ակ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑk]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ ակ
ակ1
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
խմբագրել- Ագուլիս՝ ջրի ակունք ◆ Բայց ո՞վ պիտի բացեր Կանաչ աղբյուրի ակը և ինչպե՞ս պիտի բացեին։ (Ակսել Բակունց) ◆ Նեմրութա գագաթի լճակի ջուրը, սարի տակովն անցնելով կազմում է Մեղրագետի ակը: (Րաֆֆի)
- առաջին կողմ, տես` ձայն
- աղբյուր ◆ Ու այդ ակները հայոց սարերեն իջել են, կուգան ու կիջնեն էլի։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ծալե ծունկդ դողդոջ և աղբյուրին վրա ծռե։ Ահա ես քողդ ետ առի - որքան լույս ճառագայթեց դեմքիդ վրայեն՝ ակին մեջ։ (Դանիել Վարուժան)
- Արարատյան, Վան, Սասուն, Ուրմիա՝ թոնրի օդանցք, սնդու ◆ Արևի հաստ շողը, այլևս չէր ընկնում թոնրի ակին: Խաչիկ Դաշտենց ◆ Թորվան ակ լցվե ու անկյունեն կոտրե, ինոր ապով փթիր կըծխրկտա ու կեշ-կեշ խոտ կխանի։ ◆ Թորվան ակնեն մեյ խատ պապյուկ տյուս էլավ։ (Գ․Շերենց)
- Էվերիկ՝ թոնրի նախավառելիք՝ մարխ կամ դյուրավառ նյութ, կպչան
- Համշեն՝ փեթակի աչք, անցք ◆ Մեղուն ձմեռը փաթգին ագիրը մըմա գու։ (Ձեռագիր)
- ուրագի անցք
- Նոր Բայազետ՝ ջրաղացի այն անցքը, որտեղից ջուրը թափվում է ցրդոնը
- Հավարիկ՝ ուռկանի ցանցի յուրաքանչյուր անցքը
- Խոտուրջուր՝ վերքի բաց պալար ◆ Յարես երեք ակ ունի եղած։ (Մ․Հաճյան)
- կամուրջի ամեն մի կամարը
- բողբոջ
- Հավարիկ, Տիգրանակերտ՝ աչք, տեսողություն
- (փխբ․) սկիզբ, սկզնբնաղբյուր, աղբյուր ◆ Էսպես փոխվելով հոսում է, գնում դեպի գերազանց վիճակն երջանիկ, Ակն երջանկության, սիրո հայրենիք։ Հովհաննես Թումանյան
- լույսի աղբյուր՝ ակունք (արևի մասին) ◆ Նա կարող է հրամայել մի վայրկյանում… Արաբստանի անապատների ծովածածան ավազը մինչև արևի ակը բարձրացնել։ (Ավետիք Իսահակյան)
Հոմանիշներ
խմբագրել- ակնաղբյուր, աղբերակ, ակունք, բունակն (հզվդ․)
- աղբյուր, աղբյուրակ, աղբրակ, կաթնաղբյուր (անուշահամ), ակնաղբյուր, ակունք, (հնց․)՝ ջրբուխ, բունակն, (ժղ․)՝ չռիկ, շռիկ
Արտահայտություններ
խմբագրել- ակ (ակը) տալ (ժղ․)
- նայել
- (հզվդ․) այցելել, տեսնել, հանդիպել
- Սեբաստիա՝ (փխբ․) ակեն խմել, ակեն ջուր խմել - լուրը բուն աղբյուրից իմանալ
- Սեբաստիա՝ ակեն պղտոր է - գործը հենց սկզբից վատ է
- Սեբաստիա՝ ակ ու մարգարիտ թափել բերնից, բերնեն - գրավիչ, լավ խոսքեր ասել
- Խոտուրջուր՝ ակ ընկնել - թութը, բալը և այլ պտուղները հասնելու մոտ լինել, ջուր ընկնել
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ակ(ը) | ակներ(ը) |
| Սեռ. | ակի | ակների |
| Տր. | ակի(ն) | ակների(ն) |
| Հայց. | ակ(ը) | ակներ(ը) |
| Բաց. | ակից | ակներից |
| Գործ. | ակով | ակներով |
| Ներգ. | ակում | ակներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
ակ2
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
