Հոբիթը

Հոբիթը; անգլ.՝ The Hobbit
Ենթավերնագիր	or There and Back Again
Հեղինակ	Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքին
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	մանկական ֆենտեզի, դեռահասական գրականություն, հեքիաթ, ֆենթեզի և բարձր ֆենտեզի
Թեմա	Տոլկինի լեգենդարիում
Բնօրինակ լեզու	անգլերեն
Կերպար(ներ)	Բիլբո Բեգինս, Thorin Oakenshield?, Գենդալֆ, Smaug?, Էլրոնդ, Գոլում, Beorn? և Աղեղնավոր Բարդ
Նկարագրում է	Տոլկինի լեգենդարիում
Էջեր	310
Հաջորդ	Մատանիների տիրակալը և Մատանու եղբայրությունը
Նկարազարդող	Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքին
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Հրատարակման վայր	Միացյալ Թագավորություն
Հրատարակիչ	George Allen & Unwin և Allen & Unwin?
Հրատարակման տարեթիվ	սեպտեմբերի 21, 1937 և 1937
Վիքիքաղվածք	Հոբիթը
	The Hobbit Վիքիպահեստում

Հոբիթը կամ գնալն ու գալը (անգլ.՝ The Hobbit, or There and Back Again), անգլիացի գրող Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքինի ֆանտաստիկ վեպ և մանկական գիրք։ Գրքում պատմվում է հոբիթ Բիլբո Բեգինսի արկածների մասին, որոնց մեջ նրան ներքաշում են Գենդալֆ կախարդը և 13 թզուկները։ Նրանց ճանապարհորդության նպատակն էր հասնել Միայնակ լեռանը և հետ վերցնել այն գանձերը, որոնք թզուկներից խլել էր Սմոգ անունով վիշապը։

Սկզբում հեղինակն այս գիրքը գրել էր իր երեխաների համար։ Անավարտ ձեռագիրը կարդում են Թոլքինի ընկերները և, ի վերջո, այն ընկնում է «Allen & Unwin»-ի խմբագրի ձեռքը և նա խնդրում է հեղինակին ավարտել այն և նկարազարդել։

«Հոբիթ»-ը առաջին անգամ լույս տեսավ 1937 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Մեծ Բրիտանիայում։ Սա առաջին գործն է, որտեղ պատմվում է Միջերկրի մասին։ Հետագայում, մոտ քսան տարի շարունակ Թոլքինն իր ստեղծագործություններում օգտագործեց այն։ Այն դրական արձագանք է ստանում քննադատների կողմից և մեծ հաջողություն է բերում խմբագրությանը, որը և խնդրում է Թոլքինին շարունակել վեպը։ Թոլքինը գրում է շարունակությունը՝ Մատանիների տիրակալը, որը առավել լուրջ և մռայլ ստեղծագործություն էր, քան «Հոբիթ»-ը։ Համաձայնեցման համար հեղինակը փոփոխություններ է մտցնում «Հոբիթ»-ի տեքստի մեջ, որոնք վերաբերվում է Գոլլումի կերպարին։

«Հոբիթ»-ը տարածվեց և շատ սիրվեց ընթերցողների կողմից։ Գրքի հիման վրա ստեղծվեցին ֆիլմեր, մուլտֆիլմեր, սեղանի և համակարգչային խաղեր և այլն։ Էկրանավորումը, որը բաղկացած է երեք մասից, նկարահանեց Փիթեր Ջեքսոնը։

Ստեղծման պատմությունը

Թոլքինը սիրում էր իր երեխաներին հեքիաթներ պատմել և նրա տանը գոյություն ունեին մի շարք ավանդույթներ^[1]՝ կապված դրանց հետ։ Օրինակ Սուրբ Ծննդին երեխաները ստանում էին^[1] նկարազարդ և գունազարդ նամակներ, որոնք պատմում էին Ձմեռ պապիկի և նրա ընկերների՝ Էլֆերի, գոբլինների, Սպիտակ Արջի մասին։ Նաև ամեն տարի տեղի էին ունենում «ձմեռային ընթերցումներ»^[1]. գրողը նստում էր բուխարու մոտ և պատմում այս կամ այն հերոսի մասին։ Իր հեքիաթներում չխճճվելու համար Թոլքինը սկսեց գրել դրանք։ Մի օր, մաքուր թուղթ տեսնելով, նա վերցրեց այն և գրեց. «Ժամանակով գետնի տակ, իր բնում մի հոբիթ էր ապրում^[1]^[2]։ Հենց այսպես էլ ծնվեց հայտնի հեքիաթի գաղափարը։ Թոլքինը բազմաթիվ անգամ փոփոխեց և մշակեց հեքիաթի տեքստը։

