Il stabiliment da lavur sfurzada a Realta (Tumleastga) ch’il chantun Grischun ha avert il 1855 ha remplazzà l’instituziun ch’aveva existì avant a Fürstenau. Sper dunnas ed umens da las classas socialas inferiuras (plazzament administrativ) han ins er recepì qua delinquents e persunas cun malsognas psichicas. En il decurs dal 20avel tschientaner è sa sviluppà londeror in cumplex da stabiliments multifuncziunal (instituts d’internament); il 1919 è vegnì vitiers l’Asyl Realta sco clinica psichiatrica. Dapi l’entschatta dals onns 1990 èn la psichiatria e l’execuziun giudiziala (praschuns) separadas instituziunalmain ina da l’autra.
La chasa da lavur sfurzada ch’è vegnida endrizzada il 1840 en l’anteriur chastè episcopal a Fürstenau è stada ina da las emprimas instituziuns chantunalas da quest gener en Svizra. Quella purscheva plazza a var 50 dunnas ed umens che valevan sco «negligents» u sco «mitschafadias» e che duevan, en il senn d’ina politica repressiva areguard ils povers, vegnir «educads» sfurzadamain a la lavur (povradad, assistenza publica). Betg il davos èn ins sa servids da las persunas internadas sco forzas da lavur bunmartgadas durant la correcziun dal Rain. Parallelamain ha il stabiliment servì a serrar davent in grond dumber da persunas che na chattavan nagina plazza en la societad (gruppas marginalas). Il 1843 è vegnida averta ina partiziun per «nars incurabels». Il 1855 han las cussadentas ed ils cussadents fatg midada en la nova chasa da correcziun a Realta (Korrektionsanstalt Realta, er Korrektions- und Irrenverwahrungsanstalt Realta, a partir dal 1941 Arbeitserziehungsanstalt Realta) che purscheva medemamain plazza a radund 50 persunas, ma nua che pudeva vegnir cultivada ina pli gronda surfatscha agricula. Las lavurs da correcziun dal Rain, realisadas cun agid da lavur sfurzada, èn stadas terminadas la fin dal 19avel tschientaner ed han contribuì a l’avertura economica e da traffic da la Tumleastga.
Il 1919 ha il Chantun erigì sin l’areal dal stabiliment in ulteriur cumplex d’edifizis, numnadamain l’Asyl Realta cun radund 250 plazs principalmain per malsauns psichics (a partir dal 1951 Heil- und Pflegeanstalt Beverin, a partir dal 1967 Clinica psichiatrica Beverin, dapi il 2002 Clinica Beverin). Medemamain integrà en quest’instituziun han ins ils onns 1920 l’Asyl Rothenbrunnen, in anteriur stabiliment da cura da bogns situà en ina distanza da paucs kilometers; qua han ins dà suttetg a glieud veglia (vegliadetgna) e fin la mesadad dals onns 1930 er ad uffants. En il 20avel tschientaner ha il cumplex da stabiliments Realta recepì ina clientella fitg differenta: sper «malsauns da spiert» e persunas internadas administrativamain (er numnads «correcziunals») vegnivan recepids «invalids» (persunas cun impediments), «bavaders» (alcoholissem) e «colonists-lavurants» (t.a. voluntaris ch’eran suttamess ad in reschim main sever). Ils cunfins tranter puniziun, tractament e reabilitaziun èn stads sur lung temp fluctuants; bleras persunas internadas èn vegnidas privadas da lur libertad persunala e suttamessas per part a cundiziuns da viver inumanas.
En la segunda mesadad dal 20avel tschientaner han ins detretschà ils differents intents dal stabiliment. Entaifer la chasa da correcziun è vegnida serrada il 1949 la partiziun da dunnas; ellas occupavan var in quart da las plazzas ed èn uschia adina stadas en la minoritad. Al lieu dals vegls edifizis da la chasa da correcziun han ins erigì l’entschatta dals onns 1960 dus novs tracts da cellas e prendì en funcziun quels il 1965 sco chasa d’internament (Verwahrungsanstalt Realta, dapi il 2007 Justizvollzugsanstalt resp. praschun Realta; execuziun da chastis). En il rom d’ina cunvegna tranter ils chantuns da la Svizra Orientala ha il stabiliment recepì a partir dal 1956 per chastis da detenziun pli curts e per internaments penals persunas da tut ils chantuns da concordat, cuntinuond però a dar suttetg a persunas suttamessas a plazzaments administrativs. Enfin che questa pratica ha chattà ina fin il 1981 èn stadas plazzadas administrativamain a Realta var 1000 fin 1500 persunas dal Grischun e d’utrò. Dapi il 1991 èn l’execuziun giudiziala a Realta e la clinica psichiatrica Beverin separadas instituziunalmain ina da l’autra. Ils lioms istorics tranter provediment sfurzà, psichiatria ed execuziun giudiziala n’èn però betg vegnids schliads dal tuttafatg; uschia è la psichiatria forensica daventada in rom spezial da la clinica Beverin.
L’onn 2017 è la Regenza grischuna sa perstgisada tar las persunas pertutgadas da mesiras repressivas per motivs da provediment e da plazzaments extrafamigliars, da las qualas bleras èn stadas internadas en il cumplex da Realta. Il 2019 han ins avert en proxima vischinanza da la praschun Realta la praschun Cazas Tignez (Cazas). Quella ha remplazzà sco stabiliment serrà per l’execuziun giudiziala la praschun Sennhof ch’aveva existì en la citad da Cuira a partir dal 1817. Durant preparar il terren per la construcziun nova han archeologas ed archeologs mess a la glisch il santeri da la chasa da correcziun Realta ch’era stà en diever fin il 1910. Vi dals bundant tschient skelets han ins constatà in dumber particularmain grond da fracturas da costas, in indizi per in’auta preschientscha da violenza interpersunala en la vita da mintgadi en il stabiliment (paleopatologia). Il 2022 han ins erigì en vischinanza da l’anteriur santeri ina tavla commemorativa.