Վիքիպեդիա

Պետր Ֆիալա



Պետր Ֆիալա (չեխ․՝ Petr Fiala, սեպտեմբերի 1, 1964(1964-09-01)[4][5][6], Բռնո, Չեխոսլովակիա[4][6]), չեխ պետական և քաղաքական գործիչ, քաղաքագետ և համալսարանի պրոֆեսոր: Չեխիայի կառավարության նախագահ 2021 թվականի դեկտեմբերի 17-ից[10][11]։

Պետր Ֆիալա
Կուսակցություն՝Քաղաքացիական դեմոկրատական կուսակցություն[1][2][3][…]
Ծննդյան օր՝ սեպտեմբերի 1, 1964(1964-09-01)[4][5][6] (60 տարեկան)
Ծննդավայր՝Բռնո, Չեխոսլովակիա[4][6]
Ամուսին ՝Jana Fialová?[7]
Երեխաներ՝Klára Chládková?
Հայր՝Igor Fiala?
Պարգևներ՝
Изображение автографа

2013 թվականի հոկտեմբերին կայացած արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում ընտրվել է Չեխիայի խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի պատգամավոր[12]։ 2013 թվականի նոյեմբերին անդամակցել է ՔՊԿ-ին: 2014 թվականի հունվարի 18-ին կայացած կուսակցական համագումարում ընտրվել է ՔՊԿ նախագահ:

2012 թվականի մայիսից մինչև 2013 թվականի հուլիսը Պետր Նեչասի կառավարությունում եղել է կրթության, երիտասարդության և ֆիզիկական կուլտուրայի նախարար։ 2017 թվականի նոյեմբերից մինչև 2021 թվականի հոկտեմբերը եղել է Չեխիայի խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի փոխնախագահ։ Ակադեմիական միջավայրում հայտնի է որպես Բռնոյի Մասարիկի համալսարանի նախկին ռեկտոր և պրոռեկտոր։

2007-2012 թվականներին եղել է տոտալիտար ռեժիմների ուսումնասիրման ինստիտուտի (ÚSTR) խորհրդի անդամ։

Կենսագրություն

խմբագրել

Ծագում

խմբագրել

Ծնվել է ավանդական մորավյան բուրժուական ընտանիքում։ Նրա պապը՝ Ֆրանտիշեկ Ֆիալան, իրավաբան էր, ով առաջին հանրապետության ժամանակ աշխատել է որպես Օստրավայի, Գոդոնինի (շրջան) և Օլոմոուցի հեթմանություններում քաղաքական վարչության գլխավոր խորհրդական, ավելի ուշ՝ որպես Բռնոյի պետական խորհրդական։ Հոր կողմից՝ Ֆրանտիշկա տատիկը հրեա էր, և նրա ամբողջ ընտանիքը սպանվել է Հոլոքոստի ժամանակ՝ նացիստական համակենտրոնացման ճամբարում[13]։

Նրա հայրը՝ Իգոր Ֆիալան և նրա եղբայրը՝ Իրժին, 1944 թվականին ուղարկվեցին համակենտրոնացման ճամբար՝ որպես խառը ռասայի հրեաներ, բայց նրանց հաջողվեց խուսափել մահից, քանի որ նրանք միայն քառորդ հրեա էին: Պատերազմից հետո Ֆիալայի հայրն անդամակցել է Չեխոսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցությանը, սակայն լքել է այն 1956 թվականին՝ Հունգարիայի իրադարձություններից հետո։ Զդենկայի մայրը աշխատել է որպես ծառայող, ավելի ուշ անցել է հաշմանդամության թոշակի՝ օնկոլոգիական հիվանդության պատճառով։

Վաղ տարիներ

խմբագրել

Ավարտել է Բռնոյի գիմնազիան։ Այնուհետև 1983-1988 թվականներին ստացել է պատմաբանասիրական կրթություն Մասարիկի համալսարանում (ուղղություն չեխերեն լեզու և պատմություն): 1984 թվականից սկսել է մասնակցել այլախոհական գործունեության։ 1988-1989 թվականներին եղել է Կրոմերժիժ քաղաքի թանգարանի աշխատող։ Թավշյա հեղափոխությունից հետո 1989 թվականի նոյեմբերին վերադարձել է Բռնո, որտեղ որոշ ժամանակ աշխատել է որպես լրագրող «Lidová demokracie» թերթում։ Այս թերթի խմբագրությունից հեռանալուց հետո 1990 թվականի ապրիլից եղել է «Revue Proglas»-ի գլխավոր խմբագրի տեղակալը։ Նա համաեվրոպական միության Չեխական սեկցիայի (Paneuropa-Union Böhmen und Mähren) Մորավիայի տարածաշրջանային կոմիտեի երկարամյա նախագահն էր։