Այսպես, պատմությունը գրվում էր զվարճանքի համար։ Թոլքինը սկզբում չէր ուզում միավորել Բիլբո Բեգինսի հարմարավետ աշխարհը և մռայլ, առասպելական «Սիլմարիլիոն»-ը^[3], բայց շուտով «Հոբիթ»ում սկսում են երևալ առասպելական գծեր։ Շուտով պարզ դարձավ, որ Բիլբոն և իր համախոհները ճանապարհորդում են հենց այն Միջերկրով, որը նկարագրված է «Սիլմարիլիոն»-ում։ Երբ նա մտածեց հեքիաթի ավարտը, գրեց այն և ցուցադրեց իր ընկերներից մի քանիսին։ Այդ փոքրաթիվ մարդկանցից մեկը Թոլքինի նախկին աշակերտուհի Էլեյն Գրիֆիտսն էր։

Թոլքերի խնդրանքով «Ջորջ Ալլեն և Արվին» ընկերությունը վարձում է նրան, որպեսզի նա խմբագրի «Բեովուլֆ»-ի թարգմանությունը^[1]։ Եվ մի օր, 1936 թվականին, երբ Թոլքինը կիսատ էր թողել «Հոբիթ»-ը, «Ջորջ Ալլեն և Արվին»-ի աշխատակիցներից մեկը գալիս է Էլեյն Գրիֆիտսի մոտ։ Դա Սյուզեն Դագնալն էր։ Էլեյնից նա իմացավ անավարտ հեքիաթի մասին և խնդրեց Թոլքինին իրեն տալ ձեռագիրը։ Կարդալով այն՝ նա որոշեց ցույց տալ այն խմբագրությանը, բայց այդ ժամանակ հեքիաթը հասնում էր մինչև Սմոգի մահը։ Սյուզենը ձեռագիրը հետ ուղարկեց Թոլքինին՝ խնդրելով ավարտել այն։

Թոլքինը սկսեց աշխատել։ Նա խնդրեց իր որդի Մայքլին՝ օգնել տպել։ Հոկտեմբերի առաջին շաբաթին աշխատանքն արդեն ավարտված էր։ տեքստը, որը Թոլքինը վերնագրեց «Հոբիթ կամ գնալն ու գալը» ետ ուղարկվեց խմբագրություն։

Խմբագրության նախագահ Սթենլի Անվինն ասաց, որ մանկական գիրքը երեխաներից լավ ոչ ոք չի կարող գնահատել։ Եվ նա գիրքը տվեց իր տասնամյա որդուն՝ Ռեյներին։ Տղան կարդաց գիրքը և գրեց նրա մասին հետևյալը.

«Բիլբո Բեգինսը մի հոբիթ էր, որն ապրում էր իր հոբիթային տան մեջ և երբեք արկածների մեջ չէր ընկնում, բայց օրերից մի օր կախարդ Գենդալֆը և նրա թզուկները համոզեցին նրան մասնակցել իրենց արկածներին։ Նա հիանալի անցկացրեց ժամանակը՝ կռվելով գոբլինների և վարգերի հետ։ Վերջապես նրանք հասան միայնակ լեռանը։ Սմոգ վիշապին նրանք սպանեցին և գոբլինների հետ սարսափելի մարտից հետո Բիլբոն տուն վերադարձավ հարստացած։ Այս գիրքը քարտեզի հետ միասին նկարազարդումների կարիք չունի, այն դուր կգա 5-ից 9 տարեկան երեխաներին։»

Այս գրվածքից հետո գիրքը հրատարակեցին։

Նախապատմություն

Էրեբոր ամրոցը, որը գտնվում էր Միայնակ լեռան ներսում, կառուցել էր Տրաին I արքան Արևի Երրորդ Դարաշրջանում, 1999 թվականին։ Արքան իր ժողովրդի հետ փախավ Մորիա, երբ արթնացավ Բալռոգներից մեկը։ 6 դար անց Սմոգ անունով վիշապը, իմանալով Էրեբորի գանձերի մասին, հարձակվեց թագավորության վրա։ Թզուկների մեծ մասը զոհվեց, փրկվեցին միայն Տրորը, նրա որդի Տրաին II-ը, նրա թոռ Տորինը և մի խումբ թզուկներ։ Թզուկներին վտարելուց հետո նա մտավ գանձերի մեջ։

