Simone Veil
Simone Veil Grand (f. Jacob; 13. júlí 1927 – 30. júní 2017) var frönsk stjórnmálakona sem gegndi embætti heilbrigðisráðherra á tveimur tímabilum og var forseti Evrópuþingsins frá 1979 til 1982, fyrst kvenna. Sem heilbrigðisráðherra var hún kunnur málsvari kvenréttinda, sér í lagi lagasetningar árið 1975 sem lögleiddi þungunarrof í Frakklandi. Lögin voru kennd við hana og kölluð Loi Veil. Frá 1998 til 2007 sat Veil í stjórnlagaráði Frakklands.
| Simone Veil | |
|---|---|
 Simone Veil árið 1982. | |
| Heilbrigðisráðherra Frakklands | |
| Í embætti 28. maí 1974 – 4. júlí 1979 | |
| Forseti | Valéry Giscard d'Estaing |
| Forsætisráðherra | Jacques Chirac Raymond Barre |
| Forveri | Michel Poniatowski |
| Eftirmaður | Jacques Barrot |
| Í embætti 30. mars 1993 – 11. maí 1995 | |
| Forseti | François Mitterrand |
| Forsætisráðherra | Édouard Balladur |
| Forveri | Bernard Kouchner |
| Eftirmaður | Élisabeth Hubert |
| Forseti Evrópuþingsins | |
| Í embætti 17. júlí 1979 – 18. janúar 1982 | |
| Forveri | Emilio Colombo |
| Eftirmaður | Piet Dankert |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fædd | 13. júlí 1927 Nice, Frakklandi |
| Látin | 30. júní 2017 (89 ára) París, Frakklandi |
| Maki | Antoine Veil (g. 1946; d. 2013) |
| Börn | 3 |
| Háskóli | École nationale de la magistrature Sciences Po Parísarháskóli |
| Verðlaun | Karlsverðlaunin (1981) |
| Undirskrift |  |
Æviágrip
breytaSimone Veil var af frönskum Gyðingaættum og faðir hennar var vel efnaður arkitekt. Á tíma helfararinnar, þegar Simone var sautján ára gömul, var hún send til Auschwitz-útrýmingarbúðanna ásamt fjölskyldu sinni og um 76 þúsund öðrum Gyðingum. Simone var sú eina úr fjölskyldu sinni sem lifði helförina af en hún bar brennimerkt fanganúmer á upphandleggnum það sem hún átti eftir ólifað.[1]
Simone Veil var látin laus eftir lok seinni heimsstyrjaldarinnar og hafði þá verið í fangabúðunum í þrettán mánuði. Hún hóf nám í lögfræði og varð lögfræðingur en nam jafnframt stjórnmálafræði. Simone Veil hlaut stöðu í franska dómsmálaráðuneytinu og vann þar í mörg ár.[1]
Þegar Valéry Giscard d'Estaing varð forseti Frakklands árið 1974 fékk hann Simone Veil til þess að stýra svokallaðri „heilsubyltingu“. Veil varð heilbrigðis- og fjölskyldumálaráðherra í ríkisstjórn Jacques Chirac forsætisráðhera og talaði í því embætti fyrir lagasetningu sem heimilaði fóstureyðingar í Frakklandi.[2] Hún lagði jafnframt til að ríkið ætti að greiða 80% af kostnaði við þær. Veil sagðist sjálf vera á móti þungunarrofum en færði rök fyrir því að þau ættu rétt á sér í vissum aðstæðum og sagði því rangt að banna þau.[3] Franska þingið féllst á málatilbúnað hennar og samþykkti með 284 atkvæðum gegn 189 lagafrumvarp Veil um að gefa konum frjálst val um að láta rjúfa meðgöngu á fyrstu tíu vikum meðgöngutímans. Frakkland varð þar með fyrst kaþólskra ríkja til þess að heimila þungunarrof.[2]
Veil-lögin voru með þeim umdeildustu sem sett voru á stjórnartíð Giscard d'Estaing. Margir þingmenn stjórnarinnar greiddu atkvæði gegn henni og í beinni sjónvarpsútsendingu sakaði einn andstæðingur frumvarpsins Veil um að koma með aðferðir nasista til Frakklands og „færa börnin í ofnana“. Veil, sem hafði sjálf lifað af helförina, sagðist ekki geta leyft slíkar athugasemdir og fékk þær ómerktar og teknar úr þingskrám.[2]
Veil stóð fyrir öðrum róttækum lagafrumvörpum, meðal annars lögum um tólf vikna fæðingarorlof.[3] Hún auðveldaði frönskum konum jafnframt aðgang að getnaðarvörnum.[4] Í skoðanakönnunum mældist Veil vinsælasti ráðherra í ríkisstjórnum Giscards og hún hélt heilbrigðisráðuneytinu eftir að Raymond Barre tók við af Chirac sem forsætisráðherra 1976.[3]
Giscard valdi Veil sem oddvita flokkabandalags síns í fyrstu beinu kosningunum á Evrópuþingið sem haldnar voru árið 1979. Veil náði kjöri á þingið og sagði í kjölfarið upp ráðherraembætti sínu.[5] Hún var kosin forseti Evrópuþingsins og gegndi því embætti til ársins 1982.[1]
Simone Veil varð aftur heilbrigðisráðherra árið 1993 á forsetatíð François Mitterrand í stjórn Édouards Balladur forsætisráðherra.[6] Hún lét af embætti eftir að Jacques Chirac var kjörinn forseti árið 1995.
Veil lést árið 2017.[4] Hún var grafin í Panthéon-hvelfingunni í París.[7]
Tilvísanir
breyta- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Simone Veil – einn vinsælasti stjórnmálamaður Frakka“. Vikan. 3. júní 1982. bls. 29.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Jónas Haraldsson (31. mars 1978). „Skærasta stjarnan í frönskum stjórnmálum“. Dagblaðið. bls. 10–11.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Þórarinn Þórarinsson (24. september 1978). „Simone Veil er vinsælasti ráðherrann“. Tíminn. bls. 6.
- ↑ 4,0 4,1 Kristín Ólafsdóttir (30. júní 2017). „Franski kvenréttindafrömuðurinn Simone Veil látin“. Vísir. Sótt 13. október 2021.
- ↑ Haraldur Ólafsson (2. ágúst 1979). „Evrópuþingið og kosningarnar til þess“. Tíminn. bls. 6.
- ↑ „Décret n° 76 du 30 MARS 1993 RELATIF LA COMPOSITION DU GOUVERNEMENT“ (franska).
- ↑ „Veil grafin í Panthéon“. Morgunblaðið. 6. júlí 2017. bls. 16.