9. nóvember

9. nóvember er 313. dagur ársins (314. á hlaupári) samkvæmt gregoríska tímatalinu. 52 dagar eru eftir af árinu.

Atburðir

• 1313 - Lúðvík 4. keisari vann sigur á frænda sínum, Friðrik 1. hertoga Austurríkis, í orrustunni við Gamelsdorf.
• 1389 - Pietro Tomacelli varð Bonifasíus 9. páfi.
• 1539 - Háskólakennarar í Kaupmannahöfn gáfu út leyfi til að prenta mætti Nýjatestamentisþýðingu Odds Gottskálkssonar.
• 1572 - Umsátrið um Sancerre hófst. Kaþólikkar settust um Sancerre, virkisborg í Mið-Frakklandi sem húgenottar réðu. Umsátrið stóð í nærri átta mánuði.
• 1607 - Spænska ríkið varð gjaldþrota í þriðja sinn sem olli gjaldþroti Fugger-bankans í Englandi.
• 1799 - Napóleon náði völdum í Frakklandi og útnefndi sjálfan sig fyrsta konsúl.
• 1888 - Mary Jane Kelly, af ýmsum talin síðasta fórnarlamb Kobba kviðristu, fannst myrt í Whitechapel-hverfinu í London.
• 1918 - Philipp Scheidemann lýsti yfir stofnun lýðveldis í Þýskalandi.
• 1921 - Ítalski fasistaflokkurinn var formlega stofnaður í Róm.
• 1923 - Bjórkjallarauppreisnin: 16 nasistar og 4 lögreglumenn létust í skotbardaga fyrir framan Feldherrnhalle í München.
• 1932 - Gúttóslagurinn átti sér stað í Reykjavík. Áheyrendur hleyptu upp bæjarstjórnarfundi í Góðtemplarahúsinu vegna ákvörðunar bæjarstjórnar um að lækka laun í atvinnubótavinnu.
• 1938 - Kristalsnótt: Fyrstu skipulögðu gyðingaofsóknir nasista hófust.
• 1942 - Erik Scavenius varð forsætisráðherra Danmerkur.
• 1970 - Sovétmenn skutu geimfarinu Luna 17 á loft með tunglbílinn Lunokod 1 innanborðs.
• 1981 - Þrælahald var afnumið í Máritaníu.
• 1985 - Minnisvarði var afhjúpaður á Skógum í Þorskafirði um Matthías Jochumsson skáld, sem fæddist þar 150 árum áður.
• 1985 - Garrí Kasparov sigraði Anatólí Karpov, 22 ára gamall, og varð við það yngsti óumdeildi heimsmeistarinn í skák.
• 1986 - Tveimur hvalbátum var sökkt í Reykjavíkurhöfn og samtökin Sea Shepherd lýstu ábyrgð af því á hendur sér.
• 1989 - Fall Berlínarmúrsins: Günter Schabowski lýsti því í sjónvarpi af misgáningi að för til Vestur-Berlínar yrði heimil strax.
• 1990 - Ný stjórnarskrá tók gildi í Nepal sem batt enda á einveldi konungs.
• 1993 - Bosníukróatar eyðilögðu gömlu brúna í Mostar, Stari Most, með skothríð úr skriðdrekum.
• 1997 - Fjármálakreppan í Asíu: Chuan Leekpai varð forsætisráðherra Taílands eftir afsögn Chavalit Yongchaiyudh.

• 2004 - Útgáfa 1.0 af Mozilla Firefox kom út.
• 2005 - Rúmlega 50 manns létu lífið og um 120 særðust í sjálfsmorðssprengjusárásum í Amman í Jórdaníu.
• 2009 - Í Berlín var haldið upp á 20 ár frá falli Berlínarmúrsins.
• 2010 - 5,6 milljón eintök af tölvuleiknum Call of Duty: Black Ops seldust á einum sólarhring, sem var met.
• 2014 - Þjóðaratkvæðagreiðsla um sjálfstæði Katalóníu var haldin. Yfir 80% samþykktu að lýsa yfir sjálfstæði. Hæstiréttur Spánar hafði áður dæmt þjóðaratkvæðagreiðsluna ólöglega.
• 2015 - Katalónska þingið samþykkti að stefna að sjálfstæði héraðsins. Ríkisstjórn Spánar kærði samþykktina til hæstaréttar.

