Իթաքի (կղզի)
Իթաքի (Ιθάκη , մայրաքաղաքը՝ Վաթի Βαθύ), կը գտնուի Յունաստանի արեւմուտքը գտնուող Յոնիական Ծովուն մէջ եւ մաս կը կազմէ Յոնիական կղզեխումբին։ Կը կազմէ առանձին քաղաքապետութիւն։ Հնադարէն ծանօթ է. Հոմերոսի Ոդիսականին մէջ Օտիսէասին Իթաքին է։
| Կղզի | |
|---|---|
| Իթաքի | |
 | |
| Երկիր |
 Յունաստան |
| Տարածութիւն | 116,992 քմ² |
| Բնակչութիւն | 3231 մարդ |
| Կը գտնուի ափին | Յոնիական ծով |
| Ժամային գօտի | UTC+2 եւ UTC+3։00 |
| Հեռախօսային ցուցանիշ | 26740 |
| Փոստային ցուցանիշ | 283 |
| Պաշտօնական կայքէջ | ithaki.gr |
| Կղզի | |
|---|---|
| Իթաքի | |
|
| |
| Երկիր |
Յունաստան |
| Տարածութիւն | 116,992 քմ² |
| Բնակչութիւն | 3231 մարդ |
| Կը գտնուի ափին | Յոնիական ծով |
| Ժամային գօտի | UTC+2 եւ UTC+3։00 |
| Հեռախօսային ցուցանիշ | 26740 |
| Փոստային ցուցանիշ | 283 |
| Պաշտօնական կայքէջ | ithaki.gr |
Աշխարհագրութիւն
ԽմբագրելՏարածքով Յոնիական կղզիներուն երկրորդ ամենափոքր կղզին է Փաքսիներէն ետք։ Կը գտնուի Լեֆքատա կղզիին հարաւը եւ Քեֆալոնիային հիւսիս-արեւելեան կողմը, որմէ կը զատուի Իթաքի Նեղուցէն։ Իթաքիին արեւելեան կողմը կը գտնուի Աթոքոս անբնակ կղզին։
Իթաքի երկարաձեւ կղզիին տարածութիւնն է 117 ք․քլմ․, իսկ մնայուն բնակչութեան թիւը 3 231 է. այս թիւը ամառները կը կրկնապատկուի։ Մինչեւ 2011 թուականին մաս կը կազմէ Քեֆալոնիա նահանգին, իսկ Քալլիքրաթիս ծրագրին կիրարկումէն (2011) ետք, կը կազմէ առանձին Շրջանային Տարածքաշրջան․ վարչականօրէն կը պատկանի Յոնիական Կղզիներուն Շրջանին։
Կղզիին կեդրոնը գտնուղ Այթոս Αετός պարանոցը (ցամաքի նեղ, երկայն գօտի 600 մ․ լայնութեամբ միայն) Իթաքին երկու մասի կը բաժնէ։
Կղզին կը յատկանշեն անբերի հողերը եւ ջուրի սակաւութիւնը։ Այդ իսկ պատճառով զարկ տրուած է զբօսաշրջիկութեան եւ ձկնորսութեան ճարտարարուեստի զարգացման։
Իթաքին վարչականօրէն կազմուած է Իթաքի-Վաթի քաղաքապետութենէն եւ եօթը քաղաքապետական ենթաբաժանումներէն՝ լեռնային եւ ծովափնիայ։
Վաթի եւ Անողի, Սթաւրոս եւ Քիոնի ենթաքաղաքաբաժանումները յունական պետութեան կողմէ յատկանշուած են իբրեւ Աւանդական քաղաքային բնակատարածք, իսկ ամբողջ կղզին՝ Իւրայատուկ Բնական Գեղեցկութիւն։
Կղզիին արեւելեան ափերը կը յատկանշուին իրարայաջորդող մէկը միւսէն գեղեցիկ բազմաթիւ խորշերով, խորշիկներով եւ հրուանդաններով։ Ծովափնեայ գօտիին երկարութիւնն է 101 քլմ․ ։
Կղզին ունի երկու լեռներ՝ Նիրիթոս (806 մ․) եւ Մերովիղլի (669 մ․)։
Անուանում
ԽմբագրելԻթաքի կղզին նախահնադարէն անունի փոփոխում չէ ունեցած։ Անունին արմատներուն մասին կան տարբեր կռահութիւններ։
Հոմերոսին Ոդիսական դիւցազներգութեան մէջ կը նշուի իբրեւ Օտիսէային տունը*։