Համիշխանության մատանին անհետացել էր Իսիլդուրի մահվանից հետո, բայց գտնվել էր առնվազն 2460 տարի անց Դեագոլ հոբիթի կողմից, որին սպանեց Սմեագոլը։ Հետո նա թաքնվեց Մառախլապատ լեռներում, որտեղ և վերածվեց մի արարածի, որի անունը Գոլլում էր։

Որոշ ժամանակ անց թզուկների արքա Տրաին II-ը որոշեց վերադառնալ Էրեբոր, բայց բանտարկվեց Դոլ Գիլդուրում։ 9 տարի անց Գենդալֆը գտավ նրան այնտեղ, որը մահից առաջ նրան հանձնեց մի քարտեզ և Միայնակ լեռան բանալին։ Գենդալֆը հասկացավ, որ Դոլ Գիլդուր է վերադարձել Սաուրոնը և կախարդը փորձում է զգուշացնել դա Սպիտակ Խորհրդին, բայց խորհրդի գլխավորը լուրջ չի ընդունում նրան։

Սյուժե

Իրադարձությունները սկսվում են Շիրում, հոբիթների բնակավայրում։ Այդ օրը հոբիտ Բիլբո Բեգինսի տուն են գալիս Գենդալֆը և մի խումբ թզուկներ՝ Տորին կաղնեվահանի գլխավորությամբ։ Այդ թզուկներն էին՝ Բալինը, Գլոինը, Բիֆուրը, Բոֆուրը, Բոմբուրը, Դվալինը, Նորին, Դորին, Օրին, Օինը, Կիլին և Ֆիլին։ Թզուկներին անհրաժեշտ էր խմբի ևս մեկ անդամ, որը կիրականացներ արշավի գլխավոր պլանը՝ կբարձրանար Միայնակ լեռ, կկռվեր վիշապի հետ և կվերականգներ Էրեբորի երբեմնի հեղինակությունը։ Գենդալֆը առաջարկում է Բիլբոյին գալ իրենց հետ և նա համաձայնվում է։

Մառախլապատ լեռների ճանապարհին նրանք գերվում են երեք տրոլների՝ Տոմուի, Բերտուի և Ուիլյամի կողմից։ Կախարդն, իմանալով այս արաարածների թույլ կողմը, ժամանակ շահեց մինչև արևածագը և արևածագի ժամանակ նրանք վերածվեցին քարերի։ Նրանց կացարաններում ընկերները գտան հազվադեպ հանդիպող թրեր, իսկ Բիլբոն ստացավ մի դաշույն, որն անվանեց Ժալո։ Որոշ ժամանակ անց խումբը հասավ Ռիվենդել, որտեղ Էլրոնդ իմաստուն էլֆը օգնեց նրանց կարդալ գաղտնի քարտեզը։

Մառախլապատ լեռներում հայտնվելով՝ փոթորիկը ստիպում է խմբին թաքնվել քարանձավներում, որտեղ նրանց առևանգում են գոբլինները և տանում են իրենց արքայի մոտ։ Գենդալֆը փրկում է թզուկներին։ Միայն Բիլբոն՝ փախչելով գոբլիններից մոլորվում է քարայրներում։ Այնտեղ նա գտնում է մի խորհրդավոր մատանի, իսկ հետո հանդիպում է Գոլլումին, որը առաջարկում է նրան հանելուկների գուշակում խաղալ։ Եթե հաղթեր Բիլբոն, ապա Գոլլումը նրան դուրս պետք է բերեր քարայրից, իսկ եթե հաղթեր Գոլլումը՝ նա կուտեր Բիլբոին։ Բիլբոն հաղթում է, բայց Գոլլումը կասկածում է նրան մատանու գողացման մեջ և որոշում է սպանել։ Հոբիթը, պատահաբար կրելով մատանին, դառնում է անտեսանելի և հետևելով Գոլլումին կարողանում է դուրս գալ քարանձավից։ Շուտով նա հանդիպում է իր խմբին, բայց նրանց վրա նորից հարձակվում են գոբլինները։ Միայն արծիվների միջամտությունն է կարողանում փրկել ընկերներին։

Թռչուննները նրանց իջեցնում են Բեորնի տնից ոչ հեռու։ Նա օգնում է խմբին հասնել Լիխոլեսիե։ Անտառի ծայրին Գենդալֆը հեռանում է ընկերներից։ Անտառի մեջ թզուկները երկու անգամ գերի են ընկնում. առաջին անգամ հսկայական սարդերի, իսկ երկրորդ անգամ՝ էլֆերի մոտ։ Բայց երկու անգամ էլ Բիլբոն իր մատանու օգնությամբ կարողանում է ազատել թզուկներին։

Մոտենալով Միայնակ լեռանը, ճանապարհորդները Լճաշեն Քաղաքում հանդիպում են մարդկանց, որոնք կարծում են, թե թզուկները կիրականացնեն գուշակությունն ու կսպանեն Սմոգին։ մատանու օգնությամբ Բիլբոն մտնում է վիշապի մոտ և վերցնում այնտեղից ոսկե գավաթը։ Երբ Բիլբոն հետ է գալիս վիշապի մոտ, իմանալու համար նրա թույլ կողմը, Սմոգն արթնանում է և զրուցում հոբիթի հետ։ Բիլբոին խորամանկությամբ հաջողվում է իմանալ վիշապի թույլ կողմը։ Երբ Սմոգն իմանում է, որ թզուկներին օգնել են Լճաշեն Քաղաքի բնակիչները, նա զայրանում է և գնում կործանելու քաղաքը։ Բարդը հատուկ նետով կարողանում է սպանել վիշապին։

Երբ թզուկները վերջնականապես տիրացան լեռանը, Բիլբոն գտավ Արկինստոնը՝ Տորինի տոհմի թանկարժեք քարը և վերցրեց այն։ Այդ ժամանակ ծեր ագռավը հայտնեց Տորինին, որ էլֆերը և քաղաքի բնակիչները գալիս են Էրեբոր, որպեսզի ստանան իրենց բաժին հարստությունը։ Տորինը հրաժարվում է կիսել հարստությունը և պատվիրում է ագռավին թռչել իր եղբայր Դաինի մոտ և օգնություն խնդրել։ Բիլբոն արկինստոնի օգնությամբ փորձում է խաղաղությամբ լուծել հարցը, սակայն Տորինը մնում է անդրդվելի և վռնդում է Բիլբոին։ Կռիվը դառնում է անխուսափելի։

Երբ Դաինն իր զորքով գալիս է, թզուկերը սկսում են հարձակումը։ Այդ ժամանակ հայտնվում է Գենդալֆը, որպեսզի զգուշացնի բոլորին մոտեցող գոբլինների և վարգերի զորքի մասին։ Թզուկները, էլֆերն ու մարդիկ միավորվում են նրանց հետ կռվեն հինգ զորքերի ճակատամարտում։ Եվ ահա, երբ արդեն հաղթանակի հույս չէր մնացել, հայտնվում են հսկայական արծիվները և ինքը՝ Բեորնը։ Սարսափը տիրեց գոբլիններին և ելֆերը, թզուկներն ու մարդիկ արդեն իրենց ձեռքերում ունեին հաղթանակը։ Բայց հաղթանակը նրանց վրա ծանր է նստում. մահանում են մեծ թվով զինվորներ, այդ թվում նաև՝ Ֆիլին, Կիլին և Տորինը։ Հոբիթը ստացավ հարստության շատ փոքրիկ մասը, բայց տուն վերադարձավ բավականին հարուստ։

Գրքի հերոսները

Բիլբո Բեգինս

Բիլբո Բեգինս - հոբիթ, ստեղծագործության գլխավոր հերոսը։ Ծնվել էր Երրորդ դարաշրջանի 2890 թվականի սեպտեմբերի 22-ին։ Ծնողներն են՝ Բանգո Բեգինսը և Բելադոննա Տուկը։ Արկածների ընթացքում նա հաճախ է հիշեցնում, որ ուզում է վերադառնալ տուն։
Գենդալֆ - մայար, թափառական կախարդ։ Երրորդ դարաշրջանում չորս այլ կախարդների հետ ուղարկվում է Միջերկիր, որպեսզի օգնի այնտեղի բնակիչներին կռվել Սաուրոնի դեմ։ Գենդալֆը շատ էր ճամփորդել և փորձում էր հաշտեցնել Միջերկրի ամբողջ բնակչությանը։ Հաճախ նա գնում էր Շիր և օգնում էր հոբիտներին ինչով կարողանում էր։
Կաղնավահան Տորին - հպարտ թզուկ էր, որը Էրեբորի արքաների ժառանգն էր և ղեկավարում էր թզուկների խումբը։ Տրաին II-ի որդին, ծնվել է Երրորդ Դարաշրջանի 2746 թվականին։
Ոսկե Սմոգ - Մառախլապատ լեռների վիշապներից մեկը։
Գոլլում - Մառախլապատ լեռների մեջ գտնվող քարայրների առեղծվածային բնակիչը։ Սիրում էր մթություն և ձուկ, վախկոտ էր և ճարպիկ։ Բիլբոին հանդիպելուց առաջ նրա մոտ էր համիշխանության մատանին, որը իր տիրոջը դարձնում էր անտեսանելի։ Այս կերպարը առավել լավ բացահայտվում է Մատանիների տիրակալում։
Բեորն - մարդագայլ, որը կարողանում էր վերածվել արջի։ Ատում էր օրկերին։ Ապաստան է տալիս Բիլբոյին, Գենդալֆին և թզուկներին։ Մասնակցում է նաև հինգ զորքերի ճակատամարտին և սպանում է գոբլինների արքա Բոլգին։
Դաին II - Երկաթե բլուրների թզուկների արքան, Տորինի եղբայրը։ մարտերից հետո դառնում է Էրեբորի արքան։
Աղեղնավոր Բարդ - Լճային քաղաքի բնակիչ։ Նա սպանում է Սմոգին։
Տրանդուիլ - Լիխոլեսիայի էլֆերի արքան։

Գրքում կան նաև մի շարք երկրորդական հերոսներ։ Դրանցից են Տորինի խմբի 12 թզուկները՝ Բալինը, Գլոինը, Բիֆուրը, Բոֆուրը, Բոմբուրը, Դվալինը, Նորին, Դորին, Օրին, Օինը, Կիլին և Ֆիլին։

Մոտիվները և հիշատակումները

Գերմանա-սկանդինավյան դիցաբանությունը «Հոբիթ»-ում ավելի շատ է օգտագործված, քան «Մատանիների տիրակալ»-ում։ Որպես լրացում սկանդինավյան դիցաբանությանը, հեղինակը բոլոր հերոսներին՝ էլֆերին, թզուկներին և տրոլներին անուններ է տվել։

Գենդալֆի կերպարի նախատիպ դարձավ բացիկի վրա պատկերված երկարամորուս ծերունին՝ լայնեզր գլխարկով։ Սկզբում կերպարի համար ընտրված էր Բլադորտին անունը, իսկ Գենդալֆ էին կոչում թզուկների արքային։ Ավելի ուշ հեղինակն այդ անունը տվեց կախարդին։ Անվան թարգմանությունը ևս համապատասխանում էր. «gandr» - «կախարդական անձնակազմ», alfr - «ալվ» (էլֆ կամ թզուկ)։ Սյուժեում օգտագործված են նաև հին հեքիաթներ և առասպելներ։

Ի տարբերություն «Մատանիների տիրակալը» եռագրության՝ «Հոբիթ»-ը ոչ այնքան ֆենտեզի է, որքան գրական կախարդական հեքիաթ, որը կառուցված է ըստ հայտնի սխեմայի՝ նկարագրված է հերոսի «սեփական» աշխարհը, որտեղ նա ապրում է և «օտար» աշխարհը՝ ուր նա գնում է ճամփորդելու։ Սյուժեն ներառում է երկու արկածի տեսակ՝ վիշապի սպանություն և գանձի գտնում։

«Հոբիթ»-ն առաջին հայացքից թվում է մանկական հեքիաթ երեխաների համար, բայց այն իրականում ընթերցող ավելի լայն շրջանների համար է։

