Դրայտընդ
Դրայտընդ բալիստիկ հրթիռ է, սուզանաւերէն արձակուող բալիստիկ հրթիռ է, պարտրաստուած է իրակացնելու բազմաթիւ յարձակումներ՝ տարբեր տեղեր միաժամանակ։ Անոր արձակումը ջուրին տակէն կ'ըլլայ եւ զինուած է միջուկային մարտագլխիկներով եւ կ'արձակուի ադոմական ուժով շարժող սուզանաւերէն։ Իսկ Օհայօ դասի սուզանաւերը, որոնք կը պատկանին ԱՄՆ-ի ռազմանաւային ուժերուն կը շալկեն 14 հատ Դրայտընդ հրթիռ, իսկ Մեծ Բրիտանիայի թագաւորական ռազմանաւային ուժերուն պատկանող Վանկարդ դասի սուզանաւերը կը շալկեն 4 հատ Դրայտընդ հրթիռ։ Հրթիռի նախագծողը եւ արտադրողը Լոգհիտ Մարդինն ( Lockheed Martin) է:
Զարգացում
ԽմբագրելԴրայտընդ-I նախագծուեցաւ որպէս C-4, որ տարածուեցաւ եւ ծառայութեան մտաւ 1979-ին եւ ծառայութենէն ելաւ 2005-ին։[1] Նպատակն էր հասնիլ ամէնալաւ ծառայութեան ինչպէս Poseidon (C3) եւ իրեն օգնեց որ մնայ աւելի երկար ժամանակ ծառայութեան՝ իր սուզանաւերուն մէջ։
Դրայտընդ-II նախագծուեցաւ որպէս D-5: Նպատակն էր իր ճշգրտութիւնը աւելցնել եւ իր կեանքը երկարաձգել 30 տարի մինչեւ 2027 թ։
Դրայտընդ հրթիռը տրուեցաւ Մեծ Բրիտանիային, Պոլարիս առեւտուրի պայմանագիրի համաձայն 1963-ին, որ փոխուեցաւ 1982-ին[2]։ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետը Մարկրիթ Թաչըրը (Margaret Thatcher) գրեց նախագահ Գարդըրի 10 Յուլիս 1980-ին թէ Մեծ Բրիտանիան կը պահանջէ Դրայտընդ-I հրթիռները ձեռք բերել։ Սակայն 1982-ին Թեդչըրը գրեց նախագահ Ռեկանին (Reagan) թէ Մեծ Բրիտանիան պէտք է ձեռք բերէ Դրայտընդ-II, պայմանագիրի համաձայն Մեծ Բրիտանիան վճարեց 5% ընդհանուր գումարէն 2,5 միլիար տոլար ԱՄՆ կառավարութեան, որպէս հետազօտութիւններու եւ զարգացման վճարում։
D-5 հրթիռի կեանքի երկարաձգման ծրագիր
Խմբագրել2002-ին ԱՄՆ-ի ռազմանաւային ուժերը որոշեցին երկարաձգել սուզանաւերու եւ հրթիռներու կեանքը ամէնէն աժան ձեւով. ծրագիրը կոչուեցաւ (D5LEP) եւ որուն նպատակը փոխել էր հին բաղադրիչները նոր բաղադրիչներով, բայց նոյն ժամանակ պահպանելով կարողութիւնները։[3]
Այնուհետեւ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Թոնի Պլերը (Tony Blair) , ըսաւ թէ հարցը պէտք է լիովին քննարկուի Խորհրդարանի մէջ որոշում առնելէ առաջ։
4 Դեկտեմբեր 2006-ին Պլերը յայտարարեց, թէ նոր սուզանաւեր պիտի արտադրուին եւ Դրայտընդ հրթիռները պիտի միանան D5LE ծրագիրին։[4][5]
D-5 առաջին փորձի թռիչքին մէջ փորձուեցաւ առաջնորդութեան համակարգը, որ կոչուեցաւ MK6, իսկ փորձի գործունէութեան անունն էր «Demonstration and Shakedown Operation (DASO)-23» եւ հրթիռները տեղաւորուեցան USS Tennessee (SSBN-734) 22 Փետրուար 2012-ին եւ այս փորձը եղաւ ճիշդ 22 տարի Դրայտընդ-II ի առաջին արձակումը 22 Փետրուար 1990-ին։
Նկարագրութիւն
