Տառեղներ
| Տառեղներ | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Դաս | Թռչուններ (Aves) |
| Ենթադաս | Տիպիկ թռչուններ (Neognathae) |
| Վերնակարգ | Aequornithes |
| Կարգ | Հավալուսնանմաններ (Pelecaniformes) |
| Ընտանիք | Տառեղներ (Ardeidae) Leach, 1820 |
| Տարածվածություն | |
 Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Տառեղները ՝ երկար ոտքեր և կտուց ունեցող թռչուններ են, և պատկանում են տառեղների (Ardeidae) ընտանիքին։ Բնակվում են քաղցրահամ ջրերում և առափնյա գոտիներում։ Աշխարհում գոյություն ունի հաստատված 64 տեսակ[1]։ Botaurus և Ixobrychus ցեղերին պատկանող տառեղների տեսակները անվանում են ջրցուլեր, այլ ոչ թե տառեղներ[2]։
Թեև տառեղները տեսքով հիշեցնում են այլ ընտանիքներին պատկանող թռչուններին ինչպիսին են՝ արագիլները, քաջահավերը և կռունկները, նրանք տարբերվում են այս թռչուններից նրանով, որ թռիչքի ժամանակ պարանոցը երկտակ ծալում են դեպի ուսերը այլ ոչ թե ձգված պարանոցով թռչում[3]։ Մեկ այլ առանձնահատկություն, որը տառեղներին առանձնացնում է վերոհիշյալ թռչուններից դա փոշենման աղվամազի առկայությունն է կրծքի և որովայնի հատվածներում[4][5][6]։
Այս ընտանիքի որոշ անդամներ բույնը դնում են գաղութներով ծառերի վրա, իսկ ոմանք՝ հատկապես ջրցուլերը, բույնը պատրաստում են գետնին օգտագործելով եղեգ կամ այլ բույսերից[3]։
Բնութագիր
խմբագրել
Տառեղները երկար ոտքեր և կտուց ունեցող միջին և խոշոր թռչուններ են։ Որցերի և էգերի միջև տարբերությունը չնչին է։ Որցերը մի փոքր ավելի խոշոր են էգերից։ Ամենափոքր տեսակը համարվում է փոքր ջրցուլը, որի երկարությունը կարող է լինել 30 սմ-ից փոքր։ Տառեղի ամենամեծ տեսակի՝ Գողիաթ տառեղը որի բարձրությունը կարող է հասնել 152 սմ-ի։ Տառեղների պարանոցը կարող է երկտակ ծալվել Տ տառի նման ի շնորհիվ նրա որ պարանոցի ողերից մեկը ձևափոխված է։ Պարանոցը կարող է հետ քաշվել և առաջ գալ։ Թռիչքի ժամանակ պարանոցը երկտակ ծալում է դեպի ուսերը ի տարբերություն այլ երկար պարանոց ունեցող թռչունների։ Ոտքերը երկար են և ամուր են։ Թռիչքի ժամանակ ոտքերը և թաթերը հետ են ձգված[7]։
Դասակարգում
խմբագրելՏառեղների (Ardeidae) ընտանիքը նախկինում ընգրկված էր արագիլանմանների (Ciconiiformes) կարգի մեջ։ Սակայն 2008 թվականին գիտական հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ այս ընտանիքի թռչունները պետք է ընդգրկվեն Հավալուսնանմանների (Pelecaniformes ) կարգի մեջ[8][9]։ Ի պատասխան այդ բացահայտումների, Միջազգային Թռչնագիտական Ժողովը վերջերս վերադասակարգեց տառեղներին (Ardeidae) և նրանց քույր ընտանիք՝ քաջահավերին (Threskiornithidae) հավալուսնանմաններ (Pelecaniformes) կարգի մեջ[10]։
Տարածում
խմբագրելՀայաստանի Հանրապետությունում հանդիպում է 9 տեսակ՝ եգիպտական տառեղ, դեղին տառեղ, կվակվա, շիկակարմիր տառեղ, սպիտակ փոքր տառեղ, փոքր ջրցուլ, մեծ ջրցուլ, մոխրագույն տառեղ, սպիտակ մեծ տառեղ[2][11]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Family Herons (Ardeidae) | the Internet Bird Collection | HBW Alive». www.hbw.com. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Ադամյան Մարտին Ս․,, Քլեմ Դանիել Կրտսեր (2000). Հայաստանի թռչունները։ Դաշտային ուղեցույց. ԱՄՆ: Հայաստանի ամերիկյան համալսրան.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - ↑ 3,0 3,1 Ադամյան, Մարտին Ս․ (1985). Հայաստանի Թռչունները. Երևան: Սովետական գրող.
- ↑ «Powder Down – All About Birds». rampages.us. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «psittaciform | Definition & Characteristics». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ grubby, Why is the ibis often; says, the egret always clean? | Paperbark Writer (2011 թ․ հունիսի 29). «Powder down and the Black-crowned Night-Heron». Sibley Guides (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ Ad Cameron,, Christopher M. Perrins, Colin James, Oliver Harrison (1979). Birds--their life, their ways, their world. Reader's Digest Association.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - ↑ Clarke, Andrew (2008 թ․ հուլիսի 14). «Faculty of 1000 evaluation for A phylogenomic study of birds reveals their evolutionary history». F1000 - Post-publication peer review of the biomedical literature. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ Yuri, Tamaki; Witt, Christopher C.; Steadman, David W.; Sheldon, Frederick H.; Moore, William S.; Miglia, Kathleen J.; Marks, Ben D.; Huddleston, Christopher J.; Harshman, John (2008 թ․ հունիսի 27). «A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History». Science (անգլերեն). 320 (5884): 1763–1768. doi:10.1126/science.1157704. ISSN 0036-8075. PMID 18583609.
- ↑ «August 2018 | Clements Checklist» (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «Էջ:Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան (Nature of Armenia encyclopedia in Armenian).djvu/523 — Վիքիդարան». hy.wikisource.org. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 29-ին.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տառեղներ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տառեղներ» հոդվածին։ |