Գանգ

Գանգ (լատին․՝ cranium), ողնաշարավորների գլխի ոսկրային մասն է, գլխի ոսկրային հիմքը, որը կատարում է պաշտպանական դեր և հանդիսանում է փափուկ հյուսվածքների կպման վայր։

Զարգացման փուլերը

Իր զարգացման ընթացքում գանգն անցնում է երեք փուլ՝ թաղանթային, աճառային և ոսկրային։

Գործառույթներ

գանգուղեղի պաշտպանություն
ատամների տեղադրություն
ծամիչ մկանների ամրացում
ակնագնդերի միջև տարածության ապահովում ստերեոսկոպիկ տեսողության համար
ականջերի միջև տարածության ապահովում ձայնի և տարածության ճիշտ ըմբռման համար
որոշ կենդանիների մոտ կրում է եղջյուրներ, որոնք ամրանում են ճակատային մասին

Կառուցվածք

Գանգը կազմված է երկու բաժնից՝ դիմային և ուղեղային։ Ի տարբերություն կենդանիների, մարդկանց մոտ ուղեղային բաժինն ավելի մեծ է։ Ուղեղային մասը կազմված է 2 քունքոսկրից, 2 գագաթոսկրից, մաղոսկրից, ճակատոսկրից, սեպոսկրից և ծոծրակոսկրից, որոնք կազմում են գանգատուփը, ուր գտնվում են լսահավասարակշռության օրգանները և գլխուղեղը։ Դիմային մասը կազմված է 6 զույգ և երեք կենտ ոսկրերից, որոնցից միայն ստորին ծնոտն է շարժուն (հոդավորված է քունքոսկրերի հետ)։ Դիմային մասի վրա են ակնակապիճները, քթանցքերը, բերանի բացվածքը, այտոսկրերը, ստորին և վերին ծնոտը և այլն։ Քթախոռոչի շուրջը դասավորված ոսկրերից մի քանիսն ունեն օդով լի խոռոչներ, որոնք կապված են քթի ընդհանուր խոռոչի հետ և կոչվում են ծոցեր։

Գանգի ուղեղային և դիմային բաժինների ոսկրերը միացած են իրար անշարժ՝բացառությամբ ստորին ծնոտի, որը կարող է շարժվել բոլոր ուղղություններվ։ Դա հնարավորություն է տալիս մարդուն ծամելու և խոսելու, քանի որ ստորին ծնոտին միանում են խոսելուն մասնակցող մկանները։

Մարդու գանգ

Մարդու և մարդանման կապկի գանգի տարբերությունը հիմնականում այն է, որ մարդու գանգն իր ձևով հարմարեցված է ուղղաձիգ քայլվածքին։ Գանգը հավասարակշռված է ողնաշարի վրա, այդ իսկ պատճառով պարանոցային բաժնի մկանները ավելի թույլ են զարգացած, իսկ գանգն ավելի բարակ է։ Մարդու մոտ դիմային բաժինն ավելի տափակ է, իսկ ծավալը՝ ավելի մեծ։ Դրա հիմնական պատճառն այն է, որ մարդու մոտ ուղեղի ծավալն ավելի մեծ է։

Աղբյուրներ

С. В. Лобанов, Капала. Как используют череп в тантре?

Ընթերցե՛ք «գանգ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 682)։