Zenobia Camprubí
Zenobia Camprubí Aymar, nada en Malgrat de Mar (provincia de Barcelona) o 31 de agosto de 1887 e finada en San Xoán de Porto Rico o 28 de outubro de 1956, foi unha escritora, tradutora e lingüista catalá. Pertenceu á idade de prata das ciencias e as letras españolas. Foi a primeira tradutora hispánica de Rabindranath Tagore e chegou a traducir vinte e dous volumes á vez que desenvolveu múltiples actividades cívicas, culturais, comerciais e docentes.[1][2] Durante o exilio, como membro do profesorado da Universidade de Maryland, difundiu a lingua, cultura e literatura españolas, e desenvolveu así un frutífero labor educativo, e por extensión filolóxico, literario, xurídico e cultural.[2][3] Membro destacado do Lyceum Club Femenino xunto a Victoria Kent, desde o que reivindicou constantemente unha maior presenza da muller en todos os ámbitos da sociedade é considerada como unha das pioneiras do feminismo español.
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | (es) Zenobia Salustiana Edith Camprubí y Aymar 31 de agosto de 1887 Malgrat de Mar, España |
| Morte | 28 de outubro de 1956 (69 anos) San Xoán (Porto Rico) |
| Causa da morte | cancro de ovario |
| Lugar de sepultura | Cementerio Parroquial de Moguer |
| Relixión | Catolicismo |
| Educación | Universidade Columbia |
| Actividade | |
| Ocupación | lingüista, poetisa, tradutora, escritora, profesora universitaria |
| Empregador | Universidade de Maryland |
| Membro de | |
| Familia | |
| Cónxuxe | Juan Ramón Jiménez (1916–1956) |
| Irmáns | José Camprubí |
   | |
Traxectoria
editar
Os pais de Zenobia, Raimundo Camprubí e Escudero (Pamplona 1846-Madrid 1924), enxeñeiro civil de raíces catalás,[4] e Isabel Aymar Lucca, unha portorriqueña de familia culta e rica,[5] casaron en Porto Rico e chegaron vivir en Barcelona. Tiñan unha casa de verán en Malgrat e a súa filla naceu alí. Foi educada pola súa avoa e a súa nai dentro dunha gran liberdade que cuestionaba o papel que lle asignaran como muller. Viviu a súa infancia entre Nova York, Madrid e Barcelona, onde xa tiña titores particulares. Comezou a escribir en 1902. Con 15 anos escribiu en inglés para a revista St. Revista Nicholas Illustrated para nenos e nenas (1903). En 1902 comezou a súa carreira literaria escribindo a historia autobiográfica Malgrat e nos anos seguintes publicou algúns relatos en inglés en revistas americanas.[6]
Despois da separación dos seus pais, viviu nos Estados Unidos desde os 18 aos 22 anos. Realizou un curso de literatura inglesa na Universidade de Columbia (1908-1909). Entrou en contacto co feminismo americano e leu clásicos ingleses e españois; tamén naceu o seu interese pola obra de Rabindranath Tagore.[7] En 1909, despois dunha estadía nos Estados Unidos, regresaron a Barcelona e Madrid, onde a coñeceron como "la americanita". Coñeceu a Juan Ramón Jiménez (1913) de quen traducira parte da súa obra ao inglés. Regresou a Nova York onde casou en 1916.
En 1916 casou con Juan Ramón Jiménez, a quen coñecera na Residencia de Estudiantes e, a partir dese momento, a súa vida orientouse en tres liñas: axudar ao seu marido nas súas tarefas profesionais (sería tradutora, editora de estilo, secretaria, axente ...), continuar coas traducións de Tagore -coa colaboración do seu marido- e apoiar todo tipo de actividades sociais: colaborou con El Ropero de Santa Rita e La Visita a Domicilio e en 1919 fundou a asociación La enfermera un domicilio en Madrid, un servizo sanitario sen ánimo de lucro.[8] O Lyceum Club Femenino fundouse en 1926 e foi elixida secretaria.[9][10]
Escribiu un diario en español onde se recollen as súas impresións. Regresaron a España a Moguer na casa do poeta e viviron en Madrid (1916-1936), ata o exilio debido á guerra. Realiza frecuentes visitas a Barcelona. Participa en proxectos de mulleres como La enfermera a domicilio (1919) e é a secretaria do "Comité para la Concesión de Becas a Mujeres Españolas en el Extranjero" da JAE.[2] Foi membro do Comité Internacional do Lyceum Club de Madrid (1926). Neses anos ten unha empresa de exportación de cerámica nos Estados Unidos e unha tenda de arte popular que actúa como punto de encontro de moitas mulleres ricas e progresistas.
En 1931 comeza a sufrir unha grave enfermidade. Marchan en 1936, cando estalou a Guerra Civil, a Washington DC e de alí a Cuba, onde ela non quere estar. Escribe un diario en inglés que durará vinte anos. Por primeira vez son economicamente precarios malia vivir no hotel. Participa no Lyceum Club da Habana (1937-1939). Traballa como secretaria, correctora, transcritora e tradutora do seu marido.
En abril de 1939, poucos días despois da entrada das tropas franquistas en Madrid e do final da guerra civil, Carlos Martínez-Barbeito xunto cos escritores Félix Ros e Carlos Sentís, identificándose como membros do Servicio Nacional de Prensa y Propaganda do novo réxime, entraron no piso de Zenobia Camprubí e Juan Ramón Jiménez, no número 38 da rúa Padilla e intimidaron a persoa que quedara ao coidado da casa, rexistraron e requisaron canto quixeron, sen dar explicacións nin dar rexistro do confiscado, no que foi un verdadeiro saqueo.[11][12] Martínez Barbeito diría que se xuntara con ese grupo "espontáneamente" sen ter que ver co resto do grupo e que a súa participación no suceso era para consevar o requisado «por manos cuidadosas»[13] Entre o roubado figuraba o diario de Marga Gil, que empezaría a saír no diario ABC en febreiro de 1997[14], meses antes da morte de Martínez Barbeito.