ԽմբագրելԴրայտընդը կ՝արձակուի ջուրի մէջէն: Հրթիռը կը տեղաւորուի սուզանաւի յատուկ խողովակներու մէջ եւ արձակումը կը կատարուի: Երբ հրթիռի շարժիչի տակ գտնուող առանձին պայթուցիկները պայթին եւ Տիտանէ պատրաստուած վառելանիւթերը այրին ու շոգիի համակարգի մէջ գտնուող ջուրը շոգիանայ եւ ստեղծէ մեծ ճնշում: Այս ճնշումը բաւարար է որ այդ մեծ հրթիռը ջուրէն դուրս հանէ եւ հրթիռը ճնշուած ըլլայ Ազոթով, որպէսզի կաթիլ մը ջուր հրթիռի մէջ չմտնէ կամ հրթիռին վրայ ծանրութիւն չաւելցնէ, իսկ երբ հրթիռի մէջ գտնուող զգացական համակարգերը իմանան, որ հրթիռը արդէն ջուրէն դուրս ելաւ, համակարգը կ'աշխատցնէ առաջին հրթիռային շարժիչը եւ երկու վայրկեանի մէջ հրթիռին արագութիւնը կը հասնի 6000 Մ/մէկ երկվայրկեանի մէջ կամ 216000 Քմ/Ժ։
Հրթիռը կը հասնի ժամանակաւոր ցած բարձրութեան ուղեգիծի վրայ արձակումէն քանի մը վայրկեան վերջ: Այս հրթիռին առաջնորդութեան համակարգը զարգացուեցաւ (Charles Stark Draper Laboratory)ի մէջ։ Առաջնորդութեան համակարգը կը կոչուի Inertial Guidance System, իսկ աջակցող համակարգին անունն է Star-Sighting, որ կը գործածուի պզտիկ սխալները ճշդելու եւ փորձերու ժամանակ կը գործածուի GPS-ը։
(Դրայտընդ) Trident I (C4) UGM-96a
ԽմբագրելԱռաջին 8 Ohio սուզանաւերը կառուցուեցան Դրայտընդ-I հրթիռի համար, իսկ յետոյ երբ 12 SSBNs բարելաւումը եղաւ եւ կոչուեցան James Madison եւ Benjamin Franklin տեսակի, որպէսզի փոխարինեն Poseidon հրթիռները։
(Դրայտընդ) Trident II (D5) UGM-133A
ԽմբագրելԵրկրորդ տարբերակը Դրայտընդ աւելի բարդ է եւ կրնայ շալկել աւելի ծանր մարտագլխիկներ։ Այդ ճշգրիտ է որ կրնայ իրականացնել առաջին հարուած եւ թշնամիին ուժերը քանդել կամ երկրորդ յարձակման զէնք։
Դրայտընդի երկրորդ եւ երրորդ ամբողջ մասը պատրաստուած է Գարպոնէ եւ այսպէսով հրթիռին կշիռքը շատ կը թեթեւնայ։ Դրայտընդի բնօրինակը նախագծուած էր թագաւորական ռազմանաւային ուժերու պատկանող Vanguard դասի եւ ԱՄՆ-ի ռազմանաւային ուժերու պատկանող Ohio տեսակի սուզանաւերու համար, իսկ 14 հատ D5 հրթիռը տեղաւորուեցաւ Ohio դասի սուզանաւերու մէջ եւ 4 հատ թագաւորական ռազմանաւային ուժերու պատկանող Vanguard դասի սուզանաւերու համար։ Ըստ Lockheed Martin ընկերութեան, ընկերութիւնը կատարեց 142 հատ փորձ 1989 թուականին։[6]
Օգտագործողներ
Խմբագրել
- ↑ Popejoy, Mary (5 November 2005). "USS Alabama Offloads Last of C4 Trident Missiles". navy.mil. US Navy. Retrieved 2012-05-16.
- ↑ "Letter to Prime Minister Margaret Thatcher of the United Kingdom Confirming the Sale of the Trident II Missile System to the Her Country". 11 March 1982. Retrieved 2012-11-23.Դրիտընդ համար
- ↑ Ministry of Defence and Property Services Agency: Control and Management of the Trident Programme. National Audit Office. 29 June 1987. Part 4. ISBN 0-10-202788-9.
- ↑ "Defence.gov: Contracts for Monday 26th November 2007" (Press release). US DoD. 26 November 2007. Retrieved 2010-07-30.
- ↑ "UK nuclear weapons plan unveiled". BBC News. 4 December 2006. Retrieved 2012-11-23
- ↑ Shachtman, Noah (4 December 2006). "Hypersonic Cruise Missile:America's New Global Strike Weapon". Popular Mechanics. Retrieved 2012-11-23.