Sistema nervioso central

O sistema nervioso central (SNC) está constituído polo encéfalo e a medula espiñal. Están protexidos por tres membranas: duramadre (membrana externa), aracnoide (membrana intermedia), piamadre (membrana interna) denominadas xenericamente meninxes. Ademais, o encéfalo e a medula espiñal están protexidos por envolturas óseas, que son o cranio e a columna vertebral respectivamente.

As cavidades destes órganos (ventrículos no caso do encéfalo e conduto ependimario no caso da medula espiñal) están cheos dun líquido incoloro e transparente, que recibe o nome de líquido cefalorraquídeo. As súas funcións son moi variadas: serve como medio de intercambio de determinadas substancias, como sistema de eliminación de produtos de refugallo, para manter o equilibrio iónico adecuado e como sistema amortecedor mecánico.

As células que forman o sistema nervioso central dispóñense de tal maneira que dan lugar a dúas formacións moi características: a substancia gris, constituída polos corpos neuronais, e a substancia branca, formada principalmente polas prolongacións nerviosas (dendritas e axóns), cuxa función é conducir a información. En resumo, o sistema nervioso central é o encargado de recibir e procesar as sensacións recollidas polos diferentes sentidos e de transmitir as ordes de resposta de forma precisa aos distintos efectores. E pódese dicir que o sistema nervioso central é un dos máis importantes de todos os sistemas que se atopa no noso corpo.

Estrutura

Encéfalo
- Prosencéfalo (Cerebro anterior)
  - Telencéfalo
  - Diencéfalo
- Mesencéfalo(cerebro medio)]
- Rombencéfalo(cerebro posterior)]
  - Metencéfalo
    - Protuberancia anular
    - Cerebelo (Non forma parte do tronco do encéfalo)
  - Mielencéfalo (Bulbo raquídeo)
Medula espiñal

Rexeneración

Debido á gran especialización das súas células, o sistema nervioso central non se rexenera TISULAR Rexeneración do sistema nervioso ou ten moi limitada esa capacidade, en comparación co sistema nervioso periférico.

Infeccións

Aviso médico

Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos.
Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

O sistema nervioso central pode ser branco de infeccións, proveintes de catro vías de entrada principais, a diseminación polo sangue que é a vía máis frecuente, a implantación directa do xerme por traumatismos ou causas iatroxénicas, a extensión local secundaria a unha infección local e o propio sistema nervioso periférico, como ocorre na rabia.

Cerebrite

Artigo principal: Cerebrite.

É unha infección focal do cerebro causado por procesos secundarios a unha meninxite, por extensión local de lesións no oído medio ou seos mastoides, por vía hematóxena asociada a unha endocardite bacteriana, cardiopatías cianóticas conxénitas e bronquiectasia pulmonar ou por traumatismo con lesión aberta do SNC. A cerebrite móstrase con zonas de tumefacción mal delimitadas, conxestión e aspecto brando con posible necrose. Os abscesos cerebrais mostran unha cavidade redondeada de 1–2 cm, chea de pus.

Encefalite e mielite

Artigo principal: Encefalite.

Son procesos inflamatorios difusos agudos que producen morte neuronal e tumefación encefálica con acumulación perivascular de células linfoides e gliose astrocítica. Na encefalite viral existe un trofismo notable dalgúns virus por certas células específicas nas que a posibilidade de latencia dalgúns virus é importante no sistema nervioso central. Microscopicamente nótanse infiltrados perivasculares e parénquimatosos de células mononucleares como os linfocitos ou células da microglía.

As infección micóticas producen vasculite, como no caso dos Candida e Aspergillus, meninxite crónica e invasión do parénquima, como o Cryptococcus neoformans, frecuentemente asociada ao SIDA con carácter especialmente fulminante. O VIH produce un descenso drástico da actividade inmune, facilitando a infección por parte de fungos e outras enfermidades oportunistas.

Meninxite

Artigo principal: Meninxite.

