Brasil
Nagsasabtan: 10°S 52°W / 10°S 52°W
Ti Brasil /brəˈzɪl/ (
dengngen) (Portuges: Brasil, IPA: [bɾaˈziw]), wenno opisial a makunkuna a Pederatibo a Republika ti Brasil[8](Portuges: República Federativa do Brasil, dengngen (tulong·pakaammo)), ket isu ti kadakkelan a pagilian idiay Abagatan nga Amerika. Isu ti maikalima a kadakkelan a pagilian iti lubong, babaen ti heographika a kalawa ken babaen ti populasion nga addaan iti sumurok a 192 riwriw a tattao.[9][10] Isu laeng daytoy ti agsasao ti Portugés iti Kaamerikaan ken ti kadakkelan a lusópona a pagilian iti lubong.[9]
Pederatibo a Republika ti Brasil República Federativa do Brasil (iti Portuges) | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: "Ordem e Progresso" (iti Portuges) (Ilokano: "Urnos ken Rang-ay") | |
| Nailian a kanta: Hino Nacional Brasileiro "Nailian a Kanta ti Brasil" | |
| Nailian a selio Selo Nacional do Brasil (iti Portuges)  (Ilokano: Nailian a Selio ti Brasil") | |
 | |
| Kapitolio | Brasília 15°47′S 47°52′W / 15.783°S 47.867°W |
| Kadakkelan a siudad | São Paulo 23°33′S 46°38′W / 23.550°S 46.633°W |
| Opisial a sasao | Portuges[1] |
| Grupgrupo ti etniko (2010[2]) | 47.73% Puraw 43.13% Kayumanggi (Mestiso) 7.61% Nangisit 1.09% Asiano 0.43% Amerindio |
| Nagan dagiti umili | Brasiliano |
| Gobierno | Pederal a presidensial a batay-linteg a republika |
| Jair Bolsonaro (APB) | |
| Hamilton Mourão (PRTB) | |
| Arthur Lira (PP) | |
| Rodrigo Pacheco (DEM) | |
| Luiz Fux | |
| Lehislatura | Nailian a Kongreso |
| Pederal a Senado | |
| Kamara dagiti Deputado | |
| Panakaiwayawayas | |
| 7 Septiembre 1822 | |
| 29 Agosto 1825 | |
| 15 Nobiembre 1889 | |
| 5 Oktubre 1988 | |
| Kalawa | |
• Total | 8,514,877 km2 (3,287,612 sq mi) (Maika-5) |
• Danum (%) | 0.65 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2011[4] | 192,376,496 |
• Senso idi 2010 | 190,732,694[3] (Maika-5) |
• Densidad | 22/km2 (57.0/sq mi) (Maika-182) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2021 |
• Dagup |  $3.328 trillion[5] (Maika-8) |
• Tunggal maysa a tao | $15,642[5] (Maika-84) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2021 |
• Dagup | $1.491 trillion[5] (Maika-13) |
• Tunggal maysa a tao | $7,010[5] (Maika-87) |
| Gini (2019) |  53.4[6]nangato · Maika-10 |
| HDI (2019) | 0.765[7] nangato · Maika-84 |
| Kuarta | Real (R$) (BRL) |
| Sona ti oras | UTC-2 aginggana ti -4 (BRT) |
• Kalgaw (DST) | UTC-2 aginggana ti -4 (BRST) |
| Pormat ti petsa | aa/bb/tttt (CE) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +55 |
| Kodigo ti ISO 3166 | BR |
| TLD ti internet | .br |
Nabeddengan daytoy babaen ti Taaw Atlantiko iti daya, ti Brasil ket adda ti pantar iti 7,491 km (4,655 mi).[9] Nabeddengan ti amianan babaen ti Venezuela, Guyana, Suriname ken ti Pranses a ballasiw a rehion iti Pranses a Guiana; iti amianan a laud babaen ti Colombia; iti laud babaen ti Bolivia ken Peru; iti abagatan a laud baben ti Ahentina ken Paraguay ken iti abagatan babaen ti Uruguay. Adda dagiti nadumaduma a purpuro manipud kadagiti paset ti teritorio ti Brasil, a kas ti Fernando de Noronha, Rocas Atoll, Purpuro ti Santo Pedro ken Santo Paulo, ken Trindade ken Martim Vaz.[9] Pagbeddenganna amin dagiti sabsabali anga Abagatan nga Amerika malaksid ti Ecuador ken Chile.
