1691-1700
1691-1700 var 10. áratugur 17. aldar sem telst til árnýaldar í sögu Evrópu.
| Árþúsund: | 2. árþúsundið |
| Öld: | 16. öldin · 17. öldin · 18. öldin |
| Áratugir: | 1671–1680 · 1681–1690 · 1691–1700 · 1701–1710 · 1711–1720 |
| Ár: | 1691 · 1692 · 1693 · 1694 · 1695 · 1696 · 1697 · 1698 · 1699 · 1700 |
| Flokkar: | Fædd · Dáin · Stofnað · Lagt niður |
Atburðir og aldarfar
breyta
Níu ára stríðið
breyta1688 fóru Frakkar með her yfir Rínarfljót og ætluðu sér með því að tryggja yfirráð yfir mikilvægum landamærahéruðum við landamærin að Þýskalandi. Loðvík 14. hugsaði sér að stríðið yrði stutt en reyndin varð hins vegar allt önnur. Heilaga rómverska ríkið hafði nýlokið við að reka Tyrki frá Vínarborg og berja niður uppreisn Imre Thököly í Ungverjalandi og snerust til varnar með stuðningi Hollendinga og Spánverja til að stöðva útþenslustefnu Frakka. Upphaflega gengu áætlanir Frakka upp, ef undan er skilin tilraun til að koma Jakobi 2. aftur á valdastól í Englandi, en efnahagshrun og hungursneyð árið 1693 drógu úr styrk Frakka sem þurftu að gefa kröfur sínar eftir í friðarsamningum 1696-1697 en héldu þó Elsass og Strassborg.
Stríð gegn Tyrkjaveldi
breytaRússar, Austurríkismenn og Feneyingar héldu áfram bardögum við Tyrkjaveldi. Rússar lögðu undir sig Azov og Austurríkismenn unnu mikilvæga sigra í Serbíu. Með Karlowitz-samningnum 1699 fékk Austurríki allt Ungverjaland og Transylvaníu og Feneyjar fengu Dalmatíu, Pólsk-litháíska samveldið fékk Pódólíu en Tyrkir héldu Belgrad. Samningurinn er talinn marka upphafið að hnignun Tyrkjaveldis. Samningurinn var forsenda þess að Rússar gætu sótt gegn Svíaveldi til að fá hafnaraðstöðu við Eystrasalt sem leiddi til Norðurlandaófriðarins mikla 1700-1721.
27 ára stríðið
breytaÁ Dekkanhásléttunni reyndi Aurangzeb að berja niður uppreisn Marattaveldisins. Hann náði með svikum að taka Sambhaji höndum og pyntaði hann til dauða 1689, en lát hans jók enn andstöðuna við Mógúlveldið. Rajaram Chhatrapati var krýndur konungur og varðist í Jinji-virki í Tamil Nadu. Her Mógúlveldisins náði virkinu á sitt vald 1698 eftir sjö ára umsátur. Rajaram lést úr veikindum í virkinu Sinhagad í Maharashtra en sonur Sambhajis Chattrapati Shahu tók við krúnunni.
Nornafárið í Salem
breytaÍ bænum Salem í Massachusettsflóahéraðinu hófust réttarhöld yfir fólki sem sakað var um galdra. Um 150 manns voru handteknir á árunum 1692 og 1693. Réttarhöldunum lyktaði með því að fjórtán konur og fimm karlmenn voru hengd og einn kraminn til bana með þungum steinum. Næstu árin voru réttarhöldin og þeir samfélagsleiðtogar sem stóðu fyrir þeim harðlega gagnrýnd í ræðu og riti. Ákærendur báðust opinberlega afsökunar og sögðust hafa verið ginnt af Satan til að ásaka saklaust fólk.
Ráðamenn
breyta
