Թռչող գորգ
Թռչող գորգ, կախարդական գորգ, որի վրա հեքիաթի հերոսները թռչում են դեպի ցանկացած վայր[1]: Հյուսված է բրդից և ունի կանոնավոր քառանկյուն ձև։ Այն կառավարվում է իր սեփականատիրոջ կամ դրա վրա նստած այլ մարդու հրամաններով։ Թաց կամ պատռված գորգը կարող է կորցնել իր թռչելու հատկությունները:
Ակնարկ
խմբագրելԹռչող գորգի մասին հիշատակվում է աշխարհի տարբեր ժողովուրդների բանահյուսության մեջ, այդ թվում՝ ռուսական ժողովրդական հեքիաթներում՝ «Հյուրի որդու՝ Իվանի հեքիաթը»[2], «Հրաշալի հավը»[3], «Եղջյուրները»[4], «Մարգարեական երազ»[5], «Կախարդված արքայադուստրը», «Գորտ արքայադուստրը»[6], «Գորտի և դյուցազնի հեքիաթը»[7], «Ելենա Իմաստունը»[8], «Կախարդված արքայադուստրը»[9], «Ոսկու մեջ մինչև ծնկները, արծաթը՝ մինչև արմունկը»[10]։ Կախարդական գորգի օգնությամբ հերոսը նույնիսկ կարող է թռչել դեպի հանդերձյալ աշխարհ[11].։
Մերձավոր Արևելքի հեքիաթներում արքայազնները, ջիները, կախարդները, ամենակարող շեյխերը թռչում էին կախարդական գորգերով՝ աղջիկների հետ միասին, որոնց փրկում էին բոլոր տեսակի դժբախտություններից: «Հազար ու մեկ գիշեր»-ի պատմություններից մեկը պատմում է, թե ինչպես է արքայազն Հուսեյնը՝ Հնդկաստանի սուլթանի ավագ որդին, ճանապարհորդում Հնդկաստանի Բիսնագար (Վիջայանագարա) քաղաք և կախարդական գորգ գնում[12]:
|
Ով նստի այս գորգին և ցանկանա, որ իրեն տեղափոխեն այլ տեղ, մի ակնթարթում կհայտնվի այնտեղ, ուր մեկ օրվա ճանապարհ է, կամ հեռու հեռուներ, ուր դժվար է հասնել[13] | 
|
Սողոմոնի գորգը[14] պատրաստված էր կանաչ մետաքսից՝ ոսկե հյուսվածքով, վաթսուն մղոն (97 կմ) երկարությամբ և վաթսուն մղոն (97 կմ) լայնությամբ: «Երբ Սողոմոնը նստեց գորգի վրա, նրան բռնեց քամին և նավարկեց այնքան արագ, որ նա նախաճաշեց Դամասկոսում և ընթրեց Մարաստանում»[15]։
Չինական ժողովրդական բանահյուսության մեջ հիշատակվում է եղեգից խսիր, որին նստած Տյան-Թայը թռավ դեպի Արգելված քաղաք «Պալատի աղջկա դիմանկարը» հեքիաթում[16].:
Ռուս հայտնի նկարիչներն ու գրողները անդրադարձել են թռչող գորգին (Ն.Ռերիխ, Ա․ Բելյաև, Վ․ Վասնեցով և այլք)։ 19-րդ դարում այս թռչող հարմարանքը մտավ արևմտաեվրոպական մշակույթ: 20-րդ դարում այն բարձրացավ կինոյի և հեռուստատեսային էկրաններ։ խորհրդային հեռուստադիտողները կարող էին նրան տեսնել «Կաշչեյ անմահը» ռուսական ժողովրդական բանահյուսության հայրենասիրական ֆիլմում, որը նկարահանվել է Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին և «Ծերուկ Խոտաբիչ» մանկական ֆիլմ-հեքիաթում (ըստ Լ. Ի. Լագինի «Ծերունի Խոտտաբիչը» գրքի, 1956)։
Ստրուգացկի եղբայրների սցենարի հիման վրա նկարահանվել է «Կախարդները» ֆիլմը, որտեղ թռչող գորգը ցուցադրված է որպես Կախարդության և Հրաշագործության գիտահետազոտական ինստիտուտի (НИИЧАВО) թանգարանի ցուցանմուշներից մեկը:
Walt Disney Studios-ը ստեղծեց իր սեփական «Ալադինը», իսկ ԱՄՆ-ում թողարկվեց «Փյունիկն ու կախարդական գորգը» ֆիլմը[17]։
Հարրի Փոթեր-ի պատումներում նշվում է, որ կախարդական գորգը ակտիվորեն օգտագործվում էր որպես փոխադրամիջոց մինչև 20-րդ դարը, բայց հետո թռչող գորգերն արգելվեցին կախարդական գյուտերի անօրինական օգտագործման դեմ պայքարող հատվածի կողմից: Գրականությունից և կինոյից բացի թռչող գորգի կերպարը լայնորեն կիրառվում է համակարգչային խաղերի ոլորտում[18]։