Inflamación ou infección das meninxes, ben sexa leptomeningite que é centrada no espazo subaracnoide, ou paquimeningite que é centrada na duramadre. A meninxite infecciosa pode ser causada por bacterias na meninxite pióxena, pode ser aséptica na meninxite viral e crónica.

A meninxite pióxena é causada por bacterias que varían de acordo á idade do individuo:

Recentemente nados: Escherichia coli, estreptococos e Listeria monocytogenes.
Lactantes e nenos: Haemophylus influenzae e Neisseria meningitidis.
Adolescentes e adultos novos: N. meningitidis e o pneumococo.
Anciáns: o pneumococo e L. monocytogenes.

Enfermidades desmielinizantes

Son un grupo de enfermidades cuxa principal manifestación é unha lesión da mielina do SNC cunha relativa preservación dos axóns neuronais.

Esclerose múltiple: trastorno caracterizado por episodios discretos de déficit neurolóxico recorrentes con desmielinización por mecanismos autoinmunes ou inmunolóxicos. Aparece a calquera idade, aínda que é raro na infancia ou despois dos 50 anos, afectando a mulleres nunha proporción 2:1 en relación aos homes. A lesión obsérvase no encéfalo e a medula espiñal cun moito maior risco (ata 15 veces máis elevado) se hai antecedentes familiares. Esta posible susceptibilidade xenética parece favorecer unha resposta inmunolóxica inadecuada fronte a infeccións virais. As lesións caracterízanse por infiltrados de células B, células T e macrófagos. As rexións de desmielinización polo xeral atópanse nos ángulos dos ventrículos laterais, nos pedúnculos e o tronco do encéfalo, causando debilidade dos membros, visión borrosa ou perda da visión unilateral, incoordinación e sensibilidade anormal.

Tumores do sistema nervioso central

Artigo principal: Tumor cerebral.

En xeral, a frecuencia de tumores intracraniais está entre 10 e 17 por cada 100,000 habitantes e aproximadamente 2 por cada 100,000 para tumores intramedulares. Aproximadamente a metade son tumores primarios e o resto son metastásicos, afectando principalmente a persoas novas, representando cerca do 10% das mortes de persoas entre 15 e 35 anos de idade. Os tumores do SNC derivan de diversos tecidos, como os neuroepiteliais astrocitos, oligodendrocitos, epéndimo, neuronas e células embrionarias, menínxeos e outros como os linfomas, quistes e tumores da hipófise.

Tumores neuroepiteliais

Son un grupo de tumores encefálicos primarios chamados gliomas. Derivan dos astrocitos, oligodendrocitos, epéndimo, plexos coroides, neuronas e células embrionarias e polo xeral, infiltran difusamente o encéfalo adxacente, facendo difícil a súa reseción cirúrxica.

