მეფე

ქართული

მეფე

ცხრა ევროპელი მონარქი, რომლებიც ბრიტანეთის მეფის ედუარდ VII-ს დაკრძალვას ესწრებოდა, 1910 წლის 20 მაისი

თეთრი და შავი მეფე

ეტიმოლოგია

ფრანგული

წაკითხვა

ფონეტიკური ტრანსლიტერაცია (IPA): [mɛpʰɛ]
აუდიო მაგალითი: მეფე ^?
დამარცვლა: მე·ფე, მრ. რ. მე·ფე·ე·ბი, მე·ფე·ნი

მნიშვნელობა

არსებითი სახელი

➤ მეფე, მეფ-ის(ა), მრავლობითი: მეფე-ებ-ი, მეფე-ნ-ი

ბრუნვა	მხოლობითი	მრავლობითი
სახელობითი	მეფე	მეფეები	მეფენი
მოთხრობითი	მეფემ / მეფემა	მეფეებმა	მეფეთ / მეფეთა
მიცემითი	მეფეს / მეფესა	მეფეებს / მეფეებსა	მეფეთ / მეფეთა
ნათესაობითი	მეფის / მეფისა	მეფეების / მეფეებისა	მეფეთ / მეფეთა
მოქმედებითი	მეფით / მეფითა	მეფეებით / მეფეებითა
ვითარებითი	მეფედ / მეფედა	მეფეებად / მეფეებადა
წოდებითი	მეფევ / მეფე	მეფეებო	მეფენო
ყველა სხვა ფორმა იხილეთ ფორმაწარმოების გვერდზე

მონარქიული სახელმწიფოს მეთაური, ხელმწიფე.
შოთა რუსთაველი, „ვეფხისტყაოსანი“

„იყო არაბეთს როსტევან მეფე, ღმრთისაგან სვიანი.“
➤ სინონიმები: ხელმწიფე, მონარქი, გვირგვინოსანი, მეუფე, უფალი, ბატონი, მეფე-ბატონი, თვითმპყრობელი, მფლობელი, ემირი, სეფე უფალი, ხონთქარი, დიდი ბატონი, მპყრობელი, მბრძანებელი, ცხებული, კურაპალატი, კეისარი, იმპერატორი, შაჰი, შაჰინ შაჰი, სულთანი, ხანი, ყაენი, ყეენი, ხაღანი, ხაკანი
გადატანითი: ვინმე ან რაიმე, ვინც/რაც საუკეთესო ან უძლიერესია თავისი პროფესიაში, სახეობაში, გვარში.
ლომი ცხოველთა მეფეა, არწივი კი – ფრინველთა მეფე.
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.
მამაკაცი, რომელსაც ქორწილი აქვს, ცოლს ირთავს.
გალაკტიონს პოეტთა მეფეს უწოდებენ.
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.
➤ სინონიმები: ნეფე
ჭადრაკი: ჭადრაკის ფიგურა, რომლის გარშემოც ვითარდება თამაში.
მეფეს პაიკები იცავენ.
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.
ბანქო: მაