Վիքիպեդիա

Տերուել

Տերուել (իսպ.՝ և արագոներեն՝ Teruel. Իսպաներեն արտասանություն՝ [teˈɾwel]),  քաղաք Իսպանիայի արևելյան մասում՝ Արագոն ինքնավարությունում, որի կազմի մեջ մտնող նույնանուն պրովինցիայի վարչական կենտրոնն է։ Հռչակվել է մավրական ճարտարապետության ազդեցությունը կրող մուդեխար ոճով կառուցված միջնադարյան պատմա-մշակութային հուշարձանների բազմությամբ, որոնք ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում, խստաշունչ, հաճախակի փոփոխվող եղանակով, ինքնատիպ խեցեգործությամբ, մերձակա հնավայրով, որտեղ հայտնաբերվել են հնագույն դինոզավրերի մնացորդներ, La Vaquilla del Ángel[3] և Bodas de Isabel de Segura անվանումներով հայտնի տոնակատարություններով։ Զբաղեցնում է 440,41 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Բնակչության թվաքանակը 2014 թվականի տվյալներով եղել է 35.675[4]. այդ ցուցանիշով Տերուելը վերջին տեղն է զբաղեցնում Իսպանիայի պրովինցիաների վարչական կենտրոնների շարքում։

Բնակավայր
Տերուել
իսպ.՝ Teruel[1]
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրԻսպանիա Իսպանիա
ՀամայնքՏերուել և Teruel Community?
Մակերես440,414455±0,000001 կմ²
ԲԾՄ915±1 մետր
Բնակչություն▲36 267 մարդ (2023)[2]
Ժամային գոտիUTC+1
Հեռախոսային կոդ978
Փոստային դասիչ44001–44003
Ավտոմոբիլային կոդTE
Պաշտոնական կայքteruel.es
Տերուել (Իսպանիա)##
Տերուել (Իսպանիա)

Լեռներով պարփակված լինելու պատճառով Տերուելը դարեր շարունակ համեմատաբար մեկուսացված է է եղել, Իսպանիայի այլ բնակավայրերի և մանավանդ մայրաքաղաք Մադրիդի հետ չափազանց թույլ հաղորդակցություն է ունեցել։ 1999 թվականին ծնունդ է առել Teruel existe («Տերուելը գոյություն ունի») կարգախոսով շարժում՝ քաղաքում ու գավառում լուրջ ներդրումներ ներգրավելու նպատակադրումով։ Ու նաև այդ շարժման շնորհիվ է, որ տրանսպորտային հաղորդակցությունը բարելավվել է, շահագործման է հանձնվել Սարագոսա-Սեգունտո ավտոմայրուղին։ Սակայն Մադրիդի հետ երկաթուղային ու ավտոխճուղային ուղղակի կապը դեռևս բացակայում է, և իսպանական պարբերականները շարունակում են ծաղրանկարներ տպագրել «Տերուելը կա՝, թե՝ չկա» թեմայով[5]։

Ժողովրդագրություն

խմբագրել
Աղբյուրը՝ Instituto Nacional de Estadística (Spanje)|INE; 1857-2011: volkstellingen

Պատմություն

խմբագրել

Քաղաքի ներկայիս տարածքում բնակավայր (Տուրբոլետա անունով) գոյություն է ունեցել հինհռոմեական ժամանակներից էլ առաջ։ 714 թվականին այդտեղ եղել է արաբական Տերուել բնակավայրը։ 1171 թվականին այն նվաճվել է Արագոնի թագավոր Ալֆոնսո II-ի կողմից։

Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի տարիներին (1936—1939) քաղաքի մերձակայքում արյունալի ճակատամարտ է տեղի ունեցել։

Կլիմա

խմբագրել
 
Climograph of Teruel.

Տերուելին բնորոշ է սառնաշունչ կիսաչորային կլիման, Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ՝ BSk:

Օդի ամենաբարձր ջերմաստիճանն արձանագրվել է 2021 թվականի օգոստոսի 14-ին՝ 41.3 C[6], ամենացածրը՝2021 թվականի հունվարի 12-ին՝ -21 C[7]:

