Luis Espinal Camps

Luis Espinal Camps, coñecido tamén como Lucho Espinal, nado en San Fruitós de Bages (Barcelona) o 2 de febreiro de 1932 e finado na Paz (Bolivia) o 21 de marzo de 1980, foi un poeta, xornalista, cineasta e relixioso xesuíta catalán nacionalizado boliviano.

Luis Espinal Camps

Biografía
Nacemento	2 de febreiro de 1932 Sant Fruitós de Bages, España
Morte	22 de marzo de 1980 (48 anos) A Paz, Bolivia
Relixión	Catolicismo
Educación	Universidade Católica do Sagrado Corazón
Actividade
Campo de traballo	Poesía, xornalismo, ensaio, filme, historia e relixión
Ocupación	pintor, director de cinema, ensaísta, historiador, guionista, poeta, escritor, crítico de cinema, xornalista, Sacerdote católico de rito romano
Orde relixiosa	Compañía de Xesús

Cunha relevante actividade no cinema e no medios de comunicación, denunciou a inxustiza social e os abusos de poder e do sistema no mundo. O seu labor profesional estivo sempre orientado a procurar espazos de xustiza, liberdade e igualdade. Desenvolveu gran parte da súa actividade en Bolivia, onde adquiriu sona e pola que foi asasinado.

En xuño de 2015 a Asemblea Nacional de Bolivia creou a Orden al Mérito "Padre Luis Espinal Camps", en recoñecemento a quen profesan fe relixiosa e destacan por defenderen xente enferma, marxinada e pobre.

A Asemblea Permanente de Dereitos Humanos de Bolivia abriu un proceso para a beatificación de Luis Espinal. Durante a visita do papa Francisco en 2015 ao país pedíuselle apoio para dito proceso.

Traxectoria

Entre 1944 e 1949 estudou secundaria no seminario menor de San José en Roquetes (Tarragona). O 17 de agosto de 1949 ingresou como novizo da Compañía de Jesús en Veruela (Zaragoza) e emitiu os primeiros votos o 15 de agosto de 1951.

Estudou Humanidades e Literatura Clásica entre 1951 e 1953 e foi profesor de Literatura Grega e Poesía Latina no colexio San Pedro Claver para estudantes xesuítas. Obtivo a licenciatura de Filosofía na Universidade Civil de Barcelona coa tese La Antropología de Lucrecio.

En 1959 comezou os estudos de Teoloxía na Facultade Eclesiástica de San Cugat del Vallès (Barcelona) que acabou en 1963 coa tese Teoloxía e simboloxía. En xullo de 1962 foi ordenado sacerdote en Barcelona.

En 1964 trasladouse a Italia para estudar cinema e televisión na Scuola Superiore de Giornalismo e Mezzi Audiovisuali da Università del Sacro Cuore de Milán. Alí comezou a redacción das Oraciones a quemarropa, moi coñecidas en Bolivia.

Finalizados os estudos, volveu a España e comezou os seus primeiros traballos en medios de comunicación. En Televisión Española censuráronlle un programa chamado Cuestión urgente, polo que decide dimitir.

En Bolivia

En 1968 é destinado como misioneiro a Bolivia. Entre 1969 e 1979 traballou como crítico cinematográfico en programas matutinos.

En 1970 obtivo a nacionalidade boliviana e produciu o programa de televisión En carne viva na canle estatal. O ano seguinte empezou a traballar en radio Fides, onde permaneceu até o seu asasinato en 1980.

En 1976 cofundou a Asemblea Permanente de Dereitos Humanos de Bolivia (APDHB) e colaborou na película Chuquiago. En decembro do ano seguinte participou activamente na folga de fame de 19 días protagonizada polas mulleres mineiras para pedir a amnistía dos presos políticos da ditadura de Hugo Banzer Suárez. Ese mesmo ano entrou como director no semanario Aquí.

No seu labor pastoral en Bolivia exerceu como sacerdote xesuíta, cineasta, comunicador social e radialista. Manifestouse contrario ás ditaduras e apoiou os movementos mineiros, especialmente as folgas de traballadores e das súas esposas, encabezadas por Domitila Barrios de Chungara. As súas accións valéronlle inimizades con líderes militares como Luis García Meza Tejada.

Asasinato

En xaneiro de 1980, segundo probas documentais, o narcotraficante e militar Luís Arce Gómez, xunto con García Meza, confeccionaron unha lista de 115 persoas que debían ser eliminadas antes do golpe de estado do 17 de xullo de 1980 contra a presidenta Lidia Guéiler. Incluía dirixentes políticos e sindicais, militares, intelectuais, xornalistas e sacerdotes.

Espinal estaba no seu punto de mira porque, como director do semanario Aquí, «ía facer unha denuncia por corrupción na compra duns avións Hércules» por 0.7 millóns de dólares estadounidenses cada un.

A noite do 21 de marzo de 1980, Espinal foi detido por militares e paramilitares do Ministerio do Interior. O seu corpo foi atopado con sinais de tortura a tarde do día seguinte no km 8 do camiño a Chacaltaya, xunto ao río Choqueyapu. Ao seu enterro asistiron unhas 80.000 persoas. Tres días despois foi asasinado San Óscar Romero no Salvador, mentres celebraba a eucaristía.

