Damasco

Este artigo trata sobre a cidade siria. Para a froita coñecida por este nome véxase: Prunus armeniaca.

Damasco (en árabe: دمشق, tr. "Dimashq") é a capital de Siria e a segunda meirande cidade do país despois de Alepo. En Siria é coñecida comunmente como ash-Shām e é alcumada a Cidade de Xasmín (en árabe: مدينة الياسمين Madīnat al-Yāsmīn). É unha das cidades habitadas con continuidade máis antigas do mundo, alén do maior centro cultural e relixioso de Levante. Segundo estimacións de 2009, tiña unha poboación de 1 711 000 habitantes.

Damasco

دمشق (ar)
Bandeira
(2008)
Localización
33°31′N 36°17′L
País	Siria
Subdivisões da Síria (pt)	Damasco (pt)
Capital de	Siria (1945–)
Poboación
Poboación	2.584.771 (2023) (24.616,87 hab./km²)
Lingua oficial	lingua árabe
Xeografía
Parte de	Houran (pt)
Superficie	105 km²
Bañado por	Rio Barada (pt)
Altitude	680 m
Datos históricos
Evento clave 21 de agosto de 634 Cerco de Damasco (pt) 1078 Siege of Damascus (en) 28 de xullo de 1148 (Gregoriano) Cerco de Damasco (pt) decembro de 1400 Cerco de Damasco (pt) 5 de agosto de 1949 1949 Al-Menashe synagogue attack in Damascus (en)
Organización política
• Xefe do goberno	Bishr Al Sabban
Membro de	Organización das Cidades do Patrimonio Mundial
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+03:00
Prefixo telefónico	011
Outro
Irmandado con	Ancara Rabat Florencia ../... 24+
Sitio web	damascus.gov.sy

Localizada no suroeste de Siria, Damasco é o centro dunha grande área metropolitana de 2,6 millóns de persoas (2004). Xeograficamente situada ó pé da Cordilleiro do Antilíbano, está a 80 km da costa do mar Mediterráneo, nunha chaira 680 metros por enriba do nivel do mar. Damasco ten un clima semi-árido por mor do efecto de sombra orográfica. O río Barada flúe a través de Damasco.

Segundo o Novo Testamento, San Paulo tivo unha visión de Xesús no camiño a Damasco, polo cal a cidade considérase sacra tanto no cristianismo como no islam. Entre os seus atractivos turísticos sobresae a tumba de Saladino, o soado defensor da Terra Santa durante a época das cruzadas.

Historia

A zona na que se asenta a capital de Siria é unha nas que se teñen datado evidencias de asentamentos humanos estabeis máis antigos, en torno ao 9000 a.C., na conca do río Barada.

Non obstante, a Tamsqu mencionada en textos exipcios a partir do século XV a.C. no territorio en disputa entre aquéles e os hicsos e hititas, non era un asentamento protexido nun alto (tell) senón unha poboación agrícola da fértil chaira á beira do Barada (o oasis Ghouta). E non foi ata despois da desfeita dos pobos do mar (arredor do 1200 aC), cando poboacións arameas comezaron a asentárense na zona iniciando a construción de sistemas de regadío, que Damasco emerxeu coma un verdadeiro asentamento urbano, un novo centro de poder da rexión .

Capital de Aram

O reino arameo de Damasco acadou o seu cénit no século IX aC e, aínda que as evidencias arqueolóxicas son case que inexistentes (non se ten escavado ese nivel polas evidentes dificultades coa cidade actual enriba), semella que un primitivo santuario, co templo dedicado ao deus arameo da chuvia e a fertilidade, Hadad, dominaba a capital no lugar que, despois e ata hoxe coa Gran Mesquita, mantívose coma corazón sagrado da cidade . Arrodeada de murallas e ao sur do Barada (metade occidental da cidade histórica medieval), unha rúa percorría de leste a oeste a vila (ou segundo outra hipótese a limitaba polo sur) entre as dúas portas da ruta principal (Alepo e Fenicia respectivamente) na que a cidade atopábase. Tamén un pazo real ubicaríase nas inmediacións de santuario e rúa .

Gran Mesquita de Damasco.

O plano helenístico da cidade romana

No final do século VIII a.C. Damasco comezou a seres dominada polos asirios e perdeu toda relevancia pasando sucesivamente nos séculos seguintes a poder do imperio neobabilonio e dos persas aqueménidas.

Restos do porticado recinto exterior (peribolos) do Templo de Xúpiter.

