Օպերոն
| Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Օպերոն, պրոկարիոտ բջջի գենոմի ֆունկցիոնալ միավոր, որի բաղադրության մեջ մտնում են ցիստրոններ (գեներ, տրանսկրիպցիայի միավորներ), կոդավորվում են համատեղ կամ հաջորդում են աշխատող սպիտակուցներին և միավորված են մեկ (կամ մի քանի) պրոմոտորի հետ։ Այսպիսի ֆունկցիոնալ կազմակերպումները թույլ են տալիս արդյունավետ իրականացնել այդ գեների տրանսկրիպցիան։
Պրոկարիոտների համար օպերոն հասկացությունը 1961 թվականին առաջարկել են ֆրանսիացի Ժակոբ Ֆրանսուան և Ժակ Մոնոն, որի համար 1965 թվականին ստացել են Նոբելյան մրցանակ։
Օպերոնները ըստ իրենց մեջ պարունակվող ցիստրոնի քանակի բաժանվում են մոնո-, օլիգո- և պոլիցիստրոնային օպերոնների, որոնցում պարունակվում է համապատասխանաբար միայն մեկ, մի քանի և բազմաթիվ ցիստրոններ։
Պրոկարիոտների գենոմի օպերոնային կազմավորումների բնորոշ օրինակ է լակտոզային օպերոնը, տրիպտոֆանայինը, պիրիմիդինայինը և bgl օպերոնը՝ Escherichia coli-ում։
Օպերոնը սկսվում և վերջանում է կարգավորող տիրույթներով՝ պրոմոտորը՝ սկզբում, և տերմինատորը՝ վերջում։ Բացի դրանից յուրաքանչյուր առանձին ցիստրոն կարող է ունենալ իր սեփական կառուցվածքը պրոմոտորում և/կամ տերմինատորում։
|
Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։ |