Իթաքի. հին յունարէնի մէջ «իթ» արմատը կը նշանակէ ուղղակի կապ։ Անկէ առաջացած է յունարէն «Ιθαγένής» (իթաղենիս) բառը որ կը նշանակէ՝ տեղացի, բնիկ։
Իթաքոս կը կոչուէր կղզիին առաջին բնակիչը. Փթերելաոսին զաւակը եւ Փոլիքթորասին եւ Նիրիթոսին եղբայրը։
Ըստ դիցաբանութեան, Փոսիտոնասին եւ Ամֆիմելիին զաւակն էր։
Փիւնիկեան Utica բառէն որ գաղթօճախ կը նշանակէ։
Իթաքի անունը յառաջ եկած ըլլալու է Իթի Ιθή (=զուարթ) եւ կամ ալ՝ Իթիս Ιθύς (=պիրկ) բառերէն:
Պատմութեան ընթացքին տարբեր անուանումները
ԽմբագրելԲիւզանդական շրջանէն՝ Թրաքոնիսօ, Թիաքու․
Վենետիկեան իշխանութեան շրջանէն՝ Պզտիկ Քեֆալոնիա Piccola Cephallonia, Թէաքի, Անդիքեֆալոնիա Anticephallonia․
Օսմանեան տիրապետութեան շրջանէն՝ Ֆիաքի։
Պատմութիւն
ԽմբագրելՆախապատմական շրջան
ԽմբագրելՀնագիտական պեղումներէն կը փաստուի թէ Իթաքին բնակուած է Նոր Քարի դարաշրջանէն՝ Ք․Ա․ 4000 – 3000։ Հնագիտական պեղումները կը ցուցնեն թէ Ք․Ա. 2-րդ հազարամեակին ընթացքին կղզին նոր բնակիչներ կը ժամանեն։
Միկինէական շրջանին, Ք․Ա․1600 – 1100, կը նկատուի մշակութային պայթում մը եւ կղզիին վեհապետութիւնը կը հասնի իր գագաթնակետին։ Այս ուղղութեամբ Հոմերոսին Իլիատա եւ Ոդիսական դիւցազներգութիւնները մեզի կու տան բազմաթիւ տեղեկութիւններ, որոնք հիմնուած են գրուած բանատեղծութիւններու Ք․Ա․ 9-րդ եւ 8-րդ դարեր, նաեւ բանաւոր եւ առասպելական աւանդութիւններու։
Հին Յունաստան
ԽմբագրելՄիկինէական շրջանէն ետք, Իթաքին կը կորսնցնէ իր փայլը եւ թագաւորութեան նստավայրը կը փոխադրուի դրացի Քեֆալոնիա կղզին։
Հելլենիստական եւ Հռոմէական շրջան
ԽմբագրելՀելլենիստական եւ Հռոմէական շրջաններուն, յաճախակի են տիրակալներու եւ բնակիչներու փոփոխութիւնները։
Միջնադար
ԽմբագրելՄիջնադարին կը բազմապատկուին ծովահէններու արշաւանքները եւ բնակչութեան թիւը կը սկսի նուազիլ։
1185-ին, Քեֆալոնիա, Իթաքի եւ Զաքինթոս կղզիները Քեֆալոնիայի եւ Զաքինթոսի Պալատական Կոմսութեան County Palatine of Cephalonia and Zakynthos մաս կը կազմեն։
Օսմանցիները արեւմուտքէն կ՛արշաւեն եւ կղզին կը գրաւեն։ Նոյն ժամանակին Վենետիկցիները կ՛արշաւեն Յոնիական կզզիներուն վրայ։ Բնակչութեան մեծ մասը նաւերով կղզին կը լքէ, իսկ մնացեալը լեռներուն մէջ կ՛ապաստանի, կը թաքնուի։
Կոստանտնուպոլսոյ Դաշինքով, 1479, երկու ուժերը իրարու միջեւ կը բաժնեն կղզիները։ 1484 – 1499 Իթաքիին մեծ մասին Օսմանցիները կ՛իշխեն։ Սակայն Երկրորդ Վենետիկ-թրքական պատերազմին, 1499 – 1503, յաղթական Վենետիկցիները տէր կը դառնան Քեֆալոնիա, Զաքինթոս եւ Իթաքի կղզիներուն․ Վենետիկի Դաշինք, 20-4-1503։
15-րդ դարէն մինչեւ 19-րդ դարասկիզբ
ԽմբագրելՎենետիկցիները կղզիով հետաքրքրուած, դրացի կղզիներէն բնակիչներ կը բերեն եւ Իթաքի կը հաստատեն։