En 332 a.C. foi conquistada por Alexandre Magno pero as loitas entre os sucesores (tolomeos e seléucidas) non permitiron a recuperación da estabilidade ata o comezo do século I aC, cando Damasco (onde se asentaron colonias de gregos, xudeus e nabateos) foi obxecto dun plan de ampliación ao leste da antiga vila aramea e segundo os principios ortogonais hipodámicos, cun ágora coma espazo principal e a extensión da antiga rúa leste-oeste ata os novos límites da cidade (1.300m, Rúa Dereita da cidade medieval). Outra rúa máis curta, paralela polo norte, comunicaba o antigo santuario e o ágora . Recibiu por breve tempo o nome de Demetrias, epónimo do seu gobernante e impulsor.

A conquista romana no ano 64 a.C. fixo que a posta en funcionamento do plano, e mesmo a súa ampliación, fora tarefa dos novos ocupantes (semella que fundamentalmente xa en época imperial). Un organismo rectangular de máis de 100Ha con murallas e sete portas , rúas porticadas, teatro (na rúa Dereita ou Via Recta, agora decumanus máximus), ximnasio e o gran santuario reconstruído cun vasto dobre recinto (270x315m) encerrando o novo templo de Xúpiter en estilo clásico . Seica un castrum protexía o ángulo noroeste de murallas. Os romanos tamén ampliaron a rede de canles do oasis para o abastecemento de augas da vila (mesmo construíron un acueduto). Damasco era un próspero centro caravaneiro das rutas entre oriente (Palmira e a Ruta da Seda), o sur (Petra, Arabia) e occidente (o Imperio Romano).

A promoción do cristianismo a relixión oficial do imperio (380) comportou a reconversión dos templos en igrexas e así no canto do Templo de Xúpiter foi erixida a Basílica de San Xoán Bautista (xa bizantina trala división do imperio en 395 ). O barrio cristián de Damasco, Bab Touma (esquina NE do recinto amurallado), foi escenario e berce de sinalados persoeiros da nova fe (apóstolos Tomé e Paulo ademais dalgúns papas).

Capital do Imperio Omeia

A Gran Mesquita na cidade antiga (dende o NO)

Os árabes conquistaron a cidade en 636. Se nun principio ambas confesións (cristiáns e musulmáns) compartiron o recinto sacro, dende 661 cando Damasco foi convertida en capital dos omeias, o temenos pasa a seres exclusivamente musulmán (cunha primitiva mesquita co mihrab dos "Compañeiros do Profeta" ) e no 705 o califa Al-Walid decide a construción dunha gran mesquita, seica reutilizando moitos materiais da basílica bizantina (que á súa vez xa reutilizara os do Templo de Xúpiter ). Por iso a gran singularidade dun dos máis espléndidos espazos arquitectónicos do tempo ( fundacional coa Cúpula da Rocha de Xerusalén da arquitectura islámica).

O califato omeia non durou apenas un século e no 750 os abásidas saquearon os seus pazos e demoleron as antigas murallas romanas. A capital do imperio musulmán foi trasladada a Bagdad e Damasco caeu nun período de declive.

Renacemento medieval

Durante tres séculos e medio a cidade sufriu unha permanente inestabilidade con cambios de poder entre diferentes faccións e dinastías musulmás. O antigo trazado regular hipodámico foise transformando paulatinamente nunha trama orgánica típica do urbanismo islámico . O ágora-foro e o recinto exterior (peribolos) da Gran Mesquita tamén serán subsumidos no tecido urbano (no noroeste conservarase coma parte do zoco al-Hamadeyya, ver imaxe enriba). Soamente a Rúa Dereita se mantén coma eixo vertebral da cidade medieval .

Planta esquemática moderna da cidade medieval amurallada.

No século XII, baixo os turcos seliúcidas, Damasco experimentou un renacemento económico da man dunha crecente importancia relixiosa. Construíronse hospitais e madrasas e as murallas, que xa empezaran a seres reconstruídas e reforzadas nos séculos X e XI, o foron novamente cun trazado algo máis amplo e irregular que o romano (135 Ha). Na esquina noroeste (onde situábase o castrum) os seliúcidas comezaron a erección dunha cidadela que foi reorganizada e reforzada nos séculos seguintes coma residencia dos sucesivos gobernantes .

Así no século XIII, despois dos gobernos de Nur al-Din e Saladino xa baixo os aiúbidas, Damasco volveu a seres un centro para o mundo islámico, desta vez coma bastión relixioso en plena época das cruzadas, acollendo estudosos e fieis de todo o imperio. A cidade comezou a estenderse fóra de murallas. A dous quilómetros ao noroeste desenvolveuse a pé dos montes Qasyun o arrabalde de Salihiyya (con refuxiados de familias podentes da Xerusalén ocupada polos cruzados). Case que unha cidade de seu, erixíronse gran número de madrasas. Ao sur, na ruta de Xerusalén e A Meca, outro arrabalde comeza a formarse. Ámbolos dous novos eixos van marcares o desenvolvemento futuro da cidade.

