Primeira dinastía de Exipto

A I Dinastía de faraóns exipcios forma parte, xunto coa II Dinastía, do período arcaico ou Tinita, porque teñen a súa orixe en Tinis (en grego, "Tis" en exipcio), preto de Abidos, no Alto Exipto.

Primeira dinastía de Exipto

Localización
Xeografía
Parte de	Período tinita
Datos históricos
Precedido por	Período protodinástico do Egito (pt)
Creación	3150 a. C.
Disolución	c. 2850 a. C.
Sucedido por	Segunda Dinastía de Exipto

Casita de marfil atopada nunha tumba de Abu Roash (preto do Cairo) da época do faraón Den (período tinita). Museo do Louvre.

O período coincide co final do período chamado Naqada III (final do Semaniense), e transcorre desde o 3050 a. C. ata o 2890 a. C., aproximadamente, variando esta cronoloxía en fontes bibliográficas segundo os métodos de datación adoptados. Nun estudo de 2013 baseado na datación por radiocarbono, o comezo da Primeira Dinastía (a adhesión de Hor-Aha) situouse no 3100 antes de Cristo máis ou menos un século (3218–3035, cun 95% de confianza).

Os primeiros faraóns consolidaron a unificación do Alto Exipto e do Baixo Exipto baixo o seu poder, comezando a Historia do Antigo Exipto faraónico e polo tanto da Primeira Dinastía de Exipto. A pesar da unificación, mantivéronse os estados locais con fins administrativos, orixe dos futuros nomos, son anteriores á terceira dinastía 16 nomos do Alto Exipto e 10 do Baixo Exipto.

Historia

A Primeira Dinastía comeza coa unificación das Dúas Terras, o Alto e o Baixo Exipto, atribuídas polo historiador exipcio Manetón (século III a.C.) a Menes, que identificouse con Narmer (ou Aha). Menfis foi a elixida residencia real. Saqqara converteuse na necrópole real. Un gran número de mastabas da dinastía están situados no bordo nordés da meseta de Saqqara. Unha cunca de pedra gravada co nome Narmer atopouse baixo a Pirámide escalonada de Zoser. Non obstante, tamén se atoparon tumbas reais da época dinástica temperá en Abidos, e crese que Narmer enterrouse alí. Ademais de Abidos, Hieracómpolis, a capital do Alto Exipto, tamén permaneceu como centro relixioso. O sucesor de Aha foi Djer, cuxa tumba en Abidos considerouse como a tumba do deus Osiris. Djer logrou unha vitoria importante sobre Nubia, como se mostra nun relevo labrado nas rochas preto da segunda fervenza do Nilo.

Tabela homónima do faraón Den describindo o seu Heb Sed, atopado na súa tumba de Abidos. Museo Británico

Den foi o primeiro faraón que obtivo o título de rei do Alto e Baixo Exipto. Na súa tumba en Abidos atopáronse diversos obxectos de marfil e ébano; nunha delas hai unha escena que probablemente sexa unha ilustración do festival Sed do rei, coa primeira representación da dobre coroa do Alto e Baixo Exipto. Durante este período, os acontecementos importantes son a división do país en nomos para facilitar ao goberno e as primeiras viaxes marítimas a grande escala ao Líbano para recoller a madeira, que están entre outros lugares na construción da tumba de Aha (ou un dos seus altos funcionarios) en Saqqara. Os pobos estranxeiros rebeldes foron rexeitados con éxito, pero ao final da dinastía a situación interna era inquietante, principalmente porque aínda había conflitos entre o Baixo Exipto conquistado e o Alto Exipto victorioso.

Reis

Os gobernantes coñecidos da Primeira Dinastía son os seguintes:

Nome	Imaxe	Comentarios	Datas
Narmer		Crese que é a mesma persoa que Menes e que unificou o Alto e Baixo Exipto.	Arredor do 3100 a.C.
Hor-Aha		Nome grego: Athotís.	Arredor do 3050 a.C.
Djer		Nome grego: Uenéphes (despois do seu nome de ouro In-nebw). O seu nome e título aparecen na Pedra de Palermo. Despois creuse que a súa tumba era a lendaria tumba de Osiris.	54 anos
Djet		Nome grego: Usapháis.	10 anos
Den		Nome grego: Kénkenes (despois chamado: Qenqen ). O primeiro faraón que aparece vestido coa dobre coroa de Exipto, primeiro faraón con nome completo.	42 anos
Anedjib		Nome grego: Miebidós. Coñecido polo seu alcume nebwy.	10 anos
Semerkhet		Nome grego: Semempsés. Primeiro gobernante exipcio cun nome Nebty (ou "as dúas Damas", simbolizan o Alto e Baixo Exipto) completamente desenvolvido. O seu reinado completo consérvase na pedra do Cairo.	8½ anos
Qaa		Nome grego: Bienéches. Reinado moi longo, a súa tumba é a última con tumbas subsidiarias.	34 anos
Sneferka		Reinado moi curto, descoñecida posición cronolóxica correcta.	Arredor do 2900 aC
Paxaro Horus		Reinado moi curto, descoñécese a posición cronolóxica correcta.	Arredor do 2900 a.C.

A información sobre esta dinastía deriva dalgúns monumentos e outros obxectos con nomes reais, sendo os máis importantes a Paleta Narmer e a Cabeza de maza de Narmer, así como as listas de reis de Den e Qa'a. Non sobreviveron rexistros detallados das dúas primeiras dinastías, excepto as breves listas na pedra de Palermo. O relato na Aegyptiaca de Manetón contradí tanto a evidencia arqueolóxica como os demais rexistros históricos. Manetón nomea nove gobernantes da Primeira Dinastía, só un dos nomes coincide coas demais fontes e ofrece información só de catro deles. Os xeróglifos exipcios foron desenvolvidos naquela época, e usaríanse as súas formas con poucos cambios durante máis de tres mil anos.

Grandes tumbas de faraóns en Abidos e Naqada, ademais de cemiterios en Saqqara e Helwan preto de Menfis, revelan estruturas construídas principalmente de madeira e ladrillos de lama, con algún pequeno uso de pedra para paredes e pisos. A pedra empregábase en cantidade para a fabricación de adornos, vasos e, ocasionalmente, para estatuas. O Tamarix ("tamarisco" ou "cedro de sal") usouse para construír barcos como os barcos de Abidos. Unha das técnicas máis importantes do traballo da madeira indíxena foi a xunta fixa Caixa e espiga. Facíase unha espiga fixa conformando o extremo dunha madeira para encaixar nunha caixa (buraco) que se corta nunha segunda madeira. Unha variación desta xunta usando unha espiga libre converteuse finalmente nunha das características máis importantes na construción naval mediterránea e exipcia. Crea unha unión entre dúas táboas ou outros compoñentes inserindo unha espiga separado nunha cavidade do tamaño correspondente cortado en cada compoñente.

• 
  Prato
• 
  Colares con diferentes tipos de contas. Cornalina, coral e granate.
• 
  Tarro de cerámica con colador integral.

Biografía dos faraóns

Narmer, Menes de Tis segundo Manetón, o unificador de Exipto, primeiro faraón da I dinastía de Exipto. Tanto a I dinastía como a II dinastía chámanse tamén tinitas, xa que os seus faraóns eran orixinarios da cidade de Tinis, no Alto Exipto. O reinado de Narmer (Menes), pode datarse sen demasiada exactitude en torno ao 3100 a.C. A este faraón atribúeselle na tradición posterior á fundación de Menfis e a construción do templo de Ptah nesta cidade. Morreu a causa das heridas recibidas durante unha cacería.

Aha é o seu sucesor, chamado Iti na Lista Real de Abidos, Atotis por Manetón. O seu nome significa "o guerreiro". Peleou contra os nubios e edificou un templo á diosa Neit en Sais, no recentemente anexionado Baixo Exipto. Posúe unha tumba en Abidos e un cenotafio en Saqqara. (Identifícase con Menes por Emery).

Djer o seu sucesor, guerreou tanto no Sinaí como en Nubia, adentrándose ata a segunda catarata, e como mostra un gravado atopado preto do que logo sería a fortaleza de Buhen. É posible que dirixise unha campaña contra os libios. O seu consorte foi Merytneit, da que se coñece a súa tumba. A tumba de Djer descubríuse en Abidos, enterrado xunto a máis de trescentos criadoss, presuntamente sacrificados para o que o servisen na outra vida.

