Kazakhstan
Ti Kazakhstan (Kasaho: Қазақстан, Qazaqstan), opisial a ti Republika ti Kazakhstan, ket ti pagilian idiay Tengnga nga Asia, ken adda met bassit a partena idiay laud ti Karayan Ural ken isu nga mabalin pay nga adda idiay Europa.[2] Ti Kazakhstan ket isu ti kadakkelan a napalikmutan ti daga a pagilian babaen ti kalawa ti daga ken ti maikasiam a kadakkelan a pagilian iti lubong. Ti teritoriona iti 2,724,900 kuadrado kilometro (1,052,100 sq mi) ket dakdakkel ngem iti amin nga Akinlaud nga Europa.[2][8] Babaen idi 2006, ti Kazakhstan ket nagbalinen a dominante a pagilian iti Tengnga nga Asia babaen ti ekonomia, ken agpatpataud iti 60% iti GDP ti rehion, ken kangrunaan babaen ti industriana iti lana ken gas. Ti pagilian ket adu kadagiti rekurso ti mineral.[9]
Republika ti Kazakhstan | |
|---|---|
 Wagayway
 Kayarigan
| |
| Nailian a kanta: Менің Қазақстаным Meniñ Qazaqstanım Kazakhstanko | |
 Lokasion ti Kazakhstan (berde) | |
| Kapitolio | Nur-Sultan 51°10′N 71°26′E / 51.167°N 71.433°E |
| Kadakkelan a siudad | Almaty |
| Opisial a sasao | |
| Grupgrupo ti etniko (2010) | |
| Nagan dagiti umili | Kazakhstani, Taga-Kazakhstan[2] |
| Gobierno | Unitario a dominante a partido a presidensial a republika |
| Nursultan Nazarbayev | |
| Karim Massimov | |
| Lehislatura | Parlamento |
| Senado | |
| Mazhilis | |
| Wayawaya manipud iti Kappon ti Sobiet | |
• Nairangarang | 16 Disiembre 1991 |
• Finalized | 25 Disiembre 1991 |
• Timmipon iti Nagkaykaysa a Pagpagilian | 2 Marso 1992 |
• Agdama a batay-linteg | 30 Agosto 1995 |
| Kalawa | |
• Dagup | 2,724,900 km2 (1,052,100 sq mi) (Maika-9) |
• Danum (%) | 1.7 |
| Populasion | |
• Karkulo idi Agosto 1, 2015 | 17,563,300[3] (Maika-62) |
• Densidad | 5.94/km2 (15.4/sq mi) (Maika-227) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2014 |
• Dagup | $420.629-bilion[4] (Maika-43) |
• Tunggal maysa a tao | $24,143[4] (Maika-50) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2014 |
• Dagup | $225.619-bilion[4] (Maika-50) |
• Tunggal maysa a tao | $12,950[4] (Maika-54) |
| Gini (2013) | 26.4[5] ababa |
| HDI (2014) |  0.788[6]nangato · Maika-56 |
| Kuarta | Tenge (₸) (KZT) |
| Sona ti oras | UTC+5[7] (Laud / Daya) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +7-6xx, +7-7xx |
| Kodigo ti ISO 3166 | KZ |
| TLD ti internet | |
Daytoy ket addaan iti pagbeddengan iti (agpakanawan manipud iti amianan) Rusia, Tsina, Kirgistan, Uzbekistan, ken Turkmenistan, ken danumna pay ti dakkel a parte iti Baybay Kaspio. Ti langa ti daga ti Kazakhstan ket mairaman dagiti nadalumpinas a daga, estepa, taiga, dagiti bato a canyon, turturod, dagiti delta, dagiti naabungotan iti niebe a banbantay, ken dagiti desierto. Addaan iti nakarkulo iti 18 a riwriw a tattao manipud idi 2014,[10] ti Kazakhstan ket ti maika-61 iti kaaduan ti populasion a pagilian iti lubong. No maited ti kalawa ti dagana, ti densidad ti populasionna ket maysa kadagiti kabassitan, iti basbassit ngem 6 a tattao iti tunggal maysa a kuadrado kilometro (15 a tattao iti tunggal maysa a sq. mi.). Ti kapitoliona ket ti Nur-Sultan, naiyalis daytoy manipud idiay Almaty idi 1997.