Beatificación

En maio de 1978 a Asemblea Permanente de Dereitos Humanos de Bolivia (APDHB), da que Espinal foi cofundador, emitiu unha resolución para conseguir a beatificación do xesuíta. A devandita resolución foi apoiada por cinco entidades máis, entre elas, a Universidade Maior de San Andrés, e pola propia Compañía de Xesús.

Osvaldo Chirveches, o responsábel dos xesuítas en Bolivia en 2015, manifestou:

Se Lucho Espinal é considerado mártir pola fe, é dicir, que morreu pola súa fe, entón xa despois veñen os pasos seguintes de chamalo Servo de Deus, beato e despois santo.

Visita do papa Francisco

O papa Francisco, na súa visita a Bolivia en xullo de 2015, homenaxeou a Luis Espinal orando no lugar onde foi atopado o cadáver no barrio Vila das Neves, preto de Achachicala.

O 9 de xullo o presidente de Bolivia, Evo Morales, regaloulle ao papa Francisco unha réplica do «crucifixo comunista» que Espinal tallou nos anos 70 como símbolo da unión do cristianismo co marxismo.

Orden al Mérito "Padre Luis Espinal Camps"

O «crucifixo comunista» que Luis Espinal tallou nos anos 70

O 30 de xuño de 2015 a Asemblea Lexislativa de Bolivia creou a Orden al Mérito "Padre Luis Espinal Camps" para outorgarlla ao papa Francisco na súa visita en xullo ao país.

A condecoración é atribución do Presidente do Estado mediante unha Resolución Suprema. Require a previa decisión unánime do Consello da Orde, que estuda todos os requisitos e méritos da persoa proposta. O Ministerio de Relacións Exteriores elabora un expediente en que consten os antecedentes, méritos e servizos prestados da persoa candidata.

Libros

• 1972: Géneros cinematográficos; segunda edición (1977)
• 1970: Historia del cine, 1945; publicado en 1972
• 1972: Lenguaje cinematográfico; segunda edición (1977)
• 1973: Directores de cine
• 1947: Psicología y cine
• 1975: El cine frente a la televisión
• 1976: Simbología en el cine
• 1976: Narrativa cinematográfica
• Sociología del cine
• 1979: El cine como mito
• 1980: Técnica del guion cinematográfico
• 1980: El grito de un pueblo (Lima).
• 1988: Oraciones a quemarropa (Lima).Arquivado 26 de marzo de 2017 en Wayback Machine.
• 2010: El lenguaje de las historietas y el cine. La Paz: Fundación Simón I. Patiño, Cinemateca Boliviana.

Filmografía

Cinema

• 1966: Bartolomeo Colleoni. Documental en branco e negro, 35 mm, 45 minutos. Participou como asistente de dirección e de montaxe.
• 1966: Noche iluminada. Documental en branco e negro. Participou como guionista.
• 1969: Pistolas para la paz. Documental. Dirección e guión.
• 1977: Chuquiago. Longametraxe a cor de Antonio Eguino, 35 mm, 87 minutos. Participou como encargado de continuidade e asesor xeral.
• 1978: El embrujo de mi tierra. Longametraxe a cor de Jorge Guerra, 35 mm, 90 minutos. Colaborou no guión técnico.

Películas para a televisión boliviana

Entre 1970 e 1971 Espinal dirixiu o programa En carne viva. Consistía nunha serie de documentais de 20 minutos en branco e negro, gravados en 16 mm, que abordaban a problemática social. Incluíu os seguintes títulos:

• La cárcel
• La prostitución
• La droga
• La violencia
• Inmigración
• Hijos sin nombre
• Educación sexual
• Madre soltera
• Alcoholismo
• Sacerdotes obreros
• Delincuencia juvenil
• Inferioridad femenina

Guións

Espinal escribiu varios guións para cinema e colaborou en moitos outros. Algúns dos guións cinematográficos de Espinal aínda non realizados son:

• Sangre en el Chaco (1974)
• ¿Qué hacemos? (1977)
• La Guerra del Pacífico (1979), en colaboración con Óscar Soria.

O Día del Cine Boliviano

En 2007 o presidente Evo Morales, mediante Decreto Supremo n.º 29067, declarou o 21 de marzo como o Día do Cine Boliviano, en conmemoración do aniversario do asasinato de Luis Espinal. Constitúe unha homenaxe á loita do padre Espinal polos dereitos humanos e a democracia no país, e recoñece a súa achega ao cinema de Bolivia.

Ligazóns externas

• Lo que el cine boliviano le debe a Luis Espinal, en www.scielo.org.bo
• Biografía de Luís Espinal Camps en elias-blanco.blogspot.com
• Texto do Decreto Supremo 29067 de 21 de marzo de 2007, que establece o 21 de marzo como Día do Cine Boliviano en conmemoración de Luís Espinal, na páxina web do Consejo Nacional del Cine de Bolivia - CONACINE
• Fundació Lluís Espinal de Barcelona