Թարգմանություններ

«Հոբիթ»-ը թարգմանվել է բազմաթիվ լեզուներով, իսկ 2012 թվականին նաև լատիներեն^[4]^[5]՝ վերնագրվելով «Hobbitus Ille»։ Առաջին թարգմանությունները կատարվեցին շվեդերեն և իսպաներեն։ Գիրքը ցանկանում էին հրատարակել նաև գերմաներենով, բայց հեղինակից պահանջեցին ապացուցել, որ նա հրեա չէ։ Թոլքինն իրականում չուներ հրեական արմատներ, բայց ասաց, որ շատ կուզեր կապ ունենալ այդ տաղանդավոր ժողովրդի հետ^[6]։ Եվ տարածումը Գերմանիայում դարձավ անհնարին։ Առաջին անգամ «Հոբիթ»-ը թարգմանվեց գերմաներեն միայն 1957 թվականին։ Գիրքն առաջին անգամ ռուսերեն թարգմանվեց 1976 թվականին «Մանկական գրականություն» հրատարակչությունում^[7]։ ԽՍՀՄ-ում ևս մի քանի անգամ թարգմանվեց և հրատարակվեց գիրքը, բայց ոչ թե բնագրից, այլ ռուսերենից, մասնավորապես հայերեն, մոլդովերեն և այլն։

Հայերեն թարգմանվել է ռուսերենից Էմմա Մակարյանի կողմից և հրապարակվել է «Սովետական գրող» հրատարակչության կողմից 1984 թվականին^[8]։

Էկրանավորում

1966 թվականին ստեղծվեց Ջին Դեյչի կարճամետրաժ մուլտֆիլմը, որը ԱՄՆի և Չեխոսլովակիայի համատեղ աշխատանքն էր։ Այս մուլտֆիլմում հիմնական սյուժեն մի փոքր փոփոխված է. չկան թզուկներ, բայց կա Արքայադուստր և գեներալ։ Այնտեղ հիմնականում խոսում է հեղինակը, կերպարները չեն խոսում։

1977 թվականին ստեղծվեց Արթուր Ռենկինի և Ժյուլ Բեսսի «Հոբիթ» լիամետրաժ մուլտֆիլմը։ Այն նոմինացվեց մի քանի մրցանականաբաշխություններում և ստացավ Պիբոդի մրցանակ։

Խորհրդային Միությունում երկու անգամ փորձ կատարվեց էկրանավորել գիրքը։ 1985 թվականին Լենինգրադյան հեռուստատեսությունում ցուցադրվեց «Հոբիթ Բիլբո Բեգինսի հեքիաթային ճանապարհորդությունը» հեռուստաթատրոնը։

1991 թվականին ԽՍՀՄում սկսվեց «Լեռան միջի գանձը» վերնագրով մուլտֆիլմի ստեղծումը, բայց այն մնաց անավարտ^[9]։

«Մատանիների տիրակալը» եռագրության էկրանավորումից հետո ռեժիսոր և սցենարիստ Փիթեր Ջեքսոնը դարձավ «Հոբիթ» ֆիլմի պրոդյուսերը, ինչը հայտարարվեց 2004 թվականի դեկտեմբերի 25-ին։

Սկզբում որոշված էր, որ առաջին ֆիլմը կնկարահանվի Թոլքինի վեպի հիման վրա, իսկ մյուս երկուսը կլինի անստույգ, սևագրերի հիման վրա ստեղծված։ Բայց այդ տարբերակը չիրականացավ, քանի որ կինոընկերությունն իրավունքներ չուներ Թոլքինի սևագրերի վրա։ Նկարահանումները սկսվեցին 2011 թվականի մարտի 21-ին Նոր Զելանդիայում և ավարտվեցին 2012 թվականի հուլիսի 6-ին։ 2012 թվականի հուլիսի 30-ին հայտնի դարձավ, որ Ջեքսոնը ցանկանում է «Հոբիթ»ը դարձնել եռագրություն՝ ավելացնելով այնպիսի իրադարձություններ, որոնք չկան գրքում, բայց կան Թոլքինի սևագրերում։ Առաջին ֆիլմը՝ «Հոբիթ։ Անսպասելի ճանապարհորդություն» ցուցադրվեց 2012 թվականի դեկտեմբերի 28-ին։ Երկրորդ մասի՝ «Հոբիթ։ Սմոգի պարապուտը» ֆիլմի պրեմիերան տեղի ունեցավ 2013 թվականի դեկտեմբերի 2ին։ Երրորդ մասը՝ «Հոբիթ։ Հինգ զորքերի ճակատամարտը» ցուցադրվեց 2014 թվականի դեկտեմբերի 1-ին^[10]^[11]^[12]։