Astrocitoma: constitúen un 80% dos tumores cerebrais primarios do adulto, en especial na idade media avanzada. Cursa con convulsións, cefalea e certo déficit neurolóxico focal. Trátanse, de ser posible, con reseción cirúrxica, quimioterapia e radioterapia cunha supervivencia media menor de 1 ano. Divídese en catro graos:
- Grao I: Astrocitoma de baixo grao
- Grao II: Astrocitoma propiamente dito
- Grao III: Astrocitoma anaplásico
- Grao IV: Glioblastoma multiforme, o máis frecuente cunha incidencia máxima aos 65 anos aproximadamente e crece principalmente nos hemisferios cerebrais. É o tumor máis agesivo clinicamente entre os astrocitomas.
Astrocitoma pilocítico: aparece xeralmente no cerebelo e na idade da infancia cun bo prognóstico despois da extirpación. Tenden a ser lesións quísticas, ben limitadas de células bipolares con extensións longas e finas en forma de cabelos.
Oligodendroglioma: constitúen 5-15% dos gliomas, frecuentes na idade media que afectan aos hemisferios cerebrais, en especial a substancia branca cun bo prognóstico. Tenden a ser masas grises, ben delimitadas conformadas por células de núcleo redondeado e citoplasma vacuolado ou tinguido de rosa. Nun 90% dos casos presentan calcificaciones cunha delicada rede de capilares anastomosados. Producen crises convulsivas.
Ependimoma, tumor das dúas primeiras décadas da vida, constitúe un 5-10% dos tumores cerebrais primarios neste grupo. Habitualmente localízanse no sistema ventricular, especialmente o IV ventrículo e na medula espiñal. Poden producir hidrocefalia por obstrución do IV ventrículo con mal prognóstico aínda que o crecemento tumoral é lento, con frecuente diseminación polo líquido cefalorraquídeo (LCR). Tenden a ser masas sólidas ou papilares difíciles de extirpar pola proximidade ao bulbo raquídeo e a protuberancia. Histoloxicamente forman túbulos coñecidos como rosetas ependimarias.
Neuroblastoma: tumor moi raro e agresivo formadora de rosetas de Homer-Wright, unha variedade histolóxica clásica destes tumores.
Meduloblastoma: son tumores embrionarios, que constitúen un 20% dos tumores encefálicos localizado na liña media do cerebelo e no adulto son de localización lateral con diseminación polo LCR. Son tumores altamente malignos de mal prognóstico se non recibe tratamento oportuno. Tenden a ser radiosensible e, con extirpación logran unha supervivencia a 5 ano próximo ao 75%. Son tumores que forman lesións ben limitadas de cor agrisada e friable, altamente celular con láminas de células anaplásicas e núcleos redondeados ou con forma de bastón e abundantes mitose.

Tumores non-neuroepiteliais

Linfoma cerebral primario: En aumento por asociación con SIDA. A maioría das lesións son células B, as de células T son excepcionais. Son lesións agresivas con mala resposta a quimioterapia. Son tumores multifocais e mal delimitadas situados xeralmente na substancia gris fonda, substancia branca e cortiza, con ocasional diseminación periventricular. Mellor delimitados que os astrocitomas, presenta de necrose central. Inclúen o linfoma de células grandes anaplásicos, células pequenas non fendidas e sarcoma inmunoblástica.
Tumor de células xerminais: aparecen ao longo da liña media, rexión pineal e supracelar. Alta incidencia en aciáticos. Maiormente en adolescentes e adultos novos, predominio en homes. O xerminoma do SNC é o equivalente ao seminoma. Diseminación a través do LCR. Tratamento con quimioterapia e radioterapia.
Meninxiomas: predominantemente benignos, derivan das células meninxoteliales da aracnoide, con predominio en mulleres con relación 3:2. A localización máis frecuente en convexidades cerebrais, duramadre que recobre a convexidade lateral, á do esfenoide, suco olfactorio, cadeira turca e foramen magnum. Na medula espiñal a relación é de 10:1 con predominio en mulleres. Son tumores de crecemento lento con signos de hipertensión endocranial. Estes tumores expresan a miúdo receptores para a proxesterona, polo que durante o embarazo tenden a crecer con rapidez. Teñen un factor xenético por deleción do brazo longo do cromosoma 22. Son masas redondeadas con base na duramadre e de consistencia elástica que poden infiltrar o óso con engrosamento óseo localizado. Os meninxiomas malignos son moi infrecuentes e poden ser difíciles de identificar.
Schwannoma, como o indica o seu nome, derivan das células de Schwann, aparecendo como lesións encapsuladas, ben delimitadas formadas por células alargadas con extensións citoplasmáticas en fascículos con moderada a alta celularidade con escasa matriz de estroma. Ocasionalmente poden ser máis densos formando microquistes.
Neurofibromas, aparecen de forma esporádica, poden ser solitarios ou múltiples formando lesións cutáneas en forma de nódulos, ás veces hiperpigmentadas.
Tumor maligno da vaíña dos nervios periféricos, polo xeral xorden dunha transformación dun neurofibroma chamado plexiforme, adoitan ser sarcomas altamente malignos que recidivan e metastatizan. Trátanse con extirpación cirúrxica e radioterapia. A maior tamaño da lesión, peor tende a ser o prognóstico.

Notas

Harrison, Tratado de Medicina Interna