ալիք
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑˈlikʰ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ ա•լիք
ալիք1
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԱլի արմատի գրաբարյան հոգնակի ձևն է։ Բնիկ հայերեն բառ է։ Համեմատության համար հունարեն՝ πολιός ալիք (թե մազերի և թե ծովի ալիքների համար), αί πολιαί ճերմակ մազեր, սանսկրիտ՝ पलित palitá սպիտակ ալիք, քրդերեն՝ ݒݐل, pēl, կոհակ , պարսկերեն, պահլավերեն՝ pīr ծերունի։
Հունարեն բառը ծագում է հնդեվրոպական նախալեզվի polio- ձևից, իրանյանները հնդեվրոպական նախալեզվի plgo- ձևից։ Հայերենում էլ ոչ թե օ-ն փոխվել է ա-ի, այլ, ինչպես նշում է Հյուբշմանը, ածանցվում է հնդեվրոպական pļio- ձևից։
Նոր Բառագիրք Հակազեան լեզուի գրքում ալիք (մազ) բառը համարվում է ծովի ալիք բառից ծագած ձև։
Գոյական
խմբագրել- ջրի մակերեսին բարձրացող շերտ, կոհակ ◆ Գետի ափին… ժամերով նստած նայում էր Մարցա ջրի պղտոր ալիքներին։ (Ակսել Բակունց)
- իր շարժումով կամ ձևով ջրի կոհակի նման զանգված ◆ Սևավոր դաշտը գնում էր դեմ առնում Մթին լեռների ալիքներին: Դերենիկ Դեմիրճյան
- (փխբ․) տատանողական շարժում ֆիզիկական միջավայրում (ձայնի, էլեկտրականության և այլն) ◆ Եվ նրա ձայնի արծաթյա հնչյունը ալիքներ տալով անցավ դահլիճի մի ծայրից մյուսը։ (Մուրացան)
- (փխբ․) ալիքաձև դարս՝ ծալ ◆ Նա հագել էր ծիրանի պարեգոտ, որ երկար և մեղմ ալիքներով իջնում էր մինչև ոտները
- (փխբ․) իրար հաջորդող և իրար վրա բարձրացող շերտեր (հողի, ավազի և այլն)
- (փխբ․) որևէ բանի բուռն՝ ուժգին շարժում ◆ Ծիծաղի ալիք:
- (փխբ․) ուժգին հոսանք ◆ Արյան ալիք:
- (մրմն․) ոտքերի, իրանի և ձեռքերի մի շարք հոդերում կատարվող հաջորդական, ալիքաձև ծալում և ուղղում է
- սկսվում է ոտքերի ծալումով և ավարտվում է գլխի շարժումով առաջ, այսինքն` առաջնաետնային ուղղությամբ
- (ռազմ․) զորամիավորումների, նրանց ափ հանող նավերի, ջրի վրայով ընթացող այլ փոխադրամիջոցների կամ օդանավերի կազմավորում, որը միաժամանակ ընթացող և համակարգված գործողություն է իրականացնում տվյալ ափի կամ ցամաքի վրա
Հոմանիշներ
խմբագրել- ալյակ, կոհակ, ծփանք, վետ, հորձանք, լափ (հզվդ․)
- ալի (հնց․)
Արտահայտություններ
խմբագրել- հարվածային ալիք
- գերձայնային օդային հարվածային ալիք
- հարվածային ալիքի ճակատ
- հարվածային ալիքի ճնշում
- նավախելային ալիք
- կրող ալիք - ալիք, որի լայնությունը, հաճախականությունը կամ փուլը ազդանշանի հաղորդման նպատակով ենթաչկվում է մոդուլացման
- դիֆրակցիոն բեռնվածություն - հարվածային ալիքների դիֆրակցիայի դեպքում առաջացող բեռնվածություն
- դեսանտային ալիք - դեսանտային օպերացիայում. միաժամանակ ափին կամ զորէջքի գոտի հասնող դեսանտային միջոցների խումբը
- ալիքի բնութագրական բարձրություն - ընտրված ժամանակահատվածում ալիքների առավել մեծ բարձրության երրորդ մասի միջինը
- իններորդ ալիք -
- ամենաուժեղ և վտանգավոր հորձանքը՝ ալիքը փոթորկի ժամանակ
- (փխբ․) ահեղ վտանգի կամ բարձրագույն վերելքի խորհրդանիշ ◆ Հողմը նոր դադարած թևերն է պարզում, գուժում փոթորիկ, Զգայուն ծովը թափով երազում իններորդ ալիք։ (Հակոբ Հակոբյան)
- ալիք առ ալիք - ալիքներով, ալիքների նման, ալիքաձև ◆ Հրազդանը մեր ալիք առ ալիք պղտոր ջրերով գալիս է վերից։ Սարմեն
- ալիք տալ – հորձանք տալ ◆ Ու ջուրը քանի ալիք է տալի, Նա էլ ջրի հետ գնում է գալի։ Հովհաննես Թումանյան
- մեծ ալիք
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ալիք(ը) | ալիքներ(ը) |
| Սեռ. | ալիքի | ալիքների |
| Տր. | ալիքի(ն) | ալիքների(ն) |
| Հայց. | ալիք(ը) | ալիքներ(ը) |
| Բաց. | ալիքից | ալիքներից |
| Գործ. | ալիքով | ալիքներով |
| Ներգ. | ալիքում | ալիքներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
Թարգմանություններ
խմբագրել| ալիք | |
| կոհակ | |
ալիք2
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
խմբագրել- (հնց․) սպիտակ մազեր ◆ Նա դարձյալ ապրում է արքունիքում, իրավունք չտալով իրան վերադառնալ Գառնի և հետզհետե զարդարվում ծերության ալիքներով: (Մուրացան)
- մազեր ◆ Ճերմակ է նրանց գլխի ալիքը, ինչպես վաղորդյան ձյունը լեռների։ Հովհաննես Թումանյան
Հոմանիշներ
խմբագրել- սպիտակամազ
- մազ, հեր, վարս (կնոջ, հյուսած), ծամ, գես, գիսակ (կանացի, երկար, հյուսած), գլխամազ
Արտահայտություններ
խմբագրել| Բաղադրյալ բառեր | |
Թարգմանություններ
խմբագրելԹարգմանություն
ալիք3
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
- Սասուն՝ պատշգամբ ◆ Քոշկի բաց մասը կոչվում էր ալիք, մի ուրիշ տեղ՝ ռոշ։ (Եղիազար Կարապետյան)
Հոմանիշներ
խմբագրելԱրտահայտություններ
խմբագրել| Բաղադրյալ բառեր | |
Թարգմանություններ
խմբագրելԹարգմանություն
ալիք4
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
- Արաբկիր՝ բեղ ◆ Վեր մի թքներ, ալիքիդ, կիյնա, վար մի թքներ, մորուքիդ։ (Անդրանիկ Փոլատյան)
Հոմանիշներ
խմբագրելԱրտահայտություններ
խմբագրել| Բաղադրյալ բառեր | |
Թարգմանություններ
խմբագրելԹարգմանություն
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Կ․ Կ․ Բաբայան, Մարմնամարզական տերմինների տեղեկատու բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1985 — 184 էջ։
- Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
- Արծրուն Խանջյան, Ռազմական տերմինների անգլերեն-հայերեն համառոտ բացատրական բառարան, Երևան, 2009 — 39 էջ։