Տերուել 918m (1986-2010)ի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 21.4
(70.5) 		23.8
(74.8) 		28.0
(82.4) 		30.1
(86.2) 		35.8
(96.4) 		38.8
(101.8) 		39.0
(102.2) 		41.3
(106.3) 		36.7
(98.1) 		31.0
(87.8) 		25.1
(77.2) 		20.3
(68.5) 		41.3
(106.3)
Միջին բարձր °C (°F) 9.7
(49.5) 		12.1
(53.8) 		15.7
(60.3) 		17.0
(62.6) 		21.8
(71.2) 		27.0
(80.6) 		31.3
(88.3) 		30.7
(87.3) 		25.3
(77.5) 		19.3
(66.7) 		13.4
(56.1) 		9.9
(49.8) 		19.4
(66.9)
Միջին օրական °C (°F) 3.7
(38.7) 		5.3
(41.5) 		8.2
(46.8) 		9.9
(49.8) 		14.3
(57.7) 		18.7
(65.7) 		22.2
(72) 		22.0
(71.6) 		17.6
(63.7) 		12.7
(54.9) 		7.2
(45) 		4.2
(39.6) 		12.2
(54)
Միջին ցածր °C (°F) −2.3
(27.9) 		−1.6
(29.1) 		0.8
(33.4) 		2.8
(37) 		6.8
(44.2) 		10.5
(50.9) 		13.0
(55.4) 		13.2
(55.8) 		9.9
(49.8) 		6.0
(42.8) 		0.9
(33.6) 		−1.4
(29.5) 		4.9
(40.8)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) −21.0
(−5.8) 		−12.8
(9) 		−10.6
(12.9) 		−5.3
(22.5) 		1.4
(34.5) 		1.8
(35.2) 		4.6
(40.3) 		3.0
(37.4) 		0.4
(32.7) 		−4.0
(24.8) 		−12.2
(10) 		−19.0
(−2.2) 		−21.0
(−5.8)
Տեղումներ մմ (դյույմ) 19
(0.75) 		15
(0.59) 		21
(0.83) 		39
(1.54) 		57
(2.24) 		46
(1.81) 		26
(1.02) 		34
(1.34) 		36
(1.42) 		47
(1.85) 		22
(0.87) 		19
(0.75) 		378
(14.88)
Աղբյուր #1: Agencia Estatal de Meteorología[8]
Աղբյուր #2: Agencia Estatal de Meteorología[6][9]

Պատկերասրահ

խմբագրել
  •  
    Տաճարը
  •  
    Սան Սալվադոր աշտարակը
  •  
    Քաղաքի համայնապատկերը
  •  
    Աստիճանները
  •  
    Տերուելի սիրահարների շիրիմները
  •  
    Տորիկոյի տունը
  •  
    Տերուելի վարչական շենքը
  •  
    Հին վիադուկը
  •  
    Սուրբ Պետրոս եկեղեցու ներսը

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Relación de Municipios y sus Códigos por Provincias — National Statistics Institute, 2019.
  2. ↑ National Statistics Institute Իսպանիայի մունիցիպալ ռեգիստր 2023 — 2023.
  3. ↑ Photographer/Writer, Lori Needleman (2016 թ․ հունիսի 29). «Move Over San Fermín: There's Another Fiesta In Spain -- La Vaquilla Del Ángel». The Huffington Post. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  4. ↑ Instituto Nacional de Estadística, Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero de 2014, Resumen por Capitales de provincias
  5. ↑ «Teruel».
  6. ↑ 6,0 6,1 «Teruel bate con 41,3º su récord de temperatura más alta por segundo día consecutivo» [Teruel beats its highest temperature record with 41.3º for the second consecutive day] (Spanish). Diario de Teruel. 2021 թ․ օգոստոսի 15. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  7. ↑ «España sufre su día más gélido en los últimos 20 años, con ocho capitales a 10º bajo cero» [Spain suffers its coldest day in the last 20 years, with eight capitals at 10º below zero] (Spanish). El País. 2021 թ․ հունվարի 12. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. ↑ «Valores climatológicos normales. Teruel». Aemet.es. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 17-ին.
  9. ↑ Meteorología, Agencia Estatal de. «Teruel: Teruel - Valores extremos absolutos - Selector - Agencia Estatal de Meteorología - AEMET. Gobierno de España». www.aemet.es.

Գրականություն

խմբագրել
  • Historia de Teruel; Cosme Blasco y Val, año=1870, ubicación=Teruel, editorial=Imp. de J. Alpucente, url=http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000114993
  • Ciudad y medio ambiente: la isla de calor de Teruel; López Martín, Fernando de la Riva Fernández, Juan Cuadrat Prats, José María Martí Ezpeleta Alberto, ubicación=Geographicalia, issn=0210-8380, número=30, 1993, Ejemplar dedicado a: Homenaje a la profesora María Jesús Ibáñez Marcellán, páginas=113-124, http://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/59805.pdf

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տերուել» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Տերուել&oldid=9748932» էջից
  NODES
COMMUNITY 1