Խաղեր

The Hobbit
Հոբիթ. «Մատանիների տիրակալը» սագայի նախապատմությունը (2003)
Lego The Hobbit (2014, ապրիլ)

Տես նաև

Գրականություն

Ջոն Թոլքին, Հոբիթը (The Hobbit), Երևան, «Անտարես» — 328 էջ, ISBN 978-9939-76-758-1։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Шедевры. Как Толкин писал «Хоббита»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-12-03-ին. Վերցված է 2015-09-05-ին.
↑ Карпентер Х. «Дж. Р. Р. Толкин. Биография.» 2002. — "В другом месте он [Толкин] писал: «На пустом листе я нацарапал: „В земле была нора, а в норе жил да был хоббит“. Почему — я не знал и до сих пор не знаю.»
↑ Карпентер Х. «Дж. Р. Р. Толкин. Биография.» 2002. — «И конечно, поначалу Толкин не собирался каким бы то ни было образом объединять уютный буржуазный мирок Бильбо Бэггинса с грандиозным мифологическим ландшафтом „Сильмариллиона“.»
↑ «Hobbitus Ille»: «Хоббит» на латыни | Хеннет-Аннун: Все о фильмах Хоббит и Властелин Колец
↑ Hobbitus Ille: The Latin Hobbit by J. R. R. Tolkien, Mark Walker, ISBN 9780007445219
↑ The letters of J.R.R. Tolkien, 37. Houghton Mifflin Co., 2000. ISBN 0-618-05699-8, ISBN 978-0-618-05699-6
↑ Архивы Минас-Тирита: Дж. Р. Р. Толкиен в СССР: 1969—1989 г.г. (Библиография c комментариями и подробностями)
↑ «Հոբիթ»-ը վիքիքաղվածքում
↑ «ХОББИТ. СОКРОВИЩА ПОД ГОРОЙ» (ռուսերեն). Аниматор.ру. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 18-ին. «Пролог к неосуществленному фильму по мотивам произведений Толкиена»
↑ Final Film in The Hobbit Trilogy Slated for July 18, 2014
↑ Официальный блог фильма — Анонсирование даты релиза
↑ «The Hobbit: The Battle of the Five Armies world premiere» (անգլերեն). BBC. 2014 թ․ դեկտեմբերի 1.

Արտաքին հղումներ

Ջոն Ռոնալդ Ռուել Տոլկին «Հոբիտ»

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հոբիթը» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հոբիթը» հոդվածին։

[Шедевры._Как_Толкин_писал_«Хоббита»-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Шедевры. Как Толкин писал «Хоббита»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-12-03-ին. Վերցված է 2015-09-05-ին.

[2] Карпентер Х. «Дж. Р. Р. Толкин. Биография.» 2002. — "В другом месте он [Толкин] писал: «На пустом листе я нацарапал: „В земле была нора, а в норе жил да был хоббит“. Почему — я не знал и до сих пор не знаю.»

[3] Карпентер Х. «Дж. Р. Р. Толкин. Биография.» 2002. — «И конечно, поначалу Толкин не собирался каким бы то ни было образом объединять уютный буржуазный мирок Бильбо Бэггинса с грандиозным мифологическим ландшафтом „Сильмариллиона“.»

[4] «Hobbitus Ille»: «Хоббит» на латыни | Хеннет-Аннун: Все о фильмах Хоббит и Властелин Колец

[5] Hobbitus Ille: The Latin Hobbit by J. R. R. Tolkien, Mark Walker, ISBN 9780007445219

[6] The letters of J.R.R. Tolkien, 37. Houghton Mifflin Co., 2000. ISBN 0-618-05699-8, ISBN 978-0-618-05699-6

[7] Архивы Минас-Тирита: Дж. Р. Р. Толкиен в СССР: 1969—1989 г.г. (Библиография c комментариями и подробностями)

[8] «Հոբիթ»-ը վիքիքաղվածքում

[9] «ХОББИТ. СОКРОВИЩА ПОД ГОРОЙ» (ռուսերեն). Аниматор.ру. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 18-ին. «Пролог к неосуществленному фильму по мотивам произведений Толкиена»

[10] Final Film in The Hobbit Trilogy Slated for July 18, 2014

[11] Официальный блог фильма — Анонсирование даты релиза

[12] «The Hobbit: The Battle of the Five Armies world premiere» (անգլերեն). BBC. 2014 թ․ դեկտեմբերի 1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]