Ti Brasil ket maysa a kolonia idi iti Portugal manipud iti isasanglad ni Pedro Álvares Cabral idi 1500 aginggana idi 1815, a daytoy ket naipangato iti ranggo a pagarian ken ti Nagkaykaysa a Pagarian iti Portugal, Brasil ken ti Algarves ket naporma. Ti kolonia a bedbed ket naburak idi 1808, idi ti kapitolio iti Portuges a kolonial nga imperio ken naisubli manipud iti Lisbon iti Rio de Janeiro, kalpasan a rinaut ni Napoleon ti Portugal.[11] Ti panakawaya ket nagun-od idi 1822 idi naporma iti Imperio iti Brasil, ti maysa a unitario nga estado a tinurayan ti maysa a batay-linteg a monarkia ken maysa a parlamentario a sistema. Daytoy a pagilian ket nagbalin a presidential a republika idi 1889, idi adda maysa a milisia a kudeta a nagiproklama ti Republika, uray no ti bikameral a lehislatura, a natawtawagan tattaan a ti Kongreso, ket napetsaan idi napasingkedan iti immuna a batay-linteg idi 1824.[11] Ti agdama a Batay-linteg, a naipannurotan idi 1988, ket mangipalpalawag ti Brsil a kas maysa a Pederal Republika.[12] Ti Pederasion ket naporma babaen ti kappon iti Pederal a Distrito, dagiti 26 nga Estado, ken dagiti 5,564 Munisipalidad.[12][13]
Ti Ekonomia iti Brasil ket isu ti maikanem iti lubong babaen ti nominal GDP ken ti maikapito babaen ti Pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang (manipud idi 2011).[14][15] Ti Brasil ket maysa kadagiti kapardasan a dumakdakkel a kangrunaan nga ekonomia ti lubong. Dagiti panagreporma ti ekonomia ket nakaited iti daytoy a pagilian ti baro nga internasional a panakabigbigan.[16] Ti Brasil ket maysa a nagipatakder a kameng iti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti G20, CPLP, Kappon ti Latin, ti Organisasion dagiti Ibero-Amerikano nga Estado, ti Organisasion dagiti Amerikano nga Estado, Mercosul ken ti Kappon dagiti Pagilian ti Abagatan nga Amerika, ken maysa kadagiti BRIC a pagilian. Ti Brasil ket maysa pay kadagiti 17 a Megadiberso a pagpagilian, a pagtaengan dagiti naidumaduma a kaatapan, masna a katutubo, ken nawatiwat a masna a rekurso kadagiti nadumaduma a nasalakniban a luglugar iti Brasil.[9]
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ "Demographics" [Demograpiko] (iti Ingles). Gobierno ti Brasil. 2011. Naala idi 2011-10-08.
- ^ "Caracteristicas da População e dos Domicílios do Censo Demográfico 2010 — Cor ou raça" (PDF) (iti Portuges).
- ^ IBGE (29 Nobiembre 2010), Censo 2010: população do Brasil é de 190.732.694 pessoas (iti Portuges)
- ^ IBGE (31 Agosto 2011), Estimativas das Populações dos Municípios em 2011 (iti Portuges)
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, April 2021". IMF.org. International Monetary Fund. Naala idi 8 April 2021.
- ^ "GINI index (World Bank estimate) – Brazil". World Bank. Naala idi 8 April 2021.
- ^ "2019 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2019. Naala idi 9 December 2019.
- ^ A kas pagarigan iti national website.
- ^ a b c d e "Brazil". The World Factbook (iti Ingles). Central Intelligence Agency. 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-12-22. Naala idi 2008-06-03.
- ^ "Brazil". The World Factbook (iti Ingles). Central Intelligence Agency. 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-12-22. Naala idi 2008-06-03.
- ^ a b "Introduction of Brazil". The World Factbook. Sentro nga Ahensia ti Saririt. 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-12-22. Naala idi 2008-06-03.
- ^ a b "Constituição da República Federativa do Brasil de 1988" [Brasialiano a Pederal a Batay-linteg] (iti Portuges). Presidência da República. 1988. Naala idi 2021-06-17.
- ^ "Dagiti teritorio a paset iti agpanga munisipalidad" (iti Portuges). Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística [Brasiliano nga Instituto iti Heograpia ken Estadistika]. 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-04-27. Naala idi 2008-06-03.
- ^ "World Development Indicators Database" (iti Ingles). Banko ti Lubong. 7 Oktubre 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2009-11-20. Naala idi 2012-06-01.
- ^ "Country Comparison – GDP (Purchasing Power Parity)" [Panagpapada dagiti Pagilian – GDP (Pagpadaan ti Kapigsa ti Panag-gatang)]. The World Factbook (iti Ingles). CIA. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-02-12. Naala idi 25 Enero 2011.
- ^ Clendenning, Alan (2008-04-17). "Booming Brazil Could Be World Power Soon" [Ti Agrangrang-ay a Brasil ket Maysanton a Kabilegan iti Lubong] (iti Ingles). USA Today. The Associated Press. p. 2. Naala idi 2008-12-12.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Brasil iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Brasil manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Brazil a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Brasil iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Brasil
Heograpiko a datos a mainaig iti Brasil iti OpenStreetMap