Ֆ
Ֆ, ժամանակակից հայկական այբուբենի երեսունիններորդ և վերջին տառ։ Անունն է ֆե։ Ֆ նշանագրում է ժամանակակից գրական հայերենի շրթնային շրթնատամնային խուլ շփական պարզ բաղաձայն հնչյունը (հնչույթը)։
| Ֆ, ֆ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Հայկական այբուբենի տառ |
| Մեծատառ | Ֆ |
| Փոքրատառ | ֆ |
| Մասն է | Հայոց գրեր |
| Այբուբեն(ներ) | Հայերեն այբուբեն |
| Տեղը այբուբենում | 39-րդ |
| Հայերենի այբուբեն | ||
|---|---|---|
| Ա ա | Ծ ծ | Ջ ջ |
| Բ բ | Կ կ | Ռ ռ |
| Գ գ | Հ հ | Ս ս |
| Դ դ | Ձ ձ | Վ վ |
| Ե ե | Ղ ղ | Տ տ |
| Զ զ | Ճ ճ | Ր ր |
| Է է | Մ մ | Ց ց |
| Ը ը | Յ յ | Ւ ւ |
| Թ թ | Ն ն | Փ փ |
| Ժ ժ | Շ շ | Ք ք |
| Ի ի | Ո ո | և |
| Լ լ | Չ չ | Օ օ |
| Խ խ | Պ պ | Ֆ ֆ |
Հայոց այբուբեն է ներմուծվել 11-րդ դարում։ Ըստ Աճառյանի՝ ներմուծվել է հայերեն 12-րդ դարում` հունարեն φ (Phi) հիման վրա։ Սակայն Վահրամ Պահլավունու որդի Գրիգորի դեղագրի՝ Բուսայիդի ձեռագրում՝ գրված 1037 թվականին, հանդիպում է մինչ այսօր հայտնի նրա առաջին կիրառումը․ «…գնաց ի Մուֆարզինն ի ՆՁԶ (1037)»[1]։
Գրաբարի տիրապետության շրջանում (մինչև 11-րդ դարը, ինչպես նաև որոշ դեպքերում մինչև 19-րդ դարը) թարգմանությունների միջոցով կատարված փոխառություններում ֆ հնչյունը փոխարինվել է փ-ով (փայետոն, Փիլիպպոս, Փասիան, փիլիսոփա և այլն)։ Ժամանակակից բարբառների մի մասի հնչյունական համակարգերում նույնպես ֆ բացակայում է (ֆուտբոլ-փուտբոլ, ֆիզիկա-փիզիկա)[2][3][4][5]։
|
| Dots 124 |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Գյուլբուդաղյան, Սիրակ (1973). Հայերենի ուղղագրության պատմություն. Երևան: Երևանի համալսարանի հրատարակչություն.
- ↑ Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- ↑ Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- ↑ Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- ↑ Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
|
Ընթերցե՛ք «ֆ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։ |