Iwak karper

Iwak karper iku sajining spésies iwak aminyak^[1] sing urip ing bany tawa saka famili Cyprinidae, sawijining kulawarga iwak sing gedhé banget ing bawana Éropah lan Asia. Iwak karper uga kerep diarani iwak mas. Nanging sajatiné iwak mas iku iwak karper sing warnané kuning, mèmper emas.

Étimologi

Tembung karper iku kajupuk saka basa Walanda^[2], nanging wis dienggo ing basa Indonésia^[3] lan basa Jawa.^[4] Ing basa Walanda dhéwé, tembung iki kasilih saka basa Latin carpa, nanging bokmanawa sangkané mula-mulané saka basa Gotik *karpa.^[5]

Biologi

Makluk Cypriniforme (famil Cyprinidae) iku kerepé digolongaké karo Characiforme, Siluriforme, lan Gymnotiforme kanggo nggawé ordo super Ostariophysi, awit grup-grup iki akèh ciri-ciriné sing padha. Ciri-ciri kalebu ndarbèni kapasitas urip ing banyu tawa lan uga ndarbèni organ Weber, sawijining wangunan anatomis sing diturunaké saka limang balung vertebrae awal dhéwé, lan iga saha makutha saraf. Pasangan iga katelu awal dhéwé iku gegandhèngan karo sambungané labirin lan sing buri karo gelembung renang. Fungsiné durung dimangertèni sacara putus, nanging organ iki dikira ambil bagéan sajroning transmisi vibrasi saka gelembung renang menyang labirin lan kanggo ngrungokaké swara, mula prakara iki bisa nrangangaké généya Ostariophysi ndarbèni kaprigelan ngrungokaké swara.

Mayoritas cypriniforme ndarbèni sisik lan untu ing balung faringal buri dhéwé sing bisa dimodifikasi miturut pakané. Tribolodon iku siji-sijiné anggota génus cyprinid sing bisa tahan marang banyu asin. Sawetara spesies bisa ngalih marang banyu payau nanging bali menyang banyu tawa kanggo ngendhog. Kabèh cypriniformes urip ing banyu kontinèntal lan ndarbèni panyebaran amba.

Iwak karper iku ing sajroning sujarah manungsa, wigati minangka pakan kanggo wong. Sawetara spésies dibudidayakaké kanggo klangenan, kaya ta iwak mas lan iwak koi. Mula iku karper diuculaké lan ditepungaké ing sawatara lokasi, mawa kasil séjé-séjé. Sawetara spesies karper dianggep spesies invasif déning Départemen Tani Amérikah Sarékat, lan saindhening donya dhuwit akèh wis diwetokaké kanggé ngontrol panyebaran karper.

Sawetara spesies karper bisa urip nganti wulanan tanpa oksigèn (contoné urip sangisoring ès) déné métabolisme glikogén kanggo nggawé asem laktik sing banjur dikonversi dadi étanol lan karbon dioksida. Étanolé banjur diwetokaké ing banyu saubengé mawa insangé.

Cathetan sikil

↑ "What's an oily fish?". Food Standards Agency. 2004-06-24. Diarsip saka sing asli ing 2010-12-10. Dibukak ing 2017-11-02.
↑ Jones (2007:145)
↑ https://kbbi.kemdikbud.go.id/entri/karper
↑ Sastra.org, diaksès tanggal 4-11-2017
↑ Etymonline, diaksès tanggal 4-11-2017

Kapustakan

Russel Jones, (2007), Loanwords in Indonesian and Malay. Leiden:KITLV

[1] "What's an oily fish?". Food Standards Agency. 2004-06-24. Diarsip saka sing asli ing 2010-12-10. Dibukak ing 2017-11-02.

[2] Jones (2007:145)

[3] ttps://kbbi.kemdikbud.go.id/entri/karper

[4] Sastra.org, diaksès tanggal 4-11-2017

[5] Etymonline, diaksès tanggal 4-11-2017

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]