Ակադեմիական կարիերա

խմբագրել

1990 թվականից Ֆիալան մասնակցել է քաղաքագիտության ոլորտի ձևավորմանը, իրավաբան Վլադիմիր Չերմակի հետ Մասարիկի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետում հիմնել է քաղաքագիտության ամբիոն, որը ղեկավարել է 1993 թվականին Չերմակի հեռանալուց հետո։ 1996 թվականին հաբիլիտացիա է անցել Պրահայի Կառլի համալսարանում, իսկ 2002 թվականին նշանակվել է Չեխիայում քաղաքագիտության ոլորտի առաջին պրոֆեսոր[14]։ 2008 թվականին ստացել է իրավագիտության մագիստրոսի կոչում բիզնեսի իրավունքի մասնագիտությամբ Մասարիկի համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետում, որն առաջարկվում էր Նոթինգհեմ Թրենթի համալսարանի հետ համագործակցությամբ[15]։

10 տարվա ընթացքում վերադարձել է քաղաքագիտության ամբիոն՝ սկսելով 1998 թվականից Մասարիկի համալսարանի սոցիալական հետազոտությունների նոր հիմնական ֆակուլտետում: 1996 թվականին նա դարձել է նաև Մասարիկի համալսարանի քաղաքագիտության միջազգային ինստիտուտի տնօրեն, որտեղ սերտորեն համագործակցել է Չեխոսլովակիայի նշանավոր Էմիգրանտներ Մոյմիր Պովոլնիի և Իվան Իժյուրեկի հետ, որոնք նույնպես մասնակցել են դրա ստեղծմանը։ Մասնակցել է չեխական առաջին պրոֆեսիոնալ քաղաքագիտական հանդեսի՝ «Politologický časopis»-ի ստեղծմանը: 2002 թվականին նշանակվել է Միջազգային հարաբերությունների և Եվրոպական հետազոտությունների նորաստեղծ դեպարտամենտի ղեկավար և արժանացել Ժան Մոնեի ամբիոնի, 2005-2011 թվականներին ղեկավարել է համեմատական քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտը։ 2004 թվականին դարձել է սոցիալական հետազոտությունների ֆակուլտետի դեկան և նույն թվականին ընտրվել Մասարիկի համալսարանի ռեկտոր։

Եղել է ռեկտոր երկու պաշտոնավարման ժամկետով (2004 - 2011թվականներին), այդ ընթացքում համալսարանը զգալի քանակական և որակական աճ է ապրել՝ դառնալով Կենտրոնական Եվրոպական կրթական և հետազոտական կարևոր հաստատություն (45,000 ուսանող, որոնցից ավելի քան 14%-ը օտարերկրացիներ են), ամենապահանջված չեխական բուհը, որը ստեղծել է գրագողության բացահայտման համազգային համակարգ և այլն: Այս ժամանակահատվածում մասարիկովը համալսարանը, ի թիվս այլ բաների, կառուցել է կենսաբժշկական ուղղության նոր համալսարան, որը Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում բարձրագույն կրթության ոլորտում ամենամեծ կառույցներից և միանվագ ներդրումներից մեկն է (220 միլիոն եվրո): 2006 թվականին Անտարկտիդայում բացեց Գրեգոր Մենդելի սեփական հետազոտական կայանը, համակարգեց Կենտրոնական Եվրոպական տեխնոլոգիական ինստիտուտի (CEITEC) նախագիծը, որը կազմում էր 5,3 միլիարդ կրոնա եվրոպական կառուցվածքային հիմնադրամներից, որը մեկնարկել է 2011 թվականից։

Ռեկտորական լիազորությունների ավարտից հետո աշխատել է Մասարիկի համալսարանի ուսումնական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր, իսկ 2011 թվականի սեպտեմբերից եղել է վարչապետ Պետր Նեչասի գլխավոր գիտական խորհրդականը:

Պետր Ֆիալան տիրապետում է անգլերեն և գերմաներեն լեզուներին[16]։

Գիտական գործունեություն

խմբագրել

Իր գիտական գործունեության մեջ նա մասնագիտանում է համեմատական քաղաքագիտության և եվրոպական քաղաքականության մեջ։ Եվրոպական ինտեգրման խնդրին նվիրված հրապարակումներն ազդում են թեմայի վերաբերյալ գիտական և հասարակական քննարկումների վրա: «Եվրոպական Միություն» մենագրությունը (Մ. Պիտրովայի հետ համատեղ, 2003, 2009) այս ոլորտում ստանդարտ աշխատանքներից մեկն է, ինչպես նաև օգտագործվում է որպես դասագիրք Չեխիայում և Սլովակիայում, իսկ այս ոլորտում նրա ամենահայտնի գրքերը ներառում են «Եվրոպական ինտերվալը» (2007, 2010): «Քաղաքական ծայրահեղականությունը և արմատականությունը Չեխիայում» (1996) գիրքը, որը նա խմբագրել է, սկիզբ է դրել Չեխիայում այս երևույթի գիտական ուսումնասիրություններին:

Նրա աշխատանքները, որոնք նվիրված են կրոնի քաղաքական հարթությանը (օրինակ՝ «Կաթոլիկություն և քաղաքականություն», 1996, «Աշխարհիկացման լաբորատորիա», 2007) միջազգային ճանաչում են ստացել։ Կոմունիզմի ժամանակաշրջանում ընդհատակյա եկեղեցական գործունեության բազմամյա պատմական և հասարակական-գիտական ուսումնասիրությունները (Յ. Գանուշի հետ միասին) ամփոփված են «Ընդհատակյա եկեղեցի» մենագրության մեջ (1999, Die Verborgene Kirche, 2004): Նա նաև հրատարակել է աշխատություններ քաղաքական կուսակցությունների և հետաքրքրական խմբերի մասին, օրինակ՝ «Քաղաքական կուսակցությունների տեսություն» (Մ. Ստրմիսկայի հետ համատեղ, 1998, 2009)։ Որպես հեղինակ և խմբագիր՝ նա մասնակցել է «Քաղաքական կուսակցությունները Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում» (2002 թվական), «Կուսակցություններ և Եվրոպայի համակարգային կուսակցություններ» (2003 թվական), «Եվրոպարտիա» (2007 թվական) կամ «Շահերի եվրոպականացում» (2009 թվական) մենագրությունների գրմանը: Նրա քննադատական վերլուծությունը «Քաղաքականություն, որը չպետք է լինի» (2010 թվական) ընթացիկ քաղաքականության վերաբերյալ ուշադրություն է գրավել: Նա 14 մենագրության և 200-ից ավելի մասնագիտական հետազոտությունների հեղինակ է, որոնք տպագրվել են բազմաթիվ երկրներում: Մասնակցել է ազգային և միջազգային հետազոտական նախագծերի լուծմանը:

Քաղաքական գործունեություն

խմբագրել

2013 թվականի հոկտեմբերին արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում եղել է Հարավային Մորավիայի երկրամասի թեկնածուների ցուցակում ՔՊԿ-ի առաջատարը[17]։ Ընտրվել է Չեխիայի խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի պատգամավոր՝ ստանալով 11 372 արտոնյալ ձայն[18]։ 2014 թվականի հունվարի 18-ին XXIV կուսակցական համագումարում քվեարկության առաջին փուլում ընտրվել է կուսակցության նախագահ՝ հաղթելով Միրոսլավա Նեմցովային և Էդվարդ Կոժուշնիկին[19]։ 2016 թվականի հունվարին կայացած կուսակցական համագումարում կրկին վերընտրվել է կուսակցության նախագահ[20]։

Եղել է կուսակցության համազգային առաջնորդը և 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում Հարավ-Մորավյան երկրամասում նրա թեկնածուների ցուցակի առաջատարը։ Ստացել է 13035 արտոնյալ ձայներ և կրկին ընտրվել է պատգամավորների պալատի պատգամավոր[21], իսկ 2017 թվականի նոյեմբերի 28-ին՝ փոխնախագահ[22]։ 2018 թվականի հունվարին և 2020 թվականի հունվարին տեղի ունեցած XXVIII և XXIX կուսակցական համագումարներում վերընտրվել է կուսակցության նախագահի պաշտոնում[23][24][25]։

 
Քարոզչական պաստառ 2021 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ

2020 թվականի հոկտեմբերին համագործակցության հուշագիր է ստորագրել խորհրդարանական ընտրություններից առաջ TOP 09-ի և KDU-ČSL-ի նախագահների հետ[26]։ Եղել է «SPOLU» (ODS, KDU-ČSL և TOP 09) կոալիցիայի առաջնորդը խորհրդարանի ստորին պալատի ընտրություններում և եղել է Հարավ-Մորավյան ընտրատարածքի կոալիցիոն ցուցակի առաջատարը[27]։ Ստացել է 38555 արտոնյալ ձայներ և վերընտրվել պատգամավոր[28]։

 
Կառավարական նոր կոալիցիայի կուսակցությունների ղեկավարներ, 2021

Խորհրդարանական ընտրություններում հինգ ընդդիմադիր կուսակցությունների հաղթանակից հետո նրանց ներկայացուցիչները կոալիցիոն կառավարություն ստեղծելու մտադրություն են հայտնել, և որպես վարչապետի թեկնածու առաջադրվել է Պետր Ֆիալան[29]։ Նոյեմբերի 28-ին նախագահ Միլոշ Զեմանը Պետր Ֆիալային նշանակեց նոր վարչապետ և նրան հանձնարարեց կառավարություն ձևավորել[30][31]։

Վարչապետ

խմբագրել

Կառավարության նոր կազմը հաստատվեց 2021 թվականի դեկտեմբերի 17-ին[32]։ Կաբինետը խորհրդարանի վստահությունը ստացել է 2022 թվականի հունվարի 13-ի նիստում, որը տևել է շուրջ 23 ժամ[33]։ Մինչ այդ Պետր Ֆիալան չեխ վարչապետների համար ավանդական առաջին արտասահմանյան ուղևորությունն Է կատարել Սլովակիա, որտեղ հանդիպել է նախագահ Զուզանա Չապուտովայի, վարչապետ Էդուարդ Հեգերի և խորհրդարանի նախագահ Բորիս Կոլարի հետ[34]։

Փետրվարի սկզբին Պետր Ֆիալան և նրա լեհ գործընկեր Մատեուշ Մորավեցկին Պրահայում համաձայնագիր են ստորագրել տուրերի ածխային կտրվածքի շուրջ վեճերը դադարեցնելու մասին[35][36]։

 
Պյոտր Ֆիալան և Վլադիմիր Զելենսկին բանակցությունների ժամանակ 2022 թվականի մարտին, Կիև

