Աթաբեկ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աթաբեկ (այլ կիրառումներ)
Աթաբեկ, կամ աթաբեյ (թյուրքերենից «աթա» - հայր և «բեկ» - ցեղավար) - ժառանգական տիտղոս սելջուկների մոտ, որը նշանակում էր այն մարդուն, որը կրում է սա, երկրի կամ շրջանի ղեկավարն է և առհաշիվ է միայն միապետին[1][2][3][4][5],,,,։ Հաճախ աթաբեկները գահապահի դեր էին կատարում մանուկ ժառանգորդի ժամանակ։ Երբեմն աթաբեկները ամուսնանում էին իրենց վստահած մանուկ-թագավորների քույրերին կամ որբեայր մայրերին։ Եղել է նաև, որ աթաբեկները դարձել են անկախ ղեկավարները, նույնիսկ եղել է աթաբեկների հարստության կազմավորում։ Դրա վառ օրինակն է Իմադ էդ Դին Զենգի աթաբեկն է։
Նույն տիտղոսը տարածում գտավ նաև Վրացական թագավորությունում։ Թամար թագուհու ժամանակ այն դարձավ Զաքարյանների հայ իշխանական տոհմի ժառանգական տիտղոսը՝ սկսած աթաբեկ Իվանե Զաքարյանից։
Հայերի մոտ «Աթաբեկ» տիտղոսը առաջին անգամ դարձավ անձնանուն մայրական գծով Զաքարյանների արյունակից Խաչենի Հասան-Ջալալյաններ իշխանական տանը (որտեղ հիշատակված են առնվազն երեք իշխանազուններ Աթաբեկ անունով), որոնցից էլ այնուհետև առաջացավ և Աթաբեկյանների տոհմը (Ջրաբերդի վերջին մելիքները)։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Atabeg(անգլ.) // Wikipedia, the free encyclopedia. — 2016-03-01.
- ↑ Azet.sk, a.s. «Preklad „atabeg [also atabek] [hereditary title of nobility of Turkic origin]" do slovenčiny - Slovnik.sk». slovnik.azet.sk. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 13-ին.
- ↑ «atabek - Wiktionary». en.wiktionary.org. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 13-ին.
- ↑ «atabey - Vikisözlük». tr.wiktionary.org. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 13-ին.
- ↑ «dict.cc | atabeg %5Balso atabek%5D %5Bhereditary title of nobility of Turkic origin%5D | Wörterbuch Englisch-Deutsch». www.dict.cc. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 13-ին.
| Մերձավոր Արևելքի տիտղոսներ |
|---|
|
Միապետներ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 125)։ 
|