1797-ին, երբ Նափոլէոն Պոնափարթը Վենետիկը կը գրաւէ, Յոնիական կղզիները, հետեւաբար Քեֆալոնիան եւ Իթաքին Քամփօ Ֆորմիօ դաշինքով traité de Campo-Formio ֆրանսական գերիշխանութեան տակ կը գտնուին։
21-3-1800 մինչեւ 8-6-1807 Յոնիական կղզիները «Եօթը կղզիներու Հանրապետութիւն» անուանումով կը գտնուին Օսմանեան եւ Ռուսիոյ (գլխաւորաբար) լուծին տակ։ Ապա Թիլսիթի դաշինքով traités de Tilsit Ֆրանսացիներուն կը վերադարձուին։
1807-1809 կղզիները կրկին կը գտնուին ֆրանսական տիրապետութեան տակ։
1809 թուականին, ֆրանսական նաւատորմիղին պարտութեամբ, Անգլիացիները յաջորդաբար կը գրաւեն Յոնիական Ծովուն գլխաւոր կղզիները՝ Զաքինթօ, Քեֆալոնիա եւ Իթաքին։
1815-1864 Յոնիական կղզիները Փարիզի Դաշինքով՝ 5-11-1815, Անգլիոյ հովանաւորութեան տակ կը գտնուին՝ «Յոնիական կղզիներու միացեալ Պետութիւն» անունին տակ։ Հակառակ Բրիտանական խիստ վարչակառքի, կղզիին երեւելիները ներդրում կ՛ունենան Յունաստանի Ազատագրական Պայքարին եւ կը մասնակցին զանազան կռիւներուն եւ ծովամարտերու, օրինակ՝ Մեսոլոկիին պաշարման։
Յունաստանի հետ միացում
ԽմբագրելՅունաստանի Անկախութենէն տասնամեակներ ետք է որ Յոնիական կղզիները մայր Յունաստանին կը միանան 21 Մայիս 1864-ին՝ 17-29 Մարտ 1864 թուականին Անգլիոյ, Ֆրանսայի, Ռուսիոյ եւ Յունաստանի միջեւ ստորագրուած դաշինքով։
Կղզիին նորագոյն եւ ժամանակակից շրջանի պատմութիւնը կապուած է Քեֆալոնիա կղզիին հետ։ Բ․Համաշխարհային պատերազմին ընթացքին կը ճաշակէ նացիական Գերմանիոյ բիրտ լուծը։
Այժմ, կղզին կը բարգաւաճի շնորհիւ զբօսաշրջիկութեան եւ ձկնորսութեան ճարտարարուեստներուն։
Փոխադրութիւն
ԽմբագրելԻթաքին երկու նաւահանգիստներ ունի․ Վաթի Βαθύ կամ Ιθάκη եւ Փիսօ Այթօ Πίσω Αετό, որոնք Փաթրա նաւահանգիստին հետ կը կապուին Քեֆալոնիայի Սամի Σάμη նաւահանգիստին միջոցաւ, ինչպէս նաեւ Լեֆքատա կղզիին եւ Ասթաքօ նաւակայքին (կեդրոնական Յունաստանի արեւմտեան ափ)։ Նաւային երթեւեկութիւնները ամենօրիայ եւ յաճախակի են։ Փիսօ Այթօն նաեւ կը կապուի Քոֆալոնիային հիւսիսը գտնուող Ֆիսքարտօ եւ Լեֆքատայի Վասիսլիքի գիւղաքաղաք-նաւահանգիստներուն հետ։
Նաեւ, նաւեր կը կապեն Իթաքիի հիւսիսը գտնուող Ֆրիքես Φρίκες գիւղ-նաւակայքը Քեֆալոնիայի Ֆիսքարտօ եւ Լեֆքատայի Վասիլիքի եւ կամ Նիտրի գիւղաքաղաք-նաւահանգիստներուն հետ։
Պատկերասրահ
Խմբագրել-
Իթաքի․ Վաթիին ծոցը -
Իթաքի, Վաթի -
Օտիսէասին արձանը․ Վաթի, Իթաքի -
Իթաքի․ հիւսիսային մասը -
Քիոնի․ հիւսիս արեւելեան Իթաքի -
Իթաքի, 1500 տարուան ձիթենի
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18][19] [20] [21] [22]
Տես նաեւ
ԽմբագրելԳրականութիւն
ԽմբագրելԾանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Յոնիական Ծովուն ափերը, Իթաքի(յունարէն)