Zenobia e Juan Ramón marcharon en1939 desde Cuba aos Estados Unidos ata 1950, onde traballou como profesora de literatura na Universidade de Maryland mentres o seu marido entraba en estados depresivos, sen traballo nin ingresos. Zenobia obtivo unha praza de profesora na Universidade de Río Piedras. Morreu en 1956 a raíz dunha operación de 1951 en Porto Rico, onde marcharan polo seu marido.
Legado
editarCamprubí está considerada como unha das pioneiras no feminismo en España, membro destacada do Lyceum Club Feminino xunto a Victoria Kent, desde o que reivindicou constantemente unha maior presenza da muller en todos os ámbitos da sociedade. Entre as súas moitas iniciativas de carácter humanitario, destacaron varias campañas a favor das nenas e nenos españois vítimas da Guerra Civil, realizadas desde a súa residencia en Nova York. Da súa actividade no mundo das letras, sobresaen as primeiras traducións ao castelán da obra de Rabindranath Tagore como, por exemplo, o libro inicialmente escrito por W.W. Pearson Shantiniketan, traducido ao castelán co nome Morada de paz (1919). Tamén é digna de mención a súa constante difusión da cultura e a lingua españolas, especialmente nos ambientes literarios de Estados Unidos, desde o seu posto de profesora na Universidade de Maryland.
Notas
editar- ↑ "Su Actividad - Fundación Zenobia - Juan Ramón Jiménez | Casa Museo" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 25 de abril de 2019. Consultado o 26 de abril de 2019. Arquivado 25 de abril de 2019 en Wayback Machine.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Cortés Ibáñez, Emilia.; Universidad Internacional de Andalucía. (2010). Zenobia Camprubí y la Edad de Plata de la cultura española. Universidad Internacional de Andalucía. ISBN 9788479932077. OCLC 728887886. Consultado o 26 de abril de 2019.
- ↑ Ortuño Martínez, Bárbara (29 de xullo de 2011). "Sebastiaan Faber, Cristina Martínez-Carazo (editado por), Contra el olvido: el exilio español en Estados Unidos" (en castelán) (N° 7, 3). ISSN 2038-0925. Consultado o 26 de abril de 2019.
- ↑ Real Academia de la Historia (ed.). "José Camprubí".
- ↑ "Vida Zenobia". Casa Museo Zenobia Juan Ramón Jiménez. 1 de abril del 2015.
- ↑ "Zenobia escritora". Fundación Casa Museo Zenobia Juan Ramón Jiménez (en castelán). Consultado o 2021-09-03.
- ↑ "Su labor traductora". Fundación Casa Museo Zenobia Juan Ramón Jiménez (en castelán). Consultado o 2021-09-03.
- ↑ "Zenobia Camprubí - Departamento de Bibliotecas y Documentación del Instituto Cervantes". www.cervantes.es. Consultado o 2021-09-03.
- ↑ Marina, José Antonio; Rodríguez de Castro, María Teresa (2009). La Conspiración de las lectoras. Barcelona: Anagrama. ISBN 9788433907929.
- ↑ "Lyceum Club Femenino, un espacio de libertad para el talento femenino". El mundo entre nosotras. 29 agosto 2017.
- ↑ Alarcón Sierra, R. (2006). "Juan Ramón ante la guerra". En Javier Blasco e Antonio Piedra. Juan Ramón Jiménez. Premio Nobel 1956 (PDF). Madrid: Residencia de Estudiantes/Sociedad Estatal de Conmemoraciones Culturales. p. 357. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 09 de febreiro de 2023. Consultado o 09 de febreiro de 2023.
- ↑ Fernández, Víctor (10 de febreiro de 2022). "Juan Ramón Jiménez y los tres ladrones: el misterio del cuadro desaparecido". La Razón (en castelán). Consultado o 2023-02-09.
- ↑ González Ródenas, Soledad (2005). Juan Ramón Jiménez a través de su biblioteca: lecturas y traducciones en lengua francesa e inglesa (1881-1936) (en castelán). Universidad de Sevilla. ISBN 978-84-472-0866-1.
- ↑ Palau de Nemes, Graciela (2004). "Nuevos datos inéditos sobre el suicidio de la escultora Marga Gil Roësset (1908-1932) por amor a Juan Ramón Jiménez". En Juan de la Cuesta. Actas del XIV Congreso de la Asociación Internacional de Hispanistas: New York, 16-21 de julio de 2001 (PDF). Madrid: Centro Virtual Cervantes. pp. 413–418.
Véxase tamén
editarWikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Zenobia Camprubí  |
Bibliografía
editar- Baroja, Carmen (1998). Recuerdos de una mujer de la generación del 98. col. Andanzas, 354. Barcelona: Tusquets. ISBN 9788483100769.
- Cuentos de buenas noches para nuestras niñas rebeldes. Editorial Destino, 2021. ISBN: 9788408241676
- Cortés, Emilia (2020). Zenobia Camprubí: La llama viva. Editorial Alianza. ISBN: 978-8491818984.
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar- Zenobia Camprubí: una heroína en la sombra (1/1/2011). El País (en castelán).