Kap Ayisyen (komin)
Kap Ayisyen (oubyen “Okap”; nan franse: Cap-Haïtien) se yon vil nan peyi Ayiti. Liberatè peyi Ayiti Tousen Louvèti te fèt nan Okap sou 20 me 1746.
vil nan awondisman Kap Ayisyen
 |
|
| koodone yo | lat 19° 45′ 31″ lon 72° 12′ 06″ |
| nesans | 1670 |
| sipèfisi | Erreur Lua dans mw.text.lua à la ligne 25 : bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil). km² |
| popilasyon | 190 289 ab. |
| popilasyon dat | 186.251 (an 2003) |
Komin sa a se souprefekti an pou awondisman an ki gen mem non.
Jewografi
modifyeOkap se yon vil ki gen yon pò ki sitiye sou kòt septantriyonal Repiblik Ayiti epi ki te konsidere tankou nan XIXe syèk la tankou pò nan Ayiti.
Vil sa sitiye sou kote lwès bè Kap Ayisyen an, nan anbouchi rivyè Odikap Mòn Jan ki domine li sou plis ke 718 mèt altitid. Sou kote lwès lan aglomerasyon Kap Ayisyen nou jwenn bè Lakil.
Istwa
modifyeKap Ayisyen lontan yo te rele li Kap-Fransè oubyen Kap-Enri.
Istwa vil sa kòmanse nan tan kolonizasyon. Istwa rakonte anpil bagay sou wòl vil sa te jwe nan lagè pou endepandans peyi a.
Vil sa te pran dife depi 21 rive 23 jen 1793.
Demografi
modifyeVil sa te genyen 15 000 abitan nan ane 1790.
Administrasyon
modifyeKomin sa a gen 3 seksyon kominal :
- Banndinò
- Wodikap
- Pitit-Ans (ki gen ladan katye « Pitit-Ans »).
Pèsonalite nan relasyon nan Kap Ayisyen
modifye- Jean II Stapleton (Kap-Franse, 1696 - 1776), pwopriyetè ak plantè sik nan Santo Domingo, soti nan emigrasyon jacobit nan Ilandè nantè.
- Antoine Walsh (Saint-Malo, 1703 - Kap-Franse, 1763), biznisman soti nan emigrasyon jacobit nan Ilandè nantè.
- Jacques Bonnaud (1740-1792), prèt jezwit, mati Revolisyon franse fèt nan Kap Ayisyen.
- Toussaint Louverture (Kap-Franse, 1743 - La Cluse-et-Mijoux, 1803), gwo lidè Revolisyon ayisyèn an, pita te vin gouvènè nan Santo Domingo (non an nan Ayiti nan moman an).
- Antoine René de Mirondel, rele Mirdonday, (1747-1797), jeneral Lame Repiblik, te mouri nan lafyèv jòn nan vil sa a.
- Jean-Baptiste-Joseph Brelle (Douai, 1754 - Kap Ayisyen, 1819), pè kapisin franse, Achevèk Ayiti.
- Vincent Ogé (Dondon, 1755 - rouye vif nan Kap-Franse, 1791), manm Revolisyon ayisyèn.
- François Marie Sébastien Pageot (Kap-Franse, 1766 - Pari, 1834), jeneral Lame Repiblik franse ak Anpi, ki fèt nan Kap-Franse, ki mouri nan Pari.
- Frantz Zéphirin, ki fèt nan Kap Ayisyen nan lane 1968, pent.
- Philomé Obin (Lenbe, 1892 - Kap Ayisyen, 1986), pent.
- François Gayot, Achevèk Kap Ayisyen ant 1974 ak 2003
- Maximilien Laroche, Pwofesè nan inivèsite Laval, konferansye ak eseyis literati franse, kebekwa ak frankofòn Karayib. Li fèt nan Kap Ayisyen sou 5 avril 1937. Li mouri sou 27 jiyè 2017 nan Kebèk, Kanada.