2022 թվականի փետրվարի 24-ին Ուկրաինա ռուսական ներխուժման սկսվելուց հետո Պետր Ֆիալան և Չեխիայի կառավարությունը կոշտ դիրքորոշում են որդեգրել Ռուսաստանի նկատմամբ, ինչպես նաև հռչակել Ուկրաինային առավելագույն աջակցության քաղաքականություն։ Սկսվել են մարդասիրական, ֆինանսական օգնության և սպառազինության մատակարարումները։ Պյոտր Ֆիալան նաև հանդես է գալիս Եվրամիությանը և ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի շուտափույթ անդամակցության, ինչպես նաև ուկրաինացի փախստականների ընդունման օգտին[37][38]։

Գաղտնիության և անվտանգության խիստ միջոցառումների պայմաններում Պետր Ֆիալան, Չեխիայի, Լեհաստանի (Մատեուշ Մորավեցկի և Յարոսլավ Կաչինսկի) և Սլովենիայի (Յանեզ Յանշա) պատվիրակությունների կազմում, մարտի 15-ին և 16-ին այցելել է պաշտպանվող Կիև, որտեղ հանդիպել է Ուկրաինայի ղեկավար Վլադիմիր Զելենսկու և վարչապետ Դենիս Շմիհալի հետ։ Այս բանակցությունները զգալի արձագանք են գտել Չեխիայում և աշխարհում, շատ քաղաքական գործիչներ և լրագրողներ այս իրադարձությունը որակել են պատմական, աննախադեպ և համարձակ: Հանդիպման նպատակն էր աջակցություն հայտնել Ուկրաինային, ինչպես նաև պայմանավորվել լրացուցիչ ռազմական և հումանիտար օգնության մասին[39][40][41]։

2022 թվականի հունիսին Պետր Ֆիալան Վատիկանում հանդիպել է Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսի հետ։ Բանակցությունների ընթացքում քննարկվել է Ուկրաինայի պատերազմը, ինչպես նաև Չեխիայում կրոնի վիճակը[42]։

 
Պետր Ֆիալան Եվրոպական խորհրդարանի նիստում

2022 թվականի հուլիսի 1-ից Չեխիան դարձել է Եվրոպական միության խորհրդի նախագահ։ Այս առիթով Պետր Ֆիալան ելույթ է ունեցել Եվրոպական խորհրդարանի նիստում: Դրանում նա կոչ է արել պաշտպանել եվրոպական արժեքները, շարունակել աջակցությունը Ուկրաինային և միջուկային էներգետիկան ներառել էներգիայի վերականգնվող աղբյուրների շարքում[43]։ Հետագայում եվրապատգամավորները քվեարկության ժամանակ աջակցել են այդ առաջարկին[44]։

2022 թվականի հոկտեմբերի սկզբին Պետր Ֆիալան Պրահայի ամրոցում հյուրընկալել էր Եվրոպական քաղաքական համայնքի առաջին գագաթնաժողովը։ Գագաթնաժողովին հանդիպել են Եվրոպայի երկրների 44 պատվիրակություններ, բացառությամբ Ռուսաստանի Դաշնության և Բելառուսի: Մինչ այդ Ֆիալան անձամբ հանդիպել էր Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Լիզ Թրասի և Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ[45][46]։

Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկու հետ բանակցությունների ժամանակ նա խոստացավ, որ եթե Ռուսաստանը մարտավարական միջուկային զենք կիրառի Ուկրաինայում, Չեխիան կմիանա ՆԱՏՕ-ի պատասխանին[47]։

2023

խմբագրել

2023 թվականի փետրվարին այցելել է Արաբական Միացյալ Էմիրություններ, որտեղ բանակցություններ է վարել Մուհամմադ բին Զայիդ ալ-Նահյանի հետ և այցելել Աբու Դաբիի IDEX սպառազինության տոնավաճառ[48]։

2023 թվականի ապրիլին այցելել է Վիետնամ, որտեղ հանդիպել և բանակցել է վարչապետ Ֆամ Մին Թինի և նախագահ Վո Վան Թյոնգի հետ։ Բանակցությունները վերաբերում էին չեխ-վիետնամական տնտեսական համագործակցության ուժեղացմանը։ Այնուհետև այցելել է Հո Չի Մինի դամբարան, որտեղ հարգել է հեղափոխականի հիշատակը[49]։

2023 թվականի հունիսի վերջին լավատես է անվանել Ռուսաստանի կողմից օկուպացված Ուկրաինայի հարավ-արևելքում ռուսական զորքերի դեմ ուկրաինական հակահարձակման մասին հաղորդագրությունները, բայց նաև նախազգուշացրել է հնարավոր «սառեցված հակամարտության սցենարի մասին, որը կստեղծի անվտանգության մշտական անկայունության Արևելյան Եվրոպայում»[50]։ Նա աջակցել է չեխական զենքի մատակարարմանն Ուկրաինային, իսկ 2023 թվականի հուլիսին հայտարարել է, որ «պատերազմի առաջին օրվանից ամեն օր Չեխիայից հեռանում է մոտ 10 000 միավոր զինամթերք և առնվազն մեկ տանկ, նռնականետ կամ հաուբից»[51]։ Ֆիալայի խոսքով՝ «ռուսական ներխուժման սկզբից ի վեր Չեխիան Ուկրաինային ռազմական օգնության խոշորագույն դոնորներից ու մատակարարներից մեկն է եղել։ Մենք առաջինն էինք, որ Ուկրաինային մատակարարեցինք ուղղաթիռներ, տանկեր, հաուբիցներ, հրթիռային կայանքներ և հետևակի մարտական մեքենաներ»[52]։

