مانگ

مانگ (نماد: ) زيمي تنئا قمر ايسه. مانگ تقريبا زيمي اي چارؤم ٚ قؤطر ؤ اۊستراليا ور ٚ أندر ايسه. مانگ خۊري منظۊمه مئن پيله‌ترين أندازه-یأ سياره‌اي کي اۊن ٚ دؤر گرده نسبت دأره. مانگ پنجؤمي پيله قمر خۊري منظۊمه مئن ايسه. مانگ همه‌ته بشناخته بۊبؤسته پاچ ٚ سياره جه پيله‌تره. مانگ أتمؤسفر، هيدرؤسفر ىا مغناطيسي مىدان نأره. اۊن ٚ سطحي جاذبه زيمي اي شيشؤم ايسه (۰٫۱۶۵۴ گرم). آىؤ کي مۊشتري سياره قمر ايسه، خۊري منظۊمه تنئا قمره کي اۊن ٚ جاذبه ؤ سطحي چگالي مانگ ٚ جه ويشتره. مانگ ۳۸۴۴۰۰ کيلۊمتر متوسط فاصله أمرأ زيمي دؤر گرده، کي اۊن ٚ فاصله تقريبا سي‌ته زيمي قؤطر ٚ أندر ايسه. مانگ ٚ جاذبه زيمي سر تأثير نئهه ؤ زيمي رۊج-أ طۊلاني کۊنه ؤ جزر ؤ مد ٚ أصلي عامل ؤ محرک ني ايسه. مانگ ۲۷٫۳ رۊج ٚ مئن ايته وار زيمي دؤر گرده. ايته بخش جه مانگ هميشک زيمي سمت نهأ ؤ اۊيته بخش هئوخت بيده نيبه. مانگ ٚ نوساني حرکتان ٚ وأسي کي اۊن-أ ديم‌گردي گد، ۵۹٪ جه مانگ ٚ سطح-أ شأ زيمي جه پرسپکتيو تغيير ٚ أمرأ دئن. مانگ ٚ تشکيل ٚ ره چن‌ته فرضيه نهأ.^[۱] معرۊف‌ترين فرضيه أنه کي مانگ حۊدۊد ۴,۵۱ ميليارد سال پيش، ايبچه زيمي پسي ؤ ۶۰ ميليۊن سال خۊري مظۊمه تشکيل ٚ پسي ايجاد بۊبؤسته. ايته پيله سياره کي مريخ ٚ أندر بۊ ؤ تيا نام دأشتي، زيمي-أ بگنسه ؤ أن باعث بۊبؤست کي اي سري واوين زيمي ؤ تيا جه وأدایه ؤ اۊ واوينان گلف گلف ايجايي دۊچکستد ؤ مانگ-أ تشکيل بدأد.^[۲]^[۳] مانگ ٚ سطح نسبتاً غىر اينعکاسي ايسه، ايبچه پۊر سۊتر دؤرسفته آسفالت ٚ جه. ولي مانگ خۊ پيله زاويه‌اي قؤطر ٚ وأسي، پۊر سۊترين جرم شو ٚ آسمان ٚ مئن ايسه. مانگ خۊر ٚ جه پۊر کۊچي‌تره ولي چؤن اۊن ٚ فاصله زيمي نزديکي ايسه چۊم اۊن-أ پيله دينه ؤ ظاهري نظر ٚ جه آسمان ٚ مئن خۊر ٚ أندر بيده به ؤ کسۊف ٚ مؤقع خۊر-أ کامل پۊشانه. أولين مصنۊعي جسمي کي مانگ-أ فأرسه، شؤروي لۊنا ۲ فضاپىما بۊ کي ۱۹۵۹ سال ٚ مئن مانگ-أ بۊخؤرده ؤ اۊن ٚ پسي لۊنا ۹ ني ۱۹۶۶ سال ٚ مئن مانگ ٚ دۊرۊن بيجير بامؤ. فقط آمريکا آپؤلؤ مأمۊريتان ٚ مئن بۊ کي آدمان ني اۊن ٚ مئن حضۊر دأشتيد. ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ سالان ٚ جه دوازده نفر-أ مانگ ٚ دۊرۊن اۊسه بۊگۊده.

تاتايي‌ئن

مانگ ٚ دئنشأ ور
مانگ ٚ جۊخۊفته ور
مانگ ٚ کلسيايي قؤطب
مانگ ٚ نسايي قؤطب
مانگ ٚ هلال
آمريکا بيدۊق ٚ نصب، مانگ ٚ رۊ

سربس

↑ {cite journal |doi=10.1126/sciadv.1602365 |pmid=28097222 |pmc=5226643 |journal=Science Advances |date=2017 |volume=3 |issue=1 |title=Early formation of the Moon 4.51 billion years ago |last=Barboni |first=M. |author2=Boehnke, P. |author3=Keller, C.B. |author4=Kohl, I.E. |author5=Schoene, B. |author6=Young, E.D. |author7=McKeegan, K.D. |page=e1602365 |bibcode=2017SciA....3E2365B}}
↑ {یادکرد وب|عنوان=PSR Discoveries:Hot Idea: Origin of the Earth and Moon|نشانی=http://www.psrd.hawaii.edu/Dec98/OriginEarthMoon.html%7Cوبگاه=www.psrd.hawaii.edu%7Cبازبینی=2019-10-17%7Cنویسنده=G. Jeffrey Taylor|کد زبان=en|تاریخ=1998-12-31}}
↑ {cite web |url=http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150416-asteroids-scars-moon-formation-space/ |title=Asteroids Bear Scars of Moon's Violent Formation |date=16 April 2015 |publisher= |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161008160812/http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150416-asteroids-scars-moon-formation-space/ |archivedate=8 October 2016}}

[1] {cite journal |doi=10.1126/sciadv.1602365 |pmid=28097222 |pmc=5226643 |journal=Science Advances |date=2017 |volume=3 |issue=1 |title=Early formation of the Moon 4.51 billion years ago |last=Barboni |first=M. |author2=Boehnke, P. |author3=Keller, C.B. |author4=Kohl, I.E. |author5=Schoene, B. |author6=Young, E.D. |author7=McKeegan, K.D. |page=e1602365 |bibcode=2017SciA....3E2365B}}

[2] {یادکرد وب|عنوان=PSR Discoveries:Hot Idea: Origin of the Earth and Moon|نشانی=http://www.psrd.hawaii.edu/Dec98/OriginEarthMoon.html%7Cوبگاه=www.psrd.hawaii.edu%7Cبازبینی=2019-10-17%7Cنویسنده=G. Jeffrey Taylor|کد زبان=en|تاریخ=1998-12-31}}

[3] {cite web |url=http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150416-asteroids-scars-moon-formation-space/ |title=Asteroids Bear Scars of Moon's Violent Formation |date=16 April 2015 |publisher= |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161008160812/http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150416-asteroids-scars-moon-formation-space/ |archivedate=8 October 2016}}

[۱]

[۲]

[۳]