Pariski meridian

Pariski meridian bě nulowy meridian, kotryž so do Mjezynarodneje meridianoweje konferency wužiwaše a leži 2° 20' 14.025" na wuchod wot Greenwichskeho meridiana, kotryž so wot konferency powšitkownje wužiwa. Pariski meridian wjedźe prěki přez Pariski obserwatorij.

Salle méridienne, tež Salle Cassini w Pariskim obserwatoriju: Meridian jako woznamjenjenje na pódźe.

Stawizny meridiana

Je so w lěće 1718 wot Jacques Cassini postajił. Do horjeka mjenowaneje konferency w lěće 1884 bě wažny nulowy meridian (nimo daloko rozšěrjeneho Ferroweho meridiana a dr.) a je so na konferency tež jako alternatiwa k Greenwichskemu meridianej rozjimał, na kotryž su so naposledk dojednali.

Podłu Pariskeho meridiana su so wjacekróć stopnjoměrjenja přewjedli.

Temps moyen de Paris

Meridian bě tež wot 9. měrca 1911 (Loi du 9 mars 1911) standardny poćah za Heure légale (zakonski čas) Temps moyen de Paris (t.m.P.) (srjedźny Pariski čas), normowy čas, kotryž je za Froncosku zawjazny. Samo po přiwzaću swětoweho časa wosta Francoska při zakonskim poćahu t.m.P.− 9′ 21″, nic při GMT/UT/UTC sam, při čimž t.m.P. bě ze swětowym časom na dokładnje tutu diferencu koordinowany (zhromadne přestupne sekundy). Hódnota je hač do 9. awgusta 1978 prawnisce płaćiwa była, hakle wot toho je UTC přez dekret časowy zakład francoskeje Heure légale.

Francoska (hłowny kraj, pasmo MEZ/MESZ) měješe tuž na přikład t.m.P.+50′ 39″, nic (po lěće 1968) UTC+1 – tuta hódnota płaći hakle po lěće 1978.

Pomniki

Meridian woznamjenja so přez wjacore stawizniske stołpy.

Dibbetsowa wuměłska hommage: Arago-medaljony

Arago-medaljon Pariskeho nuloweho meridiana

Nižozemski konceptowy wuměłc Jan Dibbets markěrowaše stary nulowy meridian w lěće 1995 přez bronzowe plakety, kotrež su diskretnje w dłóžbje, chódnikach, dworach a wšelakich twarjenjach zasadźene, Arago-medaljony, hommage fyzikarjej a čłowjeskoprawnikej François Arago.

Z tutych prěnjotnje 135 plaketow, kotrež dotal běchu mało wobkedźbowane, su někotre wot publikowanja Dana Brownoweho bestsellera Sakrileg kradnyli. Zapřijeće "róžowa linija", kotrež so w knize za Dibbetsowu wuměłsku twórbu wužiwa, je Brownowa wunamakanka. Wopak je tež jeho předstajenje, zo meridian by nawopačnu Louvreowu škleńčanu pyramidu přeprěkował. Hinak hač w filmje předstajene, njeje tohodla nad pyramidu žadyn Arago-medaljon.

Literatura

• Kurt Bretterbauer: Meridian von Paris II. In: Sterne und Weltraum 2/2008 (archiw nastawkow astronomie-heute.de, wotkaz k pdf).
• Günther Müller: Meridian von Paris. In: Sterne und Weltraum 10/2007, str. 63sć.sć. (archiw nastawkow astronomie-heute.de, wotkaz k pdf).
• Paul Murdin: Full Meridian of Glory. Perilous Adventures in the Competition to Measure the Earth. 2009, ISBN 978-0-387-75533-5 (jendź.).
• Frédérique Villemur, Paul Facchetti (Photogr.): La Méridienne de Paris, une nouvelle traversée de la capitale. Paris Musées/Actes Sud, Arles 2000, ISBN 2-87900-541-8 (francos.).

48.8364722222222.3372291666667