2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Համասի զինյալների կողմից Իսրայելի տարածք ներխուժումից և «երկաթե թրեր» գործողության մեկնարկից հետո միանշանակ աջակցություն է հայտնել Իսրայելին և Գազայի հատվածում Իսրայելի գործողություններն անվանել օրինական ինքնապաշտպանություն։ Հոկտեմբերի 25-ին այցելել է Իսրայել, որտեղ հանդիպել է նախագահ Իսահակ Հերցոգի և վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի հետ[53]։

2023 թվականի նոյեմբերի 4-ին դիվանագիտական առաքելությամբ այցելել է Եթովպիա, որտեղ հանդիպել է վարչապետ Աբիյ Ահմեդ Ալիի հետ[54]։ Դեբրեյ Զեյթի ռազմակայանում հանդիպել է Եթովպիայի ռազմաօդային ուժերի հրամանատարի հետ, չնայած այն բանին, որ Գենտի համալսարանի անկախ փորձագետների գնահատականներով՝ Տիգրայ նահանգում ապստամբությունը ճնշելու ժամանակ զոհվել է ավելի քան 100 հազար մարդ: Նոյեմբերի 6-ին Նիգերիայի իշխանությունները՝ Սահարայից հարավ ընկած Աֆրիկայի առանցքային երկիրը, չեղյալ են հայտարարել Ֆիալայի պլանավորված այցը: Փորձագետների և ընդդիմադիր քաղաքական գործիչների կարծիքով՝ դա կարող է կապված լինել ՄԱԿ-ում Իսրայելի չեխական կառավարության աջակցության հետ, որտեղ Չեխիան, որպես 14 երկրներից մեկը, չի պաշտպանել Գազայի հատվածում պատերազմում հումանիտար հրադադարի կոչ անող բանաձևը[55]։

2024

խմբագրել

2024 թվականի ապրիլին XXXI կուսակցական համագումարում Ֆիալան կրկին ընտրվել է կուսակցության նախագահ՝ դրանով իսկ գերազանցելով կուսակցության հիմնադիր Վացլավ Կլաուսի ռեկորդը։ Նրա թեկնածությանը կողմ է քվեարկել համագումարի 525 պատվիրակներից 424-ը[56]։ 2024 թվականի ապրիլի 15-ին պաշտոնական այցով մեկնել է ԱՄՆ, որտեղ հանդիպել է նախագահ Ջո Բայդենի հետ[57]։ Դատապարտել է Իրանի հարվածներն Իսրայելին և հայտարարել, որ «Իրանի երկարատև ագրեսիվ պահվածքը խանգարում է մերձավորարևելյան տարածաշրջանին ապրել խաղաղության և անվտանգության մեջ»[58]։

Քաղաքական հայացքներ

խմբագրել

Ֆիալան իրեն ներկայացնում է որպես աջ Ժողովրդավարական պահպանողական քաղաքական գործիչ, որը մերժում է ինչպես ծայրահեղականությունը, այնպես էլ պոպուլիզմը[59][60][61]։

2015 թվականի հոկտեմբերին Ֆիալան կոչ արեց արևմտյան ցամաքային զորքերի ռազմական ներխուժումը Մերձավոր Արևելք՝ ասելով. «Մենք չենք լուծի միգրացիայի և ապակայունացման խնդիրը Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայում, եթե ռազմական գործողություններ չձեռնարկենք»[62]։

2016 թվականի օգոստոսին նա հայտարարեց, որ «...արմատական իսլամը պատերազմի մեջ է Եվրոպայի հետ... և Չեխիայի կառավարությունը չպետք է աջակցի եվրոպական միգրացիոն քաղաքականությանը, պետք է թույլ չտա քվոտաներ և չընդունի միգրանտներին, որոնք կարող են վտանգ ներկայացնել»[63]։

2016 թվականի դեկտեմբերին քաղաքական կոռեկտությունը հայտարարեց «կեղծավորություն, որը խեղդում է մեզ և խանգարում իրերը կոչել իրենց իրական անուններով: Դա մեզ խանգարում է խոսել այն արժեքների մասին, որոնց հավատում ենք և լուծել իրական խնդիրները»[64]։

2018 թվականի հունիսին Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը դատապարտեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Չեխոսլովակիայից և Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի այլ երկրներից գերմանացիների արտաքսումը: Ֆիալա Գերմանիայի փոքրամասնություններին վտարելու բարոյական և քաղաքական արդարացման բացակայության մասին Մերկելի այս դիտարկումներին ի պատասխան հայտարարել է, որ «անցյալից իրեր հանելը և դրանց միակողմանի մեկնաբանումը, անշուշտ, չի նպաստում հարաբերությունների զարգացմանը»[65]։