- ↑ Յունաստանի 2011ի մարդահամար HELLENIC STATISTICAL AUTHORITY - 2011 POPULATION AND HOUSING CENSUS(յունարէն)
- ↑ Յունաստանի 2011ի մարդահամար – բնակչութիւն եւ տարածք(յունարէն)
- ↑ «Իթաքիի բարեսիրական Ընկերութիւն․ Վաթի(յունարէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2017-02-02-ին։ արտագրուած է՝ 2020-07-31
- ↑ «Քալլիքրաթիս Ծրագիրը, յօդ․1006, 3852/2010, Յունիս 7(յունարէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2016-01-14-ին։ արտագրուած է՝ 2020-07-31
- ↑ Սթաւրոս, Իթաքի(յունարէն)
- ↑ Յունաստանի Հանրապետութիւն, Յոնիական Կղզիներու Շրջանային Միաւորում – վերջին տեղեկատուութիւն՝ Յուլիս 2019, Շրջ․ կառավարիչ՝ տիկին Ρόδη Κράτσα Τσαγκαροπούλου(յունարէն)
- ↑ Բրիտանական հանրագիտարան, Իթաքի, Յունաստան(անգլերէն)
- ↑ Յոնիական կղզիներուն եւ Զաքինթոսի պատմութիւն(յունարէն)
- ↑ Յոնիական կղզիներուն եւ Քերքիրային պատմութիւնը(անգլերէն)
- ↑ iator․ Իթաքի(յունարէն)
- ↑ science.fandom – Իթաքի(յունարէն)
- ↑ scribd – Յունաստանի Կղզիներ, Իթաքի(յունարէն)
- ↑ le monde – Գիտութիւնը կը դառնայ դէպի Աստղագիտութիւն ապացուցանելու համար Հոմերոսի Օտիսէային Իթաքին(ֆր.)
- ↑ futura-sciences․ Օտիսէային Իթաքի վերադարձին համար յստակ թուական մը(ֆր.)
- ↑ Հոմերոս, Օդիսական - (1919). "9.21–27" թարգմանութիւն՝ Murray, Augustus Taber. London, UK: William Heinemann, Ltd. Ստացուած 2016-06-06 Perseus Digital Library միջոցաւ(յունարէն)
- ↑ The Telsgraph – Յոյները կը գտնեն Օդիսէասին պալատը(անգլերէն)
- ↑ greekreporter – Յոյն հնագէտներ կը գտնեն Օտիսէասին պալատը, Իթաքիին կղզիին վրայ(յունարէն)
- ↑ Իթաքի․ աշխարհագրութիւնը(յունարէն)
- ↑ wikisource – Բրիտանական Հանագիտարան, Յոնիական կղզիներ(անգլերէն)
- ↑ wikisource – Բրիտանական Հանագիտարան, Իթաքի(անգլերէն)
- ↑ «Յունաստանի Պետութեան Օրէնսդրութիւն – Աւանդական քաղաքային բնակատարածքներ ΠΔ 17-6-1988 - ΦΕΚ 504/Δ/14-7-1988(յունարէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-29-ին։ արտագրուած է՝ 2020-07-31
- ↑ Իթաքին եւ Հոմերոս, Իրականութիւնը – հեղ․՝ Խրիստոս Ծաքոս, յունարէնէ անգլերէնի թարգմ․՝ Geofrey Cox (ITHACA and HOMER, The Truth, The advocacy of the Case)(յունարէն)
Արտաքին յղումներ
Խմբագրել- Աթոքոս(անգլերէն)
- Սամի(յունարէն)
- Վաթի, Իթաքի(յունարէն)
- Յունաստանի Հանրապետութեան Քալլիքրաթիս Ծրագիրը(անգլերէն)
- Յունաստանի Շրջանային միաւորումներ(անգլերէն)
- Յունաստանի Շրջանային միաւորումներ(անգլերէն)
- Վասիլիքի, Լեֆքատա(անգլերէն)
- Ֆիսքարտօ, Քեֆալոնիա(անգլերէն)
- Նիտրի(անգլերէն)
- Իթաքի․ Իթաքիի քաղաքապետութեան կայքէջ(յունարէն)
- Յունաստանի աւանդական քաղաքային բնակատարածքներու ցանկ(յունարէն)
- Մեսոլոնկիի Պաշարումը(ֆր.)
- Մենիր(անգլերէն)