Merytneit é unha figura controvertida. Pode que accedese ao trono á morte de Djer e é posible que se trate da primeira gobernante de Exipto, correxente con Djet. Tivo, como é habitual entre os reis desta época, unha tumba e un cenotafio, en Abidos e Saqqara. Ambas son de rango real polo seu tamaño e estrutura. Seg sinalaron algúns exiptólogos, podería tratarse dunha raíña correxente con Djet ou o que é máis consensuado, con Den (Edwars-Wilkinson), durante a súa minoría de idade. O nome significa "amada de Neit" unha deusa do Baixo Exipto, o que mostra o grao de unión que alcanzou Exipto entre as dúas rexións en apenas e unhas décadas.

Den (Udimu) é o rei do que temos máis datos. O seu nome de Nebty (un dos títulos) foi Semti, e foi identificado con Hesepti na lista Real de Abidos e con Usaphaidos nas crónicas de Manetón. Este rei organizou varias campañas no Sinaí, para defender ás minas de malaquita que xa explotaban os nómades beduínos. Durante o seu reinado se celebrou unha festa Sed, o que fai pensar que reinou polo menos trinta anos, unha duración impresionante tendo en conta a esperanza de vida daquela época. Este fato fai pensar que chegou ao trono sendo moi novo e afianzou a hipótese de que a súa nai gobernase como rexente. Durante o seu reinado fíxose un censo de gando. O rei "cazou un hipópotamo" e visitou o lago Herishef en Heracleópolis. No seu reinado apareceu un alto funcionamento chamado Hemaka, cuxas atribucións eran similares ás dos visires das épocas posteriores. A tumba de Abidos é relativamente pequena e ten 130 tumbasadxacentes de criados. A tumba do norte nunca foi investigada en profundidade, e atribúese tanto a un Hemaka como ao propio faraón.

Anedjib, Merbapen na lista de Abidos e Miebidos para Manetón, é o primeiro rei da Lista Real de Saqqara, aínda que o seu nome foi borrado parcialmente polo seu sucesor, o que suxire unha época de conflitos dinásticos. Este dato parece confirmado polo tamaño reducido da súa tumba de Abidos. A tumba de Saqqara contén elementos arquitectónicos máis evolucionados, reflectindo a avance das técnicas de construción.

Semerjet, sucesor de Adyib, é pouco coñecido. Celebró unha festa Sed. A súa tumba está aberta, pero non se atopou en cenotafio en Saqqara.

Qaa, o último faraón da primeira dinastía, Kebeh na lista de Abidos, Bienekes para Manetón, do que se sabe moi pouco, a súa tumba está en Abidos e a súa cenotafio en Saqqara.

O amencer da civilización faraónica

Aixada de cobre que data da primeira dinastía. Museo Británico.

Os primeiros signos dunha cultura complexa comezan a manifestarse coa aparición de pequenas cidades ao longo do río Nilo e na rexión do delta.

Para facilitar as relacións culturais, comerciais ou de dominio:

• A escritura xeróglifa comeza a desenvolverse.
  • Escríbese o primeiro tratado de anatomía, atribuído por Manetón ó faraón Atotis (Aha)
  • Comezan a rexistrarse anuais reais
• Celébrase a primeira "Heb Sed" (Heb Sed, Festa Sed ou Festa de renovación real) coñecida
• Organizan enterros rituais na necrópole real de Abidos e Saqqara
• Hai un gran desenvolvemento da arquitectura, construído con adobes, en Hieracómpolis, Abidos e Saqqara

Cronoloxía da I dinastía

Cronoloxía estimada polos seguentes exiptólogos:

Primeiro faraón: Narmer 3150-3125 (Grimal) - / - (Dreyer)

Primeiro faraón: Aha 3007-2975 (von Beckerath) Menes 3000-2980 (Schneider) 2972-2939 (Malek)

Último faraón: Qaa 2960-2926 (Grimal) 2870-2850 (Krauss) 2853-2828 (von Beckerath) 2818-2793 (Malek)

Véxase tamén: Cronoloxía do Antigo Exipto.

Cronograma

Véxase tamén

Outros artigos

• Aha

Ligazóns externas

• Xenealoxía, Reis e Reinos: Segunda Dinastía de Exipto^{[Ligazón morta]} (en castelán)

Dinastía precedente	Dinastía	Dinastía seguinte
Dinastía 0	Primeira Dinastía ca. 2890 a.C.–ca. 2686 a.C.	Segunda Dinastía