Ti teritorio ti Kazakhstan ket historiko a tinagtagitao babaen dagiti nomadiko a tribu. Daytoy ket nagbaliw idi maika-13 a siglo, idi ni Genghis Khan ket sinakupanna ti pagilian a kas parte ti Imperio ti Mongolia. Kalpasan ti panagsalisal dagiti nagparukma, ti bileg ket kanungpalan a naisubli kadagiti momadiko a tribu. Babaen idi maika-16 a siglo, dagiti Kazakh ket rimmuarda a kas naisangayan a grupo, ken nabingbingay kadagiti tallo a jüz (dagiti sanga ti kaputotan a mangsakop kadagiti naisangayan a teritorio). Dagiti Ruso ket nangrugida a nagabanse diay estepa Kazakh idi maika-18 a siglo, ken babaen idi tengnga timaika-19 a siglo, nominal isuda a nagturturay iti amin a Kazakhstan a kas parte ti Imperio ti Rusia. Kalpasan ti Rebolusion ti Rusia ti 1917 ken ti simmaruno a sibil a gubat, ti teritorio ti Kazakhstan ket naurno-urnos idi kadagiti adu a beses. Idi 1936 daytoy ket iramid idi a Republika ti Sosialista a Sobiet ti Kazakh, ken naikeddeng a kas maysa nga integral a parte ti Kappon ti Sobiet.
Ti Kazakhstan ket isu idi ti naudi kadagiti republika ti Sobiet a nagirangarang iti wayawaya kalpasan ti pannakawaswas ti Kappon ti Sobiet idi 1991. Ti agdama a Presidente, ni Nursultan Nazarbayev, ket isun ti daulo ti pagilian manipud idin, ken naikarakterisado a kas autoritariano, nga addaan iti pakasaritaan ti gobierno kadagiti panagabuso iti tao ken panaglapped iti oposision iti politika.[9] Nagobra ti Kazakhstan a mangpadur-as iti ekonomiana, ken naipangpangruna iti dominate nga industriana iti hidrokarbon.[9]
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ "Constitution of the Republic of Kazakhstan". zan.kz.
- ^ a b c Kazakhstan Naiyarkibo 2018-12-24 iti Wayback Machine. CIA World Factbook.
- ^ "Негізгі". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 14 Pebrero 2016.
- ^ a b c d "Kazakhstan". International Monetary Fund. Naala idi 28 Hunio 2014.
- ^ "Gini index". World Bank. Naala idi 21 Nobiembre 2015.
- ^ "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Naala idi 14 Disiembre 2015.
- ^ "Казахстан переходит на единый часовой пояс: что нужно знать". zakon.kz (iti Ruso). 2024-02-29.
- ^ "Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators". Stat.kz. Naala idi 1 Hunio 2010.
- ^ a b c Zarakhovich, Yuri (27 Septiembre 2006). "Kazakhstan Comes on Strong". Time. Naala idi 13 Disiembre 2015.
- ^ "Census2010". Stat.kz. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-10-12. Naala idi 1 Hunio 2010.
Adu pay a mabasbasa
urnosen- Alexandrov, Mikhail (1999). Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-30965-5.
- Clammer, Paul; Kohn, Michael & Mayhew, Bradley (2004). Lonely Planet Guide: Central Asia. Oakland, CA: Lonely Planet. ISBN 1-86450-296-7.
- Cummings, Sally (2002). Kazakhstan: Power and the Elite. London: Tauris. ISBN 1-86064-854-1.
- Demko, George (1997). The Russian Colonization of Kazakhstan. New York: Routledge. ISBN 0-7007-0380-2.
- Fergus, Michael & Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age. London: Stacey International. ISBN 1-900988-61-5.
- George, Alexandra (2001). Journey into Kazakhstan: The True Face of the Nazarbayev Regime. Lanham: University Press of America. ISBN 0-7618-1964-9.
- Martin, Virginia (2000). Law and Custom in the Steppe. Richmond: Curzon. ISBN 0-7007-1405-7.
- Nazarbayev, Nursultan (2001). Epicenter of Peace. Hollis, NH: Puritan Press. ISBN 1-884186-13-0.
- Nazpary, Joma (2002). Post-Soviet Chaos: Violence and Dispossession in Kazakhstan. London: Pluto Press. ISBN 0-7453-1503-8.
- Olcott, Martha Brill (2002). Kazakhstan: Unfulfilled Promise. Washington, DC: Brookings Institution Press. ISBN 0-87003-189-9.
- Rall, Ted (2006). Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East?. New York: NBM. ISBN 1-56163-454-9.
- Robbins, Christopher (2007). In Search of Kazakhstan: The Land That Disappeared. London: Profile Books. ISBN 978-1-86197-868-4.
- Rosten, Keith (2005). Once in Kazakhstan: The Snow Leopard Emerges. New York: iUniverse. ISBN 0-595-32782-6.
- Thubron, Colin (1994). The Lost Heart of Asia. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-018226-1.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Kazakhstan iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Kazakhstan manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Bariweswes ti Pagilian manipud iti BBC News.
- Kazakhstan a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Kazakhstan iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Kazakhstan- Ministro ti Ganganaet a Pannakibiang ti Republika ti Kazakhstan Naiyarkibo 2011-09-29 iti Wayback Machine
- E-Gobierno ti Republika ti Kazakhstan
- Gobierno ti Kazakhstan Naiyarkibo 2019-08-10 iti Wayback Machine