խմբագրել- թանկագին քար ◆ Մնում է զարմացած, թե էս Չախչախ թագավորը ինչքան հարուստ պետք է լինի, որ ոսկին, ակն ու մարգարիտը կոտով է չափում։ Հովհաննես Թումանյան
- մատանու վրա ագուցված կամ զանազան իրերի՝ զարդերի և այլնի վրա ամրացված քար ◆ (Նրա) ցուցամատի վրա կար զմրուխտի մեծ ակով մի ոսկյա մատանի։ (Վահան Թոթովենց) ◆ Կազմը ամբողջապես արծաթից էր, թանկագին ակներով և հիանալի քանդակներով զարդարած։ (Րաֆֆի)
Հոմանիշներ
խմբագրել- ադամանդ, ակնաքար, գոհար, ջավահիր, վարդենիկ, շողակն, ալմաստ, անգին քար, քար (խսկց․)
Արտահայտություններ
խմբագրել| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ակ(ը) | ակներ(ը) |
| Սեռ. | ակի | ակների |
| Տր. | ակի(ն) | ակների(ն) |
| Հայց. | ակ(ը) | ակներ(ը) |
| Բաց. | ակից | ակներից |
| Գործ. | ակով | ակներով |
| Ներգ. | ակում | ակներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
ակ3
խմբագրել
Ստուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
խմբագրել- Արարատյան, Ղարաբաղ, Մուշ, Սասուն, Կարին, Ուրմիա, Համշեն՝ անիվ, երթևեկության միջոցները և այլն շարժման մեջ դնող, իր շուրջը պտտվող շրջանակ ◆ Աղջիկը թևից քաշեց, ասելով թե, ավտոմոբիլը ոտ չունի, ակ ունի։ Խաչիկ Դաշտենց ◆ Ոչխարն արել եմ բագը, դեմ տվել սելի ակը։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Վայ նրան, որի սելի ակն էր կոտրվում։ (Խաչատուր Աբովյան)
Հոմանիշներ
խմբագրել- անիվ, հոլ, հոլոլ
Արտահայտություններ
խմբագրել- ակը կապել - անիվ պատրաստել
- ակը ցեխից հանել -
- նեղությունից՝ դժվարին կացությունից հանել ◆ Նա տղաների ակը նորից ցեխից հանեց: (Անահիտ Սահինյան) ◆ — Անան, հաշվից ո՞նց ես… — Ոչինչ, իմ ակը ցեխից հանում եմ։ (Անահիտ Սահինյան)
- մի կերպ յոլա գնալ՝ ապրել
- ակը տալ՝ գցել - ջրիկ կերակրի մեջ փոքր քանակությամբ ձավարեղեն գցել
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ակ(ը) | ակեր(ը) |
| Սեռ. | ակի | ակերի |
| Տր. | ակի(ն) | ակերի(ն) |
| Հայց. | ակ(ը) | ակեր(ը) |
| Բաց. | ակից | ակերից |
| Գործ. | ակով | ակերով |
| Ներգ. | ակում | ակերում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
ակ4
խմբագրելՍտուգաբանություն
խմբագրելԳոյական
խմբագրել- Արարատյան, Ջավախք, Հավարիկ, Խոտուրջուր՝ ձավար, բրինձ, որ գցում են հեղուկ կերակուրի՝ հատկապես ապուրի մեջ, ակնակալ ◆ Մարթ կա, օր ակը շատ թանով ապուր հազ կենե։ (Ձեռագիր)
- Ամասիա՝ լոբահատիկ
Հոմանիշներ
խմբագրելԱրտահայտություններ
խմբագրել- ակը տալ - որոշ հեղուկ կերակուրների մեջ ձավարեղեն գցել
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ակ(ը) | ակեր(ը) |
| Սեռ. | ակի | ակերի |
| Տր. | ակի(ն) | ակերի(ն) |
| Հայց. | ակ(ը) | ակեր(ը) |
| Բաց. | ակից | ակերից |
| Գործ. | ակով | ակերով |
| Ներգ. | ակում | ակերում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։
 |
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Ակ: |