Damasco otomá

Durante a época mameluca e sobor de todo a otomán (dende 1516) Damasco estendeuse cara a Salihiyya e principalmente ao suroeste co barrio de al-Midan (Maydan), na ruta das peregrinacións cara A Meca . Coma principal centro das caravanas en pregrinación, son erixidos numerosos caravansares (khan). A antiga cidade (cuxas murallas desaparecen por innecesarias no século XVII) enriquécese con novas mesquitas, mausoleos e pazos.

Xa no século XIX, os otománs crean un novo centro administrativo ao oeste da Cidadela , cun pazo de goberno (Serrallo e praza sobor do Barada parcialmente soterrado, 1833) e cuarteis militares e no final do seu goberno, na segunda metade do século comezan un plan de saneamento e modernización da cidade. Novos servizos e infraestruturas (ferrocarril en 1894) e un intento de planificar a expansión da urbe.

Damasco vaise estender definitivamente á beira norte do Barada (pola boa provisión de auga dos canais do oasis Ghouta), pero nos comezos do século XX aínda dunha maneira maiormente desordenada .

Mandato francés: Plan Xeral de expansión

O primeiro plan urbanístico propiamente dito foi o de 1935. Os redactores (Danger-Ecochard) deseñaron unha ampliación á europea, cunha preocupación especial polo tráfico rodado , pero evitando a relación coa antiga cidade histórica que, coma gueto árabe, restaba un tanto illada (unicamente actuacións hixienistas e a reconstrución do bombardeado sector ao sur da Cidadela na revolta de 1925, que foi regularizado cunha cuadrícula arredor da praza Al-Hariqah) .

Capital siria

Dende a independencia en 1946 e coma capital da República Siria, Damasco converteuse nunha metrópole (de 423.000h en 1955 aos máis de tres millóns actuais na área metropolitana do Ghouta ) con todas as características e problemáticas das do terceiro mundo (proliferación de asentamentos deficitarios ilegais -moitos de refuxiados- , ecoloxía do oasis, conservación do patrimonio da humanidade na cidade histórica) asemade co contexto da difícil situación política actual .

Xeografía

A cidade, situada a 692 m de altitude, está está dividida en dúas partes. A cidade nova, cos seus edificios modernos, e a cidade antiga, onde se agrupan os atractivos desta capital con 6.000 anos de existencia, que xa aparece mencionada en textos de fai catro milenios e medio.

A Cidade Antiga

A cidade antiga de Damasco foi declarada Patrimonio da Humanidade pola UNESCO en 1979. Ocupa unha superficie de 135 hectáreas, e estaba rodeada por unha muralla romana, da que perduran os lados norte e leste, e parte ao lado sur. Consérvanse oito portas, das que a máis antiga, Bab Sharqi, remóntase ao período romano. No sentido das agullas do reloxo, empezando polo norte, son:

• Bab al-Faraj (porta da liberación),
• Bab al-Faradis (porta do paraíso),
• Bab al-Salam (porta da paz), como as dous anteriores, no lado norte da muralla;
• Bab Tuma (porta de santo Tomás), na esquina nordeste,
• Bab Sharqi (porta do leste),
• Bab Kisan, no sueste, por onde, segundo a tradición, Paulo de Tarso fuxiu de Damasco, descendido das murallas nun cesto; nesta porta, hoxe pechada, existe unha capela que recorda o suceso;
• al-Bab al-Saghir (porta pequena), no lado sur,
• Bab al-Jabiya, no suroeste, á entrada do zoco Midhat Pasha.

Aínda que a cidade aínda conserva vestixios romanos e bizantinos, a maior parte dos 125 edificios e monumentos incluídos na declaración da UNESCO corresponden á arte islámica.

En primeiro lugar, destaca a Gran Mesquita dos Omeias, construída no século VIII (cara a 705), un dos lugares santos do islam. O inmenso patio de 122 metros de longo, tapizado de louzas que pertenceron a un monumento romano, ofrece varias exquisitas decoracións. Entre elas, a do tesouro, unha construción que se ergue sobre columnas e que se utilizaba para almacenar o ouro do Estado.

A sala de oración da mesquita contén unha tumba, a de Xoán Bautista, caso excepcional no islam e vestixio da antiga basílica de san Xoán Bautista.

Segundo a tradición local, o minarete máis alto da mesquita, chamado minarete de Xesús, marca o lugar onde o Mesías volverá á terra o día do xuízo final.

A douscentos metros da Gran Mesquita hai un exemplo de riquísima arquitectura de deseño árabe-otomán, como é o Palacio Azem, do século XVIII. Hoxe é un museo das artes e tradicións e exhibe, nos diversos cuartos, manequíns que ilustran sobre a vida cotiá nesa residencia, que pertenceu ao gobernador de Damasco.

