Կուերնավակա
Կուերնավակա (անգլ.՝ Cuernavaca), քաղաք Մեքսիկայում, Մորելոս նահանգի մայրաքաղաքը և Կուերնավակա մունիցիպալիտետի վարչական կենտրոնը։ 2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ բնակչության թվաքանակը կազմել է 338 650 մարդ։
| Կուերնավակա | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | locality of Mexico? |
| Երկիր |  Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ |
| Վարչատարածք | Cuernavaca Municipality? |
| ԲԾՄ | 1510 ± 1 մետր |
| Մակերես | 151,2 կմ² |
| Ձևավորում | 1714 |
 | |
 | |
| |
Ընդհանուր տեղեկություններ
խմբագրելCuernavaca («կովի եղջյուր») անվանումը արտասանությունն է cuauhnāhuac (cuahuitl, «ծառ» + -nāhuac, «մոտակայքում»)-ի իսպաներեն տարբերակն է նաուտալ լեզվով, ինչն էլ նշանակում է «ծառերով շրջապատված» կամ «ծառերի մոտ»։ Քաղաքային համայնքի զինանշանի վրա պատկերված է նախակոլումբիական ժամանակաշրջանի ժայռապատկեր, որն ունի երեք ճյուղերով և չորս կարմիր արմատներով ծառի բուն։ Ծառի բնի վրա կա բերանաձև կտրվածք, որի միջից դուրս է գալիս պարուրաջև մագաղաթյա թերթ, որը հավանաբար նաուատալ լեզվի խորհրդանիշն է։
Պատմություն
խմբագրելԳլխավոր մշակութը որը ստեղծված էր քաղաքի տարածքում, ացտեկների մշակույթն էր[1]։ Միայն կային օլմեկների և տոլտեկների առավել վաղ շրջանի կենցաղի հետքեր։ Հյուսիսից ժողովուրդների առաջին ներխուժումները Մեխիկոյի հովիտ եղել է 12-րդ դարում[2]։
Առաջին ացտեկ կայսր Ակամապիչտլին 1370-ական թվականներին սկսում է ընդարձակել իր կայսրությունը Մեխիկոյից դեպի հարավ։ Նրա հաջորդը Ուիտցիլիուիտլը ուզում էր նաև գրավել Կուերնավակիի շրջակայքը՝ բամբակի առատության համար այն վայրերում, որոնք այդ ժամանակ կոչվում էին Տլալնաուաթլ (Tlalnahuatl): Նա ցանկանում էր ամուսնանալ Տլալնաուաթլի տիրակալի դստեր հետ, սակայն մերժում է ստանում։ Այս հանգամանքը հանգեցնում է պատերազմի, որն ավարտվում է 1396 թվականին ացտեկների հաղթանակով։ Ուիցիլիուիթլը ամուսնանում է արքայադստեր հետ, և այդ միության արդյունքում ծնվում է ացտեկների ապագա կայսրը Մոնթեսումա I-ը։ Կուերնավակիի նվաճման թույլտվությունը տրվել է Akamapichtli-ին։ Բռնազավթված տարածքը գրեթե հավասար էր ժամանակակից Մորելոս նահանգի հրապարակին և շուտով վերանվանվում է ացտեկների կողմից[2]։
1403-1426 թվականներին այդ նահանգը ամրացվում է հարևան ժողովուրդների կողմից։ Վերջ ի վերջո նահանգը, որը այդ ժամանակ կառավարում էր Միքիուշին, ոտքի է կանգնում ընդդեմ Ացտեկների կայսրության։ Ապստամբությունը 1433 թվականին ճնշվում է Տոտոկիուացինի կողմից[2]։
Հիմնական մշակույթը, որը հաստատվել է քաղաքի տարածքում, ացտեկների մշակույթն էր[3] հետո միանում է Կորտեսի տիրապետությանը, որը այստեղ թողել է իր նստավայրը[2][4]։
Իսպանական նվաճման ժամանակ Կուերնավական ղեկավարել է Իցոուացին։ Դա եղել է հարուստ և խիտ բնակեցված քաղաք՝ խոշոր գյուղացիական տնտեսություններով։ Նույնիսկ մինչև Տենոչտիտլանի նվաճումը Կուերնավական գրավել է Սանդովալը[3] հետո այն միացվել է Կորտեսի տիրապետությանը, որը այստեղ հիմնել է իր նստավայրը[2][4]։
