Վևե

Վևե
Բնակավայր
	Վևե
	ֆր.՝ Vevey
	Զինանշան
Երկիր	Շվեյցարիա
Համայնք	Ռիվիերա-Պեյս-դ'Էնհաուտ շրջան
Մակերես	2,4 կմ²
ԲԾՄ	383 մետր
Պաշտոնական լեզու	ֆրանսերեն
Բնակչություն	▲19 891 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)
Հեռախոսային կոդ	021
Փոստային դասիչ	1800
Ավտոմոբիլային կոդ	VD
Պաշտոնական կայք	vevey.ch(ֆր.)
	Վևե (Շվեյցարիա)
	Վևե (Շվեյցարիա)
	Վևե Վիքիպահեստում

Վևե (ֆր.՝ Vevey), քաղաք Շվեյցարիայի արևմուտքում՝ ֆրանսախոս Վո կանտոնում։ Շվեյցարական ռիվիերայի հիմնական կենտրոններից մեկն է։ Ընկած է Ժնևի լճի ափին՝ Լոզանի և Մոնտրյոյի միջև, գինեգործական Լավո (ֆր.՝ Lavaux) շրջանի կենտրոնում։

Պատմություն

Պևտինգերյան քարտեզում հիշատակված է Viviscus անվանաձևով։ Հին հռոմեացիների տիրապետության ժամանակներում եղել է կայան Հռոմը Բրիտանիային կապող Via Francigena ճանապարհի վրա։ Միջնադարում ոչ մեծ բնակավայր էր Լոզանի եպիսկոպոսների կամ Բլոնեի սինյորների տիրույթներում։ XIX դարում դարձել է եվրոպական բարձրաշխարհիկ հասարակության սիրած հանգստավայրերից մեկը։

Վևեցի դեղագործ Հենրի Նեստլեն XIX դարի կեսերին ձեռնամուխ է եղել տեղական սննդարդյունաբերության զարգացմանը և մեծ հաջողությունների է հասել հատկապես շոկոլադի արտադրության գործում։ Այդ ժամանակից ի վեր Վևեում է գտնվում սննդաբերության հսկայի համբավ վայելող Nestlé ընկերության գլխավոր գրասենյակը։

Քաղաքի հետ առնչվող պատմական հիշարժան իրադարձություններից մեկն էլ այն է, որ 1931 թվականին հենց այստեղ է կնքվել միջազգային գազային պայմանագիրը։

Ժողովրդագրություն

Քաղաքի բնակչության թվաքանակը ժամանակի ընթացքում կրել է հետևյալ փոփոխությունները^[2]

Տեսարժան վայրեր

Վևեի 14 շինություններ ընդգրկված են Շվեյցարիայի համազգային նշանակության պատմամշակութային հուշարձանների ցանկում, այդ թվում՝ չորս թանգարան (Alimentarium-ը (fr), Museum de la Confrérie des Vignerons-ը (fr), Ենիշը և լուսանկարչության թանգարանը). երեք եկեղեցի (հռոմեական կաթոլիկ Սուրբ Աստվածամոր եկեղեցին, արևելյան ուղղափառ Սուրբ Վարվառա եկեղեցին^[3]^[4]^[5] և շվեյցարական ռեֆորմիստական Սուրբ Մարտինը )։ Համազգային ժառանգության ցանկում ընդգրկված մնացած յոթ կառույցների մեջ են «Նեստլե»-ի վարչական շենքը, քաղաքապետարանը, Սեն Ժան աշտարակը, շատրվանը^[6]...

