Ալ-Ակսա մզկիթ

Ալ-Ակսա մզկիթ (արաբ․՝ المسجد الأقصى‎‎, ալ-մասջիդ ալ-ակսա, հեռավոր մզկիթ), մուսուլմանների երեք գլխավոր սրբավայրերից մեկը։ Տեղակայված է Իսրայելի մայրաքաղաք Երուսաղեմի Հին քաղաքում՝ Տաճարի լեռան վրա։ Տեղավորում է մինչև 5000 մարդ։ Մուսուլմանների համաձայն, Մուհամմադ մարգարեն տեղափոխվել էր Մեքքայից ալ-Ակսա մզկիթ «Գիշերային ճամփորդության» ընթացքում՝ ալ-Բուրակ ձիու վրա։ Իսլամական ավանդույթում նշվում է, որ սկզբում Մուհամմադը հավատացյալներին աղոթքի ուղղության (կիբլա, արաբ․՝ قبلة‎‎‎‎) էր հրավիրում Երուսաղեմի այս մզկիթը։ 17-րդ ամսից սկսած նա կիբլան ուղղում է Մեքքա՝ Ալլահի հրահանգով։

Ալ-Ակսա մզկիթ المسجد الأقصى‎
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	մզկիթ
Երկիր	Իսրայել
Տեղագրություն	Երուսաղեմ
Տարածաշրջան	Տաճարի լեռ
Հասցե	Երուսաղեմ, Տաճարի լեռ
Դավանանք	իսլամ
Հոգևոր կարգավիճակ	իսլամի երրորդ սրբավայր
Հիմնական ամսաթվերը	717
Ներկա վիճակ	կանգուն, գործող
Մասն է	Al-Aqsa?
Կազմված է	Minbar of Saladin? և Al-Aqsa Library?
Ժառանգության կարգավիճակ	Համաշխարհային ժառանգություն
Հիմնադիր	Մուհամմադ մարգարե
Ճարտարապետական ոճ	արաբական
Հիմնադրված	705
55 մետր
Երկարություն	80 մետր
Լայնություն	55 մետր
Բարձրություն	37 մետր
Գմբեթ	2 մեծ և 10 փոքր
Շինանյութ	ստալակտիտներ, կրաքար, մարմար, ոսկի
Մակերես	4500 քառակուսի մետր
Al-Qibli Chapel Վիքիպահեստում

Ալ-Ակսա մզկիթն ի սկզբանե եղել է փոքր աղոթատեղի, որ կառուցվել էր բարեպաշտ խալիֆներից մեկի՝ Օմարի (634-644) կողմից։ Հետագայում այն ընդլայնում և կառուցապատում է Օմայանների նշանավոր ներկայացուցիչ Աբդ ալ-Մալիք խալիֆը, և կառուցումն ավարտում է իր որդի Վալիդ խալիֆը 705 թվականին։ 746 թվականի երկրաշարժի պատճառով մզկիթն ամբողջովին ավերվել էր, և այն վերակառուցել էր Աբբասյան դինաստիայի հիմնադիր Աբու Ջաֆար ալ-Մանսուր խալիֆը։ 1033 թվականի երկրաշարժից հետո մեկ այլ մզկիթ է կառուցել Ֆատիմյան խալիֆ ալ-Զահիրը, որը կանգուն է մինչ այժմ։ Մուսուլմանական տարբեր դինաստիաներ հարյուրամյակների ընթացքում մզկիթը գեղեցկացրել են, ձևավորել նրա արտաքին ու ներքին տեսքը։

Խաչակրաց առաջին արշավանքի արդյունքում Երուսաղեմը գրավվում է, և ստեղծվում է Երուսաղեմի թագավորությունը։ Մզկիթը գործածվում էր որպես պալատ, իսկ գմբեթը ծառայում էր եկեղեցուն։ 1187 թվականին Եգիպտոսի սուլթան Սալահ ալ-Դինը գրավում է քաղաքը և վերականգնում մզկիթը։ 1967 թվականի արաբա-իսրայելական վեցօրյա պատերազմից հետո Երուսաղեմի հին քաղաքը հրեաների ձեռքում է, սակայն մզկիթի վարչական ղեկավարումը մնում է Հորդանանա-Պաղեստինյան վակֆին։

Տես նաև

• Օմարի մզկիթ
• Ալ-Ակսայի ապստամբություն

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալ-Ակսա մզկիթ» հոդվածին։