Lingua navajo
O navajo[3] (Diné bizaad), ás veces grafado "navaho", é unha lingua amerindia falada nos Estados Unidos de América por 149.000 indios navajos. Pertence á subfamilia linguas atapascanas meridionais, á familia atapascana e ó filo na-dené.
| Navajo Diné bizaad | ||
|---|---|---|
| Falado en: | Estados Unidos de América | |
| Rexións: | Arizona, Novo México, Utah, Colorado | |
| Total de falantes: | 170 000 (2015)[1] 7 600 monolingües | |
| Familia: | Linguas na-dené Linguas atapascanas Linguas atapascanas meridionais Navajo–Apache Navajo | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | nv
| |
| ISO 639-2: | nav | |
| ISO 639-3: | nav
| |
| SIL: | NAV
| |
| Mapa | ||
 Distribución do navajo antes da colonización.  Distribución do navajo na Nación Navajo.
| ||
| Status | ||
 | ||
Fálase nos estados de Arizona, Novo México, Utah, Colorado, California e Nevada; e unha pequena minoría de 37 persoas nos estados mexicanos de Chihuahua, Sonora e Baixa California.
Na segunda guerra mundial, os americanos empregaron os navajos para mandárense mensaxes codificadas. Nestas mensaxes, os navajos empregaban curiosas palabras para referirse ao instrumental bélico, poñéndolle distintos nomes de paxaros a distintos avións, por exemplo.
Nomenclatura
editar"Navajo" é un exónimo. Procede da palabra tewa "navahu" (gran campo), que combina as raíces "nava" (campo) e "hu" (val). O castelán tomou o termo para referirse á área noroeste do actual estado de Novo México e, posteriormente, pasou ao inglés, xa como apelativo para o pobo navajo e a súa lingua.[4]
Os navajo refírense a si mesmos como "diné" (o pobo), e á súa lingua como "diné bizaad" (a lingua do pobo).[5]
Notas
editar- ↑ Ryan, Camille. "Language Use" (PDF). Censo do goberno (2011). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 05 de febreiro de 2016. Consultado o 5 de xuño de 2015.
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
- ↑ Definición de navajo* no Dicionario de Galego de Ir Indo e a Xunta de Galicia.
- ↑ "Navajo - Etymology of Navajo by etymonline". www.etymonline.com (en inglés). Consultado o 2024-04-09.
- ↑ Minahan 2013, p. 260.
Véxase tamén
editar| A Galipedia ten un portal sobre: Pobos indíxenas de América |
Bibliografía
editar- Minahan, J. (2013). Ethnic Groups of the Americas: An Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-163-5.
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar| Existe unha versión da Wikipedia en Lingua navajo |
- Dicionario Castelán - Navajo
- Rela de páxinas sobre o idioma navajo (en inglés)
- Fontes navajo (en inglés)
- Oficina gobernamental de lingua e cultura navajo (en inglés)