa que a dama branca comeza nunha casa branca, e a dama negra nunha casa negra. Na notación alxébrica do xadrez, a Dama branca comeza en d1 e a Dama negra en d8.

Historia

No shatranj, antepasado histórico do xadrez, a peza antecesora da Dama, chamada Fers ou visir, era moito máis débil que a súa colega actual, pois os seus movementos eran similares aos do rei.

O seu movemento moderno presentouse no século XV en Europa. Segundo Vladimir Vukovic, "a tendencia xeral a outorgar un desprazamento máis dinámico ás pezas reflicte a animación crecente dos movementos sociais na Europa da Idade Media cara adiante". Outros autores apuntaron posibles coincidencias entre a actividade guerreira de mulleres como Xoana de Arco e Isabel a Católica e o incremento da importancia desta peza no xogo.

Movementos e xogo

Movementos posibles da peza dama.

A dama pode ser movida nunha liña recta verticalmente, horizontalmente, ou diagonalmente, calquera número de cadrados vacantes segundo se demostra no diagrama do lado, combinando así os movementos da torre e do alfil.

Esta peza é polo común algo máis poderosa que a combinación de Torre e Bispo, mentres que é levemente menos capaz que dúas Torres xuntas. Debido a que é máis valiosa que calquera outra peza, case sempre se cae en desvantaxe ó trocala por outra que non sexa a Dama inimiga, a menos que o facelo conduza a unha posición onde o rei pode ser obxecto de xaque mate.

A dama está a doután cando o taboleiro está aberto, cando o rei inimigo está pobremente defendido, ou cando hai pezas frouxas ou voando, é dicir, sen defensa, no campo inimigo. Debido ao seu rango e á súa capacidade de moverse en máis dunha dirección, está ben equipada para executar ataques dobres, nos que se ameaza capturar (ou se dá xaque, se se trata do Rei) a dúas pezas indefensas á vez.

Os principiantes a miúdo buscan sacar a dama canto antes, nas esperanzas de pillar a posición inimiga e ata de lograr un xaque mate rápido. Aínda que eficaz contra outros novatos, esta estratexia é xeralmente errónea contra xogadores experimentados. Sen outras pezas de soporte, un ataque da Dama pode facilmente ser rexeitado. Por outra banda, dado que esta é demasiado valiosa como para ser intercambiada por outra peza, un defensor hábil pode a miúdo gañar tempo e espazo ameazando a unha Dama exposta e forzándoa a retirarse.

Segundo algúns autores, a eliminación das damas marca a miúdo a transición do medio xogo ao final. Despois de que as Damas e algunhas outras pezas capturáronse, os reis, ao estar máis seguros, poden participar máis activamente nos acontecementos, e o foco do xogo cambia a unha loita para promocionar algún peón, xeralmente a unha nova dama. Con todo, non é necesario perder á dama antes de gañar unha nova por promoción. É así teoricamente é posible, aínda que improbable, que un xogador teña nove Damas ao mesmo tempo.