Այլ հիշատակումներ
խմբագրել1949 թվականին Եմենի հրեաների 50 հազար հոգանոց համայնքը օդանավով Իսրայել տեղափոխելու գործողությունը անվանել են «Արծվի թևեր» կամ «Կախարդական գորգ»[19][20]:
Գրականություն
խմբագրել- Ковёр-самолёт // Ефремова Т. Ф. Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный: Св. 136000 словарных статей, около 250000 семантических единиц : В 2 т.. — М.: Русский язык (издательство), 2000. — (Библиотека словарей русского языка). — ISBN 5-200-02800-0
- Ковёр-самолёт // Михельсон М. И. Большой толково-фразеологический словарь Михельсон
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Ковёр-самолёт // Словарь русского языка: В 4-х т. / РАН, Ин-т лингвистич. исследований; Под ред. А. П. Евгеньевой. — 4-е изд., стер. — М.: Рус. яз.; Полиграфресурсы, 1999
- ↑ Сказка об Иване-гостином сыне Из сборника «Старая погудка на новый лад»
- ↑ Чудесная курица. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ Рога. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ Вещий сон. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ Царевна-лягушка. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ Сказка о лягушке и богатыре. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ Елена Премудрая. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ Заколдованная королевна. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ По колена ноги в золоте, по локоть руки в серебре. Из сборника «Народные русские сказки»
- ↑ Даниленко В. П. Картина мира в былинах русского народа|date=20190212011416}} — СПб.: |Алетейя, 2018 — ISBN 978-5-907030-73-2
- ↑ Brewers Dictionary of Phrase and Fable, p. 305 1894.
- ↑ Arabian Nights, in 16 volumes: Vol. 13. Supplemental Nights to the Books of the Thousand Nights and a Night" Արխիվացված է Հուլիս 15, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով: / transl. and annotated by Sir Richard F. Burton; Romesh C. Dutt). — New York: Cosimo Classics, 2008. — P. 261.
- ↑ Книга тысячи и одной ночи в восьми томах. — Т. 3. Ночи 145—270 — М.: Государственное издательство художественной литературы, 1958. — С. 178
- ↑ The Jewish Encyclopedia, s.v. Solomon: Solomon's carpet"
- ↑ Портрет девушки из дворца // Китайские народные сказки / Перевод с китайского Б. Рифтина. — М.: Художественная литература, 1972. — С. 135—146. — 100 000 экз.
- ↑ * «The Phoenix and the Magic Carpet - Review Summary» (անգլերեն). The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-11-02-ին. Վերցված է 2024-07-24-ին.
- ↑ https://www.mobygames.com/game/361/magic-carpet/, Magic Carpet mobygame
- ↑ Операция ковер-самолет Արխիվացված է Փետրվար 14, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով:. Из романа Леона Юриса [[Исход (роман)
- ↑ История алии. Արխիվացված է Փետրվար 14, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: "На «орлиных крыльях» — Репатриация йеменских евреев (1949)
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թռչող գորգ» հոդվածին։ |