A Vía Recta foi na súa orixe o decumano da Damasco romana; estendíase ao longo de 1500 metros. Hoxe en día, corresponde á rúa Bab Sharqi e ao zoco cuberto Midhat Pasha, un dos máis importantes de Damasco. A rúa Bab Sharqi, chea de pequenas tendas, conduce ao vello barrio cristián de Bab Tuma; ao final da rúa atópase a Casa de Ananías, unha capela subterránea que foi en tempos unha adega.

A cidade vella está sementada de mesquitas -en todo Damasco hai preto de 700- de moi diversas épocas.

Transportes

Estación de ferrocarril Al-Hejaz.

Preto da cidade atópase o Aeroporto de Damasco, un dos dous aeroportos internacionais cos que conta Siria xunto ao sito próximo a Alepo. As conexións cos países veciños por transporte público ademais de mediante avión son principalmente por ferrocarril, seguindo a ruta dende Istambul (Turquía) a Amán (Xordania).

O transporte interior vese fortalecido polos aeroportos de Qamisli, Lataquia e Deir Az-Zur e por unha densa rede de estradas e servizo de autocares, medio de transporte máis utilizado polos sirios.

Educación

Universidades

Universidade Internacional Árabe, en Damasco.

A máis antiga é a Universidade de Damasco, porén cos cambios na lexislación educativa creáronse novos centros.

• Universidade virtual de Siria
• Universidade internacional de ciencia e tecnoloxía
• Universidade privada de Siria
• Universidade internacional árabe
• Instituto superior de administración de empresas
• Instituto superior de ciencia e tecnología aplicada
• Instituto nacional de administración

Clima

O clima de Damasco clasifícase coma semiárido (Köppen:BSk).

Datos climáticos para Damasco
Mes	Xan	Feb	Mar	Abr	Mai	Xuñ	Xul	Ago	Set	Out	Nov	Dec	Anual
Temperatura máxima en °C	21	30	28	35	38	39	42	45	39	34	30	21	45
Media máxima en °C	12,6	14,8	18,9	24,5	29,7	34,2	36,5	36,2	33,4	28	20,3	14,2	25,27
Media diaria en °C	5,9	7,8	11	15,5	20,2	24,4	26,3	26	23,2	18,1	11,8	7,2	16,45
Media mínima en °C	0,4	1,3	3,7	7	10,5	14,2	16,9	16,5	13	8,9	4	1,3	10,5
Temperatura mínima en °C	−6	−5	−2	−1	7	9	13	13	10	6	−2	−5	−6
Precipitación media mm	27,9	22,7	16,9	7,9	3,3	0,4	0	0	0,2	7,1	21,4	25,8	133,6
Media de días con precipitacións (≥ 0.1 mm)	7	7	5	3	1	0	0	0	0	2	4	6	35
Media de días con neve	1	1	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	2
Media de horas de sol mensuais	164,3	182	226,3	249	322,4	357	365,8	353,4	306	266,6	207	164,3	3 164,1
Fonte: BBC Weather

Cidades irmandadas

• Dubai, Emiratos Árabes Unidos.
• Toledo, España.
• Caracas, Venezuela.
• Córdoba, España.
• São Paulo, Brasil.
• Istambul, Turquía.
• Iereván, Armenia.
• Shiraz, Irán.
• Yinchuan, China.
• Ancara, Turquía.

Galería de imaxes

• 
  Noite en Damasco.
• 
  Tumba de Saladino.
• 
  Arco do Triunfo romano.
• 
  Barrio xudeu de Damasco.
• 
  Bab Kisan.
• 
  Capela de Ananías.
• 
  Praza Umayyad.
• 
  Catedral da cidade vella.
• 
  Damasco en chamas trala incursión aérea francesa o 18 de outubro de 1925.
• 
  Igrexa do Patriarcado Greco-Católico Melquita en Damasco.
• 
  Zoco Medhat Pasha.
• 
  O banco Al-Sharq e o Hotel Blue Tower, en Damasco.
• 
  Mesquita Tekkiye.
• 
  Sitio a Damasco durante a Segunda Cruzada.
• 
  Qubbat al-Khazna na Mesquita dos Omeias.

Véxase tamén

Bibliografía

• Jill, Duchess of Hamilton (2002). First to Damascus: The story of the Australian Light Horse and Lawrence of Arabia. ISBN 0-7318-1071-6. .
• Aharoni, Yohanan; Avi-Yonah, Michael (1977). Carta Ltd., ed. The MacMillan Bible Atlas. ISBN 0-7318-1071-6. .

Ligazóns externas

• Ancient City of Damascus (en inglés)