Լիշտ
Լիշտ կամ Էլ-Լիշտ (ռուս.՝ Лишт), եգիպտական ավան, որը գտնվում է Կահիրեի հարավում։ Ավանի մոտ գտնվում են Միջին թագավորության ժամանակաշրջանին պատկանող դամբարաններ, այդ թվում և բրգաձև կառույցները՝ կառուցված Ամենեմհետ I-ի և Սենուսերտ I-ի կողմից։ Երկու գլխավոր բուրգերը շրջապատված են եղել թագավորական ընտանիքների անդամներին պատկանող փոքր բրգերով, ինչպես նաև բարձրաստիճան պաշտոնյաների և նրանց ընտանիքի անդամների մաստաբաներով։ Դրանք կառուցվել են XII և XIII դարերի դինաստիաների կառավարման ընթացքում։ Այդ տեղանքը հայտնիություն է ձեռք բերել նաև Սենեբտիսի դամբարանի շնորհիվ, որին ավազակները մատով անգամ չեն դիպչել։ Դամբարանում նույնիսկ զարդարանքներ են գտնվել։ Տվյալ շրջանի դամբարաններից ամենից լավը պահպանվել է Սենուսերտ I-ի բրգաձև կառույցը։ Քուրմ Սեսենեբնեֆի դամբարանում գտնվել է սարկոֆագի տեքստեր, որի պատերին պատկերված է եղել Հին եգիպտական Մեռյալների գրքի վաղ տարբերակներից մեկը։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Լիշտ | ||
 | ||
| Երկիր |  Եգիպտոս | |
| Համայնք | Markaz al ‘Ayyāţ? | |
| ԲԾՄ | 43±1 մետր | |
| Ժամային գոտի | UTC+2 | |
| ||
Նկարագրություն
խմբագրելԼիշտը գտնվում է Նեղոսի արևմտյան ափին, Կահիրեից 65 կմ դեպի հարավ։ Լիշտի Նեկրոպոլը գտնվում է Իտտաուի քաղաքի մոտ[1]։
Նեկրոպոլի կառուցման ժամանակ Եգիպտոսի մայրաքաղաքը եղել է Թեբեն։ Ամենեմհետ I-ը մայրաքաղաքը Թեբենից տեղափոխեց Իտտաուի, քանզի վերջինս տեղակայված էր Ֆայում քաղաքի մերձակայքում և լավագույն վայր էր Վերին և Ներքին Եգիպտոսները հսկելու համար[2]։ Մայրաքաղաքի տեղափոխման այլ հնարավոր պատճառներ կարող են լինել գյուղատնտեսական արտադրանքի ավելացման և տվյալ տարածաշրջանի հողակտորի մելիորացիայի զարգացման ցանկությունը։ Իտտաուի ավերակները չեն գտնվել և վերջինիս գոյության միակ փաստը կարող է համարվել տվյալ տարածաշրջանում հայտնաբերված մեծ քանակությամբ խեցեղենը։ Հնարավոր փաստ կարող է համարվել XII դինաստիայի առաջին կառավարիչներ Ամենեմհետի և նրա որդու Սենուսերտի բուրգերը[1]։ Նրանց բուրգերը գտնվում են կիսավեր վիճակում։ Ամենեմհետի բուրգը ունի ընդամենը 20 մ բարձրություն[3]։
Պեղումներ
խմբագրելԱռաջինը, ով հետազոտել է տվյալ շրջանը, եղել է եգիպտագետ Գաստոն Մասպերոն։ 1906-1934 թվականներն ընկած ժամանակաշրջանում Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն թանգարանի Լիշտում Եգիպտական հեռարշավախումբը Լիշտում աշխատանքներ է իրականացրել[4]։ Հետագայում այդ նույն թանգարանի կողմից ձևավորվել է նոր հեռարշավախումբ, որի գործունեությունը տրել է 1984-1991 թվականները։
2018 թվականի սեպտեմբերի 18-ին Լիշտ ավանի տարածքում, գիտնականները հայտնաբերել են հին գերեզմանատուն (ավելի քան 800 դամբարան), որն ավելի քան չորս հազար տարեկան է[5][6]։
Լիշտի հարավային դամբարանները
խմբագրել- Սենուսերտ I-ի բուրգը
- Սենուսերտ-Անհայի դամբարանը
- Ոմն Սենուսերտի դամբարանը, «Հապի հանքահորը», որը դիպչած չէր
- Ինտեֆի դամբարանը (?)
- Ֆրանսիական դամբարանը
- Իմհոթեպի դամբարանը
- Մենտուհոտեպի դամբարանը
- Հարավային-Հոր А դամբարանը
- Հարավային-Հոր B դամբարանը
- Հարավային մարզի A դամբարանը
- Ջհուտի դամբարանը
- Իպի դամբարանը
- Հարավային շրջանի D դամբարանը
- Հարավային շրջանի E դամբարանը
- Սեհետեպիբրաանհա դամբարանը
Հյուսիսային Լիշտի դամբարանները
խմբագրել- Ամենեմհետ I-ի բուրգը
- Ռեհուերջերսենի 384 դամբարանը
- Ինտեֆիկերի 400 դամբարանը
- Սենիմերու 470 դամբարանը
- Նախտայի 493 դամբարանը
- Սենուսերտի բարձրաստիճան պաշտոնյայի 758 դամբարանը, որը Սենեբտիսի դամբարանի հետ գտնվում է նույն հանքահորում
- 954 դամբարանը
- 956 դամբարանը
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Onlinelibrary. Lisht
- ↑ Wilkinson, Toby (2010). The Rise and Fall of Ancient Egypt. p. 163.
- ↑ The Pyramid of Amenemhet I at Lisht in Egypt. About Egyptian Pyramids.
- ↑ Middle Kingdom Tomb Architecture at Lisht: The Metropolitan Museum of Art Egyptian Expedition
- ↑ «СМИ: археологи обнаружили в Египте более 800 гробниц возрастом 4 тыс. лет». ТАСС. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
- ↑ «US expedition unearths more than 800 tombs in southern Egypt - Egypt Independent». Egypt Independent (անգլերեն). 2018 թ․ սեպտեմբերի 16. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
Գրականություն
խմբագրել- Egyptian Expedition for MCMXX — MXMXXI … New York: Gilliss, 1921. Print.
- Mace, A. C., Herbert Eustis Winlock, and Grafton Elliot Smith. The Tomb of Senebtisi at Lisht. New York: [The Gilliss], 1916. Print.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- «Egypt: The Pyramid of Amenemhet I at Lisht.» Egypt: The Pyramid of Amenemhet I at Lisht. (англ.)
- «Egyptian Monuments.» Egyptian Monuments. N.p., n.d. Web. 22 Oct. 2012. (англ.)
- Pyramid of Senwosret I at el-Lisht (англ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լիշտ» հոդվածին։ |