Fædd

• 1261 - Dinis Portúgalskonungur (d. 1325).
• 1389 - Ísabella af Valois, Englandsdrottning (d. 1409).
• 1522 - Martin Chemnitz, lútherskur guðfræðingur (d. 1586).
• 1818 - Ívan Túrgenjev, rússneskur rithöfundur (d. 1883).
• 1841 - Játvarður 7. Bretlandskonungur (d. 1910).
• 1888 - Jean Monnet, franskur hagfræðingur og einn af stofnendum Evrópusambandsins (d. 1979).
• 1901 - Dóri Jónsson, íslenskur rithöfundur (d. 1962).
• 1907 - Ko Takamoro, japanskur knattspyrnumaður (d. 1995).
• 1914 - Hedy Lamarr, austurrísk leikkona (d. 2000).
• 1918 - Spiro Agnew, varaforseti Bandaríkjanna (d. 1996).
• 1929 - Imre Kertész, ungverskur rithöfundur.
• 1934 - Carl Sagan, bandarískur stjörnufræðingur, rithöfundur og sjónvarpsmaður (d. 1996).
• 1934 - Ingvar Carlsson, sænskur stjórnmálamaður.
• 1935 - María Guðmundsdóttir, íslensk leikkona (d. 2021).
• 1936 - Mikhail Tal, lettneskur skákmaður (d. 1992).
• 1947 - Robert David Hall, bandarískur leikari.
• 1948 - Luiz Felipe Scolari, brasilískur knattspyrnustjóri.
• 1952 - Jack W. Szostak, bandarískur sameindalíffræðingur og nóbelsverðlaunahafi.
• 1953 - Pjetur Stefánsson, íslenskur tónlistarmaður.
• 1960 - Andreas Brehme, þýskur knattspyrnumaður.
• 1964 - Hörður J. Oddfríðarson, íslenskur stjórnmálamaður.
• 1965 - Bryn Terfel, velskur óperasöngvari.
• 1967 - Yoshiro Moriyama, japanskur knattspyrnumaður.
• 1973 - Alessandro del Piero, ítalskur knattspyrnumaður.
• 1981 - Scottie Thompson, bandarísk leikkona.

Dáin

• 1148 - Ari Þorgilsson fróði, íslenskur sagnaritari (f. 1067).
• 1261 - Sanchia af Provence, drottning Þýskalands.
• 1623 - William Camden, enskur sagnaritari (fæddur 1551).
• 1641 - Ferdinand af Austurríki, kardináli og herforingi (f. 1609).
• 1794 - Skúli Magnússon, landfógeti (f. 1711).
• 1838 - Hannes Bjarnason, íslenskur prestur og skáld (f. 1777).
• 1918 - Guillaume Apollinaire, franskt skáld (f. 1880).
• 1937 - Ramsay MacDonald, breskur stjórnmálamaður (f. 1866).
• 1940 - Neville Chamberlain, forsætisráðherra Bretlands (f. 1869).
• 1953 - Ibn Sád, konungur Sádí-Arabíu (f. 1876).
• 1970 - Charles de Gaulle, forseti Frakklands (f. 1890).
• 1980 - A. Paul Weber, þýskur grafíklistamaður (f. 1893).
• 1994 - Jim Brown, skosk/bandarískur knattspyrnumaður (f. 1908).
• 1997 - Carl Gustav Hempel, þýskur heimspekingur (f. 1905).
• 2001 - Giovanni Leone, forsætisráðherra Ítalíu (f. 1908).
• 2008 - Úlfur Hjörvar, íslenskur rithöfundur og þýðandi (f. 1935).
• 2011 - Matthías Á. Mathiesen, íslenskur stjórnmálamaður (f. 1931).