Khanato de Kara-Khitai

O Khanato de Kara Khitai ou Qara Khitai ou Liao Occidental, oficialmente o Gran Liao, foi un imperio khitan de Asia Central influenciado pola cultura chinesa. O fundador da dinastía foi Yelü Dashi, quen conduciu os restos das dinastía Liao ata Asia Central despois de fuxir da conquista dos jurchen abandonando a súa patria no norte e nordeste da actual China. O imperio foi usurpado polos naiman baixo o poder de Kuchlug en 1211; as fontes tradicionais chinesas, persas, e árabes consideran que a usurpación foi o final do goberno Kara Khitai. Máis tarde o imperio foi conquistado polos mongois (ano 1218).

Khanato de Kara-Khitai

Localización
Capital	Balasagun (pt)
Poboación
Relixión	budismo
Datos históricos
Precedido por	Dinastía Liao
Creación	1124
Disolución	1218 (Gregoriano)
Sucedido por	Imperio Mongol

Historia

Mapa dos acontecementos de Asia Oriental en 1142, onde se mostra o Imperio Kara-Khitai (en verde claro no oeste)

Fundación do Imperio Kara Khitai

Foi establecido por Yelü Dashi, que levou os khitan nómades ao oeste a través de Mongolia tras a caída da dinastía Liao. Os jurchen, algunha vez vasalos dos khitan, aliáranse coa China Song e atacaron aos Liao. Yelü capturou Balasagun do Khanato Kara-Khanid en 1134, o que marca o comezo do imperio en Asia Central. As forzas dos khitan pronto uníronse con 10.000 khitan que foran súbditos do Khanato Kara-Khanid. Os khitan conquistaron Kashgar, Khotan, e Beshbalik, e venceron ao Khanato Kara-Khanid Occidental en Khujand en 1137, asumindo finalmente o seu control no val de Fergana. Gañaron a batalla de Qatwan contra os Kara-Khanid occidentais e o Imperio Sexúcida o 9 de setembro de 1141, o que fixo que controlasen Transoxiana.

Sucesores de Yelü Dashi

Yelü Dashi morreu en 1143, e a súa esposa, Xiao Tabuyan, entón asumiu como rexente no lugar do seu fillo. El, Yelü Yiliu, comezou a gobernar en 1150 e morreu en 1163, cando foi sucedido pola súa irmá, Yelü Pusuwan. Ela enviou o seu marido, Xiao Duolubu, a moitas campañas militares. Finalmente namorouse do irmán máis novo del, Xiao Fuguzhi. Foron executados en 1177 polo seu sogro, Xiao Wolila, quen entón puxo no trono a Yelü Zhilugu en 1178. O imperio debilitouse por causa de rebelións e guerras internas entre os seus vasalos.

Usurpación de Kuchlug e fin do Khanato

En 1208, un príncipe naiman, Kuchlug, fuxiu das súas terras tras ser derrotado polos mongois. Kuchlug foi benvido no Imperio dos Kara-Khitan, e casou coa filla de Zhilugu. Porén, en 1211, Kuchlug rebelouse e capturou a Yelü Zhilugu mentres o derradeiro estaba de cazaría. Zhilugu permaneceu como gobernante nominal pero morreu dous anos despois, e moitos historiadores consideran súa morte o final do Imperio. En 1216, Xenxis Khan mandou o seu xeneral Jebe capturar a Kuchlug; Kuchlug fuxiu, pero en 1218 finalmente foi achado e decapitado. Os mongois completaron a conquista dos antigos territorios dos Kara-Khitan en 1220.

Consecuencias

Os Kara Khitan remataron absorbidos polo Imperio Mongol; unha parte das tropas Kara-Khitan xa uníranse aos exércitos mongois cando loitaban contra Kuchlug. Outra parte dos Kara-Khitan, nunha dinastía fundada por Buraq Hajib, persistiron na provincia de Kerman como vasalos dos mongois, mais deixaron de existir como entidade durante o reinado de Öljaitü. Os Kara-Khitan espalláronse amplamente por toda Eurasia como parte do exército mongol. No s. XIV, comezaron a perder a súa identidade étnica, trazas da súa presenza, porén, pódense atopar como nomes de clans ou topónimos de Afganistan a Moldova. Hoxe aínda existen tribos no norte de Kirguistán.

Administración

Máscara funeraria dos Liao, antepasados dos Kara-Khitan, s. X-XII.

Os Khitan gobernaron desde a súa capital en Balasagun (hoxe en Kirguistán), controlando directamente a rexión central do imperio. O resto do imperio consitiu en estados vasalos autónomos.

Os gobernantes adoptaron moitos elementos administrativos dos Liao, incluíndo os usos da administración confuciana. O Imperio tamén adoptou o título de Gurkhan (khan universal). Os khitan usaron o calendario chinés, mantiveron títulos imperiais administrativos chineses, usaron moedas de estilo chinés e enviaron selos imperiais aos seus vasalos. Aínda que os seus títulos derivaban dos chinenes, tamén houbo títulos admnistrativos locais como tayangyu (túrquico) e visir.

Os mapas europeos mostraban a terra de "Kara-Kithay" nalgures en Asia Central aínda séculos despois da desaparición do Khanato de Kara-Khitan. Este mapa de 1610, de Jodocus Hondius localízao ao norte de Tashkent

Os khitan mantiveron as súas antigas costumes, mesmo en Asia Central. Continuaron a ser nómades e a usar a súa vestimenta tradicional, e mantiveron as prácticas relixiosas dos khitan da dinastía Liao. A elite gobernante tentou conservar os matrimonios entre o clan real masculino Yelü e o feminino Xiao. Os kitan de Kara-Khitai seguían unha mestura de budismo e relixión tradicional khitan, que incluía a adoración do fogo e costumes tribais, como o scrificio dun boi gris xunto cun cabalo branco. Nunha innovación única para os Kara-Khitai, os khitan pagaron un salario os seus soldados.

O imperio rexeu unha poboación diversa moi diferente dos seus gobernantes. A maioría dos habitantes eran sedentarios, aínda que a poboación de súpeto se fixo máis nómade cara ao final do imperio, debido ao influxo dos naiman. A maioría dos súbditos era musulmá, aínda que unha minoría significativa practicaba o budismo e o nestorianismo. Se ben o chinés e o khitan eran as lingas principais na administración, tamén usábase o persa e o uyghur.