1529 թվականին ֆրանցիսկյանները հիմնադրել է Կուերնավակա վանքը՝ թվով հինգերորդը Նոր Իսպանիայում։ XVII և XVIII դարում այս նահանգը այս նահանգը մի քանի անգամ վերակազմավորվել է։
Մեքսիկայի անկախության և հաստատման հասնելուց հետո 1824 թվականին ընդունվում է Մեքսիկայի սահմանադրությունը։ Ժամանակակից Մորելոս նահանգի տարածքը դառնում է Մեխիկո քաղաքի շրջանը.[2]:
1827-1829-թվականները Կուերնավակի շրջանը այս նահանգի շրջանն էր։ 1829-1833 թվականներին այն վերածվել է պրեֆեկտուրայի։ 1834 թվականին Կուերնավակին շնորհվել է քաղաքի կարգավիճակ[2]։
Ամերիկա-մեքսիկական պատերազմի ժամանակ քաղաքը գրավել է Կադվալադերի բրիգադը, և նա ստիպված է եղել վճարել ամերիկյան բանակի ռետրիբուցիաները։ 1854 թվականին Այութլայի ապստամբության ժամանակ Մեքսիկայի նախագահը Անտոնիո Լոպես դե Սանտա Աննան ստիպված է լինում հեռանալ Մեխիկոյից և 1855 թվականին տեղափոխվում է Կուերնավակ՝ հույս ունենալով քաղաքն օգտագործել որպես բազա իշխանության վերադառնալու համար, բայց անհաջող[2]։ 1856 թվականին Կուերնավակայի շրջակայքը առանձնանում է Մեխիկոյի շրջակայքից[2]։ 1861 թվականին Կուերնավականան վերապրել է նոր վերակազմավորում, որի ընթացքում Մեխիկոյի նահանգի կառավարությունը ստեղծել է Կուերնավակա, Մորելոս, Հոնակատեպեկ, Տաուտեպեկ և Տետեկալա շրջանները[4]։
1869 թվականին Մորելոս նահանգի ստեղծումից հետո Կուերնավական դառնում է նրա մայրաքաղաքը։ 1877 թվականին կառուցվել է Կուերնավակայի Տոլուկա դե Լերդո մայրուղին, ինչպես նաև կազմակերպվել է երկաթուղային հաղորդակցություն քաղաքի և Մեխիկոյի միջև։ 1903 թվականին հիմնադրվել է Մորելոսի բանկը։ 20-րդ դարի առաջին տասնամյակներում իսկ Կուերնավաքան դառնում է հանգստի վայր և խաղային բիզնեսի օջախ։
Ժողովրդագրություն և հանցագործություն
խմբագրելՄեխիկո մայրաքաղաքին կից տեղակայված Կուերնավական 2010-ական թվականների դրությամբ հանցագործության` բացառապես մեծ ցուցանիշ ուներ, ինչը նույնիսկ բարձր էր Սինալոա նահանգի տխրահռչակ կարգավիճակից[5]։
Քույր-քաղաքները
խմբագրել
Խեներալ-Վիլեգաս, Արգենտինա
Հռչակավոր մարդիկ
խմբագրել- Ռեուտեր Վալտեր (1906-2005), գերմանացի լուսանկարիչ, կինոօպերատոր։
Պատկերասրահ
խմբագրել- Կուերնավական
-
Քաղաքային հրապարակ -
Կորտեսի նախկին պալատը -
Հիդալգոյի փողոց -
Զբոսաշրջային տրամվայ -
Էկոլոգիական գազանանոց -
Էկոլոգիական գազանանոց
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Cuernavaca, Mexico Caminando sin rumbo» (իսպաներեն). 2006 թ․ հուլիս. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Municipality of Cuernavaca. «Historia» [History] (իսպաներեն). Cuernavaca, Mexico: Municipality of Cuernavaca. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
- ↑ 3,0 3,1 Diaz, B., 1963, The Conquest of New Spain, London: Penguin Books, ISBN 0140441239
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Enciclopedia de los Municipios de México Estado de Morelos Cuernavaca» (իսպաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
- ↑ Site Suspended - This site has stepped out for a bit