2019 թվականի հոկտեմբերին դատապարտեց Թուրքիայի ռազմական ագրեսիան Սիրիայի հյուսիսում քրդերի դեմ՝ հայտարարելով, որ «Մերձավոր Արևելքում իրավիճակը զգալիորեն վատթարացել է թուրքական այս ռազմական գործողությունից հետո»[66]։

Ֆիալան աջակցում է Իսրայելի պետությանը և կարծում է, որ միջազգային իրավունքի տեսանկյունից Պաղեստինի ինքնավարությունը որպես լիարժեք պետություն ճանաչելը հակաօրինական ակտ է: Քննադատել է արտաքին գործերի նախարար Թոմաշ Պետրշիչեկին, մշակույթի նախարար Լյուբոմիր Զաորալեկին և նախկին արտգործնախարար Կարել Շվարցենբերգին՝ 2020 թվականի մայիսի 23-ին համատեղ հայտարարության համար, որը դատապարտում է Հրեայում և Սամարիայում հրեական բնակավայրերի պլանավորված իսրայելական բռնակցումը[67]: Աշխարհում առաջինը համերաշխության այցով Երուսաղեմ է ուղարկել արտգործնախարար Յան Լիպավսկուն 2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Համասի ահաբեկչական հարձակումից երեք օր անց, իսկ հոկտեմբերի 25-ին անձամբ է ժամանել Իսրայել[68]։

2020 թվականի հունիսի սկզբին անհայտ անձինք Պրահայում Չերչիլի հուշարձանի վրա վանդալ գրություն են տեղադրել. «Նա ռասիստ էր։ Black Lives Matter»[69]։ Պետր Ֆիալան հայտարարել է, որ «մեծ ժողովրդավարական քաղաքական գործիչ Ուինսթոն Չերչիլի հուշարձանի պղծումը, որը նպաստեց Հիտլերի պարտությանը» «հիմարություն է և ամոթալի» (արարք)[70]։

Ֆիալան նույնասեռ ամուսնությունների ճանաչման սկզբունքային հակառակորդն է՝ իր «Ա-ից Յա» գրքում գրելով[71], որ «ոչ ոք չի կարող ինձ ստիպել հավատալ, որ նույնասեռ մարդիկ կարող են ամուսնանալ և ստեղծել ընտանիք, որը հավասար է բնականին»[72]։

Անձնական կյանք

խմբագրել

1992 թվականին ընտանիք է կազմել Յանա Ֆիալովայի հետ, ում հետ ծանոթացել է Թավշյա հեղափոխության ժամանակ։ Ամուսնության ընթացքում ունեցել է երեք երեխա[73]։

Պարգևներ

խմբագրել
  • Մասարիկի համալսարանի ոսկե մեդալ (2019)
  • Իշխան Յարոսլավ Իմաստունի I աստիճանի շքանշան (2022 թվականի հոկտեմբերի 31, Ուկրաինա)՝ ուկրաինա-չեխական միջպետական համագործակցության զարգացման, Ուկրաինայի անկախությանն ու տարածքային ամբողջականությանը աջակցելու գործում ունեցած ակնառու անձնական ներդրման համար[74][75]

