Bóndadagur

Fyrsti dagur Þorra er nefndur bóndadagur en sá síðasti þorraþræll. Um fyrsta dag Þorra segir í bréfi Jóns Halldórssonar í Hítardal (f. 1665) til Árna Magnússonar frá árinu 1728, að sú hefð sé meðal almennings að húsmóðirin færi út kvöldið áður og bjóði þorrann velkomin, og inn í bæ, eins og um tignann gest væri að ræða.

Hefðir á bóndadag

Eins segir í Þjóðsögum Jóns Árnasonar að bóndi skyldi bjóða þorra velkomin með eftirfarandi hætti:

með því að þeir áttu að fara fyrstir á fætur allra manna á bænum þann morgun sem þorri gekk í garð. Áttu þeir aða fara ofan og á skyrtunni einni, vera bæði berlæraðir og berfættir, en fara í aðra skálmina og láta hina lafa og draga hana á eftir sér á öðrum fæti, ganga svo til dyra, ljúka upp bæjarhurðinni, hoppa á öðrum fæti í kringum bæinn, draga eftir sér brókina á hinum og bjóða þorra velkomin í garð eða til húsa. Síðan áttu þeir að halda öðrum bændum úr byggðarlaginu veislu fyrsta þorradag; þetta er „að fagna þorra“.
Sumstaðar á Norðurlandi er fyrsti þorradagur enn í dag kallaður „bóndadagur“ á þá húsfreyjan að halda vel til bónda síns og heita þau hátíðabrigði enn „þorrablót“.“

— Þjóðsögur Jóns Árnasonar, s: 550-551.

Hefðir á bóndadag í dag

Núna hefur sú hefð komist á að gefa bónda sínum blóm á þessum degi. Líkt og að gefa konu sinni blóm á konudaginn, fyrsta dag Góu.

Bóndadagur á næstu árum

2024 - 26. janúar
2025 - 24. janúar

Þorri

Aðalgrein: Þorri

Þorri hefst alltaf á föstudegi í 13. viku vetrar. Nú á bilinu 19. til 25. janúar en 9. til 15. janúar í gamla stíl fyrir 1700. Hann er fjórði mánuður vetrar í gamla norræna tímatalinu og upphaflega mun upphaf hans hafa miðast við fyrsta nýtt tungl eftir vetrarsólhvörf. Ef árið á undan er rímspillisár (t.d. 2023) þá ber fyrsta dag þorra upp á 26. janúar.

Tengt efni

Konudagur, fyrsti dagur Góu
Kváradagur, ýmist fyrsti eða síðasti dagur Einmánaðar
Yngismeyjardagur, fyrsti dagur Hörpu og jafnframt Sumardagurinn fyrsti.
Yngissveinadagur, fyrsti dagur Einmánaðar.

Heimildir

Árni Björnsson (2000). Saga daganna.
Jón Árnason (1954-1961). Þjóðsögur Jóns Árnasonar.