Homala raso

Homala raso esas kulturala nociono qua uzesas eroroze kom biologiala nociono. La homaro ne esas dividebla en diferanta rasi segun biologiala karakteri, quale la koloro di la pelo.

La historio di la nociono

Famoza Sueda taxonomiisto Carl von Linné dividis en 1758 la homaro a quar rasi. Segun ilu l'Europani esas blanka, l'Amerikani esas reda, l'Afrikani esas nigra e l'Aziani esas obskura. La divido chanjis dum la 19ma yarcento, kande Franca Georges Cuvier kreis grupi di la Kaukasidi, Negridi e Mongolidi. Le "reda" di Linné juntesis ad Aziana Mongolidi.

Pose on konstatis ke la divido motivizita per la koloro di pelo havis nula ciencala bazo. La maxim simpla atesto kontre la divido esas la karaktero di la spektro: on povas nur artificale krear limiti inter la toni di la kontinuanta spektro.

La anciena doktrino pri rasi vivas ankore, malgre la ciencisti delonge pruvis ke la divido ne havas bazo ciencala. Esas tre facila pseudociencale asertar, ke diferanta “rasi” havas diferanta qualesi, ed induktar desestimeso inter homi.

Pro qua homi semblas diferanta?

Dum anciena tempi homi vivis generacioni pos generacioni en sama regiono e pokope la homala korpo adaptis su a la vivo-kondicioni di la habiteyo. La nigra pelo di Afrikani rakontas nur pri la adapteso a sunoza medio. L'Inuiti esas mikrakorpala pro preventar perdajo di kaloro. Longa nazo humidigas l'inhalita aero ed ol rakontas ke la ancestri di la homo vivis depos olima tempi en sika medio.

Anke per geni on povas montrar ke homi esas diferanta. Du membri di la sama “raso” posible havas tre diferanta genaro e plu samatipa genaro esas trovebla en la membro di ula altra “raso”.

Se on dividus la homaro a “rasi” per la hemoglobala celuli, l'Afrikani, Italiani e Greki formacus unika “raso” e la Suedi e le sud-Afrikala Xhosa formacus altra “raso”. On povas krear “rasi” anke per laktaso-enzimo (kelki toleras lakto, kelk altri ne toleras) o segun la formo di la denti (kelk havas direta, kelk altri havas konkava denti).

Quo vice raso?

Se on mustas dividar la homaro a grupi, on povas uzar, exemple, la geografiala origino. La loko di la hemo esas konektita a la kulturo di la loko e la kulturo esas konektita a la linguo. La linguo dil homo efektas a to quale on vidas la fenomeni en la mondo.

Klara pelo posibligas entro di ultraviolea radii por sintezar vitamino D. Obskura pelo shirmas di manko en vitamino B9, necesajo por la developado korekta di feto.