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 http://www.novinky.cz/domaci/318583-exministr-skolstvi-fiala-vstoupil-do-ods.html
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.ods.cz/profil/petr-fiala
  3. ↑ 3,0 3,1 Czech Statistical Office Otevřená data pro volby do Poslanecké sněmovny Parlamentu ČR 2021 konané dne 8.10. - 9.10.2021
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (չեխերեն)
  5. ↑ 5,0 5,1 Encyklopedie dějin města Brna (չեխերեն) — 2004.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Vědecká knihovna v Olomouci REGO (չեխերեն)
  7. ↑ 7,0 7,1 Týdeník Echo (չեխերեն) — Echo Media, 2023. — ISSN 2336-4971
  8. ↑ https://www.muni.cz/o-univerzite/vyznamenani/zlate-medaile-mu?page=1
  9. ↑ https://www.president.gov.ua/documents/7432022-44657
  10. ↑ «Президент Чехии назначил Петра Фиалу главой нового правительства». RT на русском (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-28-ին. Վերցված է 2021-11-28-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. ↑ «Президент Чехии назначил премьер-министром республики лидера победившей на выборах партийной коалиции «Вместе» — Новости — Эхо Москвы, 28.11.2021». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-28-ին. Վերցված է 2021-11-28-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 111 (օգնություն)
  12. ↑ Jmenné seznamy Արխիվացված 2020-07-13 Wayback Machine volby.cz
  13. ↑ Petr Fiala, Miroslav Balaštík: Profesor na frontové linii — ukázka by Host nakladatelství - Issuu
  14. ↑ «Petr Fiala, Prime Minister's Chief Science Advisor». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-28-ին. Վերցված է 2021-10-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  15. ↑ prof. PhDr. Petr Fiala, Ph.D., LL.M. – Životopis | Masarykova univerzita
  16. ↑ Pětice ministrů má problémy s angličtinou. Hrozí komplikace při jednáních | FORUM 24
  17. ↑ «ODS na jihu Moravy povede do voleb Fiala, strana ho zvolila jednomyslně — Deník.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-07-13-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 72 (օգնություն)
  18. ↑ Pořadí na kandidátce úspěch nezaručilo — kroužky znovu úřadovaly ČT24 — Česká televize
  19. ↑ «Novým šéfem ODS je Fiala, změnilo se i celé vedení — Novinky.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-01-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 51 (օգնություն)
  20. ↑ «ODS: Petr Fiala obhájil funkci předsedy — ODS — Občanská demokratická strana». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-09-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 40 (օգնություն)
  21. ↑ «Jmenné seznamy | volby.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-07-13-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  22. ↑ Последнее место зампредседателя парламента занял Петр Фиала от гражданско-демократической партии Արխիվացված 2021-11-28 Wayback Machine Radio Prague International
  23. ↑ «Petr Fiala přesvědčivě obhájil post předsedy ODS — Novinky.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-15-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 49 (օգնություն)
  24. ↑ «Petr Fiala byl opět zvolen předsedou ODS, podpořilo ho přes 90 procent delegátů | Domov | Lidovky.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2022-02-22-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  25. ↑ «Съезд гражданских демократов обернулся неприятным сюрпризом | Radio Prague International». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-03-05-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  26. ↑ «ODS, TOP 09 a KDU-ČSL půjdou do voleb společně. Chtějí je vyhrát — ČT24 — Česká televize». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-03-02-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); soft hyphen character in |title= at position 60 (օգնություն)
  27. ↑ «ODS, KDU-ČSL a TOP 09 půjdou do voleb společně. Soupeřem může být blok Pirátů a STAN — Aktuálně.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-04-22-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 85 (օգնություն)
  28. ↑ «Přednostní hlasy pro kandidáty | volby.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-10-09-ին. Վերցված է 2021-10-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  29. ↑ «Две коалиции в нижней палате парламента Чехии заявили о намерении сформировать кабмин». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-10-11-ին. Վերցված է 2021-10-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  30. ↑ «Петр Фиала стал новым премьером Чехии». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-30-ին. Վերցված է 2021-11-28-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  31. ↑ «Президент Земан назначил Петра Фиалу главой правительства Чехии». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-28-ին. Վերցված է 2021-11-28-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  32. ↑ «Nebude to jednoduché, ale společně to zvládneme, řekl po jmenování vlády Fiala - Novinky». www.novinky.cz (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-01-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  33. ↑ Machálková, Lukáš Rott ,ČTK ,Růžena (2022-01-13). «Fialova vláda má důvěru Sněmovny. Kabinet po dlouhém jednání získal 106 hlasů». Deník.cz. Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-01-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  34. ↑ «Fiala na Slovensku: Chceme obnovit společné schůze našich vlád - Seznam Zprávy». www.seznamzpravy.cz (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023-03-28-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  35. ↑ «Польша заплатит Чехии 45 млн евро за "мирное" соглашение по шахте "Туров"». Российская газета. 2022-02-07. Արխիվացված օրիգինալից 2022-09-20-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  36. ↑ «Smír po šesti letech tahanic. Premiéři Polska a Česka podepsali dohodu o Turówu | Aktuálně.cz». Aktuálně.cz - Víte, co se právě děje (չեխերեն). 2022-02-03. Արխիվացված օրիգինալից 2022-09-29-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  37. ↑ HOLPUCH.cz. «Petr Fiala: Projev na konferenci Naše bezpečnost není samozřejmost: Česká republika nepřestane Ukrajině pomáhat / aktuality / Petr Fiala». Petr Fiala (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-12-13-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  38. ↑ HOLPUCH.cz. «Petr Fiala: Partie: Česko pošle na Ukrajinu další zbraně. Zelenskému jsem to přislíbil / aktuality / Petr Fiala». Petr Fiala (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023-03-27-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  39. ↑ «Премьер-министр Чехии Петр Фиала провел переговоры с Зеленским». Чехия Онлайн 420on.cz (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-01-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  40. ↑ https://www.facebook.com/iDNES.cz (2022-03-16). «Fiala představil Evropu z té nejlepší stránky, píší zahraniční média». iDNES.cz (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-03-16-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն); External link in |author= (օգնություն)
  41. ↑ «V Bruselu vyvolala cesta Fialy a spol. do Kyjeva pochopení i kritiku». www.ceskenoviny.cz (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023-07-01-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  42. ↑ «Premiéra Petra Fialu přijal ve Vatikánu papež František, shodli se na velké podpoře bojující Ukrajině | Vláda ČR». Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-01-ին. Վերցված է 2022-11-01-ին.
  43. ↑ Česká televize. «Naše hodnoty je třeba hájit, řekl Fiala europoslancům. Předsednickou rolí Česka bude hledání shody». ČT24 - Česká televize (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-07-06-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  44. ↑ ČTK (2022-07-06). «Neodmítejte křehký kompromis, vyzval Fiala před hlasováním o jaderné energii». Deník.cz. Արխիվացված օրիգինալից 2022-09-27-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  45. ↑ «В Праге проходит первое неформальное заседание Европейского политического сообщества». Radio Prague International (ռուսերեն). 2022-10-06. Արխիվացված օրիգինալից 2023-09-25-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  46. ↑ «Summit jako narozeninový pozdrav Putinovi. Chyběla mu ale hmatatelná tečka - Seznam Zprávy». www.seznamzpravy.cz (չեխերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-10-26-ին. Վերցված է 2023-06-01-ին.
  47. ↑ Pokud Rusko udeří jadernou silou, připojíme se k odvetě NATO, slíbil Fiala Zelenskému - Aktuálně.cz
  48. ↑ Emiráty jsou otevřené, řekl Fiala. Šejky překvapilo, že dorazil komerčním letem - iDNES.cz
  49. ↑ Fiala ve Vietnamu jednal o cvičných letounech, navštívil mauzoleum Ho Či Mina - iDNES.cz
  50. ↑ ▶ Ruska se bát nemusíme, demokratické společenství je silnější, řekl Pavel na bezpečnostní konferenci — ČT24 — Česká televize
  51. ↑ Těžké zbraně i munice. Válka na Ukrajině nastartovala český zbrojní průmysl - Deník.cz
  52. ↑ Fiala odtajnil, kolik zbraní Česko dodalo Ukrajině - Seznam Zprávy
  53. ↑ ▶ Premiér Fiala jednal s Netanjahuem i Herzogem. Slíbil, že na summitu EU bude usilovat o podporu Izraele — ČT24 — Česká televize
  54. ↑ První návštěva od Husáka. Fiala v Etiopii řešil humanitární pomoc i zájem o české zbraně | iROZHLAS - spolehlivé zprávy
  55. ↑ Česko dostalo od Nigérie diplomatickou facku - Novinky
  56. ↑ Kongres ODS potvrdil vedení, přibyla Eva Decroix — ČT24 — Česká televize
  57. ↑ Bez aktivních USA svět bezpečný nebude, řekl Fiala ČT po setkání s Bidenem — ČT24 — Česká televize
  58. ↑ Fiala se shoduje s Pekarovou Adamovou i s Havlíčkem z ANO: Izrael má právo se bránit | Hospodářské noviny (HN.cz)
  59. ↑ Noblesní pán, který umí bouchnout do stolu. Jak by si Petr Fiala počínal jako premiér Արխիվացված 2021-09-24 Wayback Machine(չեխ.)
  60. ↑ «Přirozená» rodina, homofobie, právo na názor a Petr Fiala Արխիվացված 2021-09-11 Wayback Machine(չեխ.)
  61. ↑ Václav Dolejší. Klausové mi nebudou říkat, co je pravicové, rozčílil se lídr ODS Fiala. A poprvé předvedl ostřejší styl politiky Արխիվացված 2019-03-31 Wayback Machine(չեխ.)
  62. ↑ Fiala volá po vojenské invazi na Blízký východ Արխիվացված 2021-10-10 Wayback Machine(չեխ.)
  63. ↑ «Fiala: Jsme ve válce, která se vede i v našich ulicích — Novinky.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-10-29-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 55 (օգնություն)
  64. ↑ Petr Fiala(չեխ.)
  65. ↑ Babišovi a Zemanovi vadí výroky Merkelové o odsunu Němců. Diplomacie s nimi problém nemá Արխիվացված 2020-08-25 Wayback Machine(չեխ.)
  66. ↑ «Sněmovna odsoudila tureckou agresi proti Kurdům, Babišovi uložila prosazovat ekonomická opatření | iROZHLAS — spolehlivé zprávy». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-10-15-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 108 (օգնություն)
  67. ↑ Kritický článek tří ministrů zahraničí o Izraeli vyvolal v Česku politickou přestřelku Արխիվացված 2020-05-31 Wayback Machine(չեխ.)
  68. ↑ «Полностью и безоговорочно: как Чехия стала главным союзником Израиля». Արխիվացված օրիգինալից 2023-11-08-ին. Վերցված է 2023-11-08-ին.
  69. ↑ «На памятнике У. Черчиллю в Праге появилась надпись «Он был расистом» | Radio Prague International». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-25-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  70. ↑ «Autorky nápisu na soše Winstona Churchilla: «Chtěly jsme upozornit na jeho zločiny.» — A2larm». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-07-13-ին. Վերցված է 2021-03-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 85 (օգնություն)
  71. ↑ Od A do Z Արխիվացված 2021-09-06 Wayback Machine p. 59(չեխ.)
  72. ↑ Fiala proti stejnopohlavním sňatkům: Tradiční rodinu je třeba chránit Արխիվացված 2021-09-09 Wayback Machine(չեխ.)
  73. ↑ Děti Petra Fialy si s tátou posílaly srdíčka Արխիվացված 2021-10-16 Wayback Machine(չեխ.)
  74. ↑ «Указ Президента Украины от 31 октября 2022 года № 743 «О награждении П. Фиалы орденом князя Ярослава Мудрого»». Արխիվացված օրիգինալից 2023-02-06-ին. Վերցված է 2023-04-15-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 43 (օգնություն)
  75. ↑ «Президент Украины встретился с Премьер-министром Чехии в Киеве». Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-01-ին. Վերցված է 2022-11-01-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետր Ֆիալա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պետր_Ֆիալա&oldid=10149570» էջից
  NODES
Intern 4
mac 14
os 26
web 22