Հիշարժան շինություններից է նաև 1923 թվականին Վևեի մերձակայքում՝ Կորզոյում շվեյցարացի մեծահամբավ ճարտարապետ Կորբյուզիեի կառուցած վիլլան (fr:Villa Le Lac);

Քաղաքում հուշարձաններ են կանգնեցված ինչ-որ ժամանակ այստեղ ապրած նշանավոր մարդկանց, այդ թվում՝ Չարլի Չապլինին, ռումին բանաստեղծ Միհայ էմինեսկուին^[7]։ Քանդակագործական ուշագրավ աշխատանքներից է Ժնևի լճում՝ ափից ոչ հեռու կանգնեցված հսկայական պատառաքաղ-արձանը, որ կերտվել է քաղաքում գործող Սննդի թանգարանի պատվերով^[8].;

Պատկերասրահ

Alimentarium-ը (Սննդի թանգարանը)
Վևեի «Պատառաքաղը» և «Քաղցած Չարլի Չապլինը»
Լուսանկարչության թանգարանը
Nestlé-ի վարչական շենքը
Էլ ամրոցը
Կաթոլիկ եկեղեցին
Ուղղափառ եկեղեցին
Շվեյցարական ռեֆորմիստական Սեն Մարտինը
Քաղաքապետարանը
Trois-Couronnes հյուրանոցը
Աշխարհի ամենաընդարձակ շուկայական հրապարակներից մեկը
Սեն Ժան աշտարակն ու շատրվանը

Անվանի մարդիկ

Վևեում ծնվածներ

Ֆրանսուազա Լուիզա Վարան

Կլոդ Նիկոլիե, 1999

Աբրահամ Ռուշա (1680–1750) - բողոքական աստվածաբան և պատմաբան
Ֆրանսուազա-Լուիզա դը Վարան (1699–1762) - Ժան Ժակ Ռուսոյի սիրուհին
Շառլ Լաբլի (1705–1762) - ճարտարապետ, լոնդոնյան վեստմինիստերյան առաջին կամրջի ճարտարապետը^[9]
Ջոն Փենթլենդ Մահաֆի (1839–1919) - իռլանդացի գրող (կլասիցիստ), գիտնական^[10]
Էդմոն դը Պալեզյո (1850-1924) - ծովանկարիչ, նավագնաց
Աննա-Մարիա Բլան (1919–2009) - կինոդերասանուհի^[11]
Ֆրանսիս Ռոյսեր (ծնվ. 1942) - կինոռեժիսոր^[12]
Կլոդ Նիկոլիե (ծնվ. 1944) - շվեյցարացի առաջին աստղագնացը. կատարել է տիեզերական չորս թռիչք

Պասկալ Ռիշար, 1998

Պասկալ Ռիշար - (1964) - նախկին հեծանվորդ մարզիկ, 1996 թվականի ամառային օլիմպիական խաղերի չեմպիոն

Վևեում ժամանակավոր բնակվածներ

Օլգա Բակլանովա - ռուս դերասանուհի
Չարլի Չապլին, բիտանացի կատակերգակ, կինոռեժիսոր, սցենարիստ, դերասան, գրող (վախճանվել և հուղարկավորվել է Վևեում։ Ի դեպ, թաղումից հետո նրա դիակն առևանգել են, փրկագին պահանջել։ Վերադարձված դիակը թաղել են նախկին տեղում, բայց արդեն վեց ֆուտ հաստությամբ բետոնե սալի տակ:)
Ֆեոդոր Դոստոևսկի - ռուս գրողt
Նիկոլայ Գոգոլ - ռուս գրող
Գրեհեմ Գրին բրիտանացի գրող
Կլարա Հասկիլ - դաշնակահարուհի (Հասկիլի անունով է կոչվել Վևեի փողոցներից մեկը, նրա հիշատակին է նվիրված դաշնակահարների՝ 1963 թվականից ի վեր ամեն տարի այստեղ անցկացվող միջազգային մրցույթը)
Վիկտոր Հյուգո - ֆրանսիացի գրող
Դունկան Ջոնս՝ կինոռեժիսոր և նրա հայրը՝ երաժիշտ Դեյվիդ Բոուի
Էդմունդ Լուդլոու - Օլիվեր Կրոմվելի գեներալներից
Ժյուլ Մասնե - ֆրանսիացի կոմպոզիտոր
Ջեյմս Մեյսոն - դերասան
Թոմաս Մեդվին - գրող, Պերսի Բիշի Շելլիի մասին կենսագրական գրքի հեղինակ
Դանիել Պետեր - կաթնային շոկոլադի և շոկոլադե սալիկի գյուտարարը
Ժան-Ժակ Ռուսսո - շվեյցարացի մեծ լուսավորիչ, գրող, փիլիսոփա, եվրոպական ռոմանտիկական շարժման հայրը
Հենրիկ Սենկևիչ - լեհ գրող, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր

Քույր քաղաքներ

Վևեի քույր քաղաքներն են^[13]՝

Կարպենտրա, Ֆրանսիա^[13]	Լոկառնո, Շվեյցարիա^[13]	Մյուլհայմ, Գերմանիա^[13]

Ծանոթագրություններ

↑ https://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/fr/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/table/tableViewLayout2/?rxid=c9a41afe-06d2-446a-8d08-1238ab9cf1c3
↑ Swiss Federal Statistical Office STAT-TAB Bevölkerungsentwicklung nach Region, 1850-2000 Արխիվացված Սեպտեմբեր 30, 2014 Wayback Machine (գերմ.) accessed 29 January 2011
↑ «L'église orthodoxe russe, un joyau en péril». 24 heures. 2018 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 14-ին.
↑ Русское Православие в Швейцарии
↑ Ivan Grézine. Les origines de l’Eglise orthodoxe russe de Vevey(ֆր.)
↑ «Kantonsliste A-Objekte». KGS Inventar (German). Federal Office of Civil Protection. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Ville de Vevey
↑ Официальный сайт музея
↑ Dictionary of National Biography, 1885-1900, Volume 31, Labelye, Charles retrieved 9 January 2019
↑ 1911 Encyclopædia Britannica, Volume 17, Mahaffy, John Pentland retrieved 9 January 2019
↑ IMDb Database retrieved 9 January 2019
↑ IMDb Database retrieved 9 January 2019
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 «Association Suisse des Communes et Régions d'Europe». L'Association suisse pour le Conseil des Communes et Régions d'Europe (ASCCRE) (French). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 20-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Արտաքին հղումներ

Վևեի պաշտոնական կայքէջը
Պաշտոնական կայքէջ (Ֆրանսերեն)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վևե» հոդվածին։

[_e82d98260de77dc5-1] ttps://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/fr/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/table/tableViewLayout2/?rxid=c9a41afe-06d2-446a-8d08-1238ab9cf1c3

[2] Swiss Federal Statistical Office STAT-TAB Bevölkerungsentwicklung nach Region, 1850-2000 Արխիվացված Սեպտեմբեր 30, 2014 Wayback Machine (գերմ.) accessed 29 January 2011

[barbara-3] «L'église orthodoxe russe, un joyau en péril». 24 heures. 2018 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 14-ին.

[4] Русское Православие в Швейцарии

[5] Ivan Grézine. Les origines de l’Eglise orthodoxe russe de Vevey(ֆր.)

[6] «Kantonsliste A-Objekte». KGS Inventar (German). Federal Office of Civil Protection. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[7] Ville de Vevey

[8] Официальный сайт музея

[9] Dictionary of National Biography, 1885-1900, Volume 31, Labelye, Charles retrieved 9 January 2019

[10] 1911 Encyclopædia Britannica, Volume 17, Mahaffy, John Pentland retrieved 9 January 2019

[11] IMDb Database retrieved 9 January 2019

[12] IMDb Database retrieved 9 January 2019

[Swiss_twinnings-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 «Association Suisse des Communes et Régions d'Europe». L'Association suisse pour le Conseil des Communes et Régions d'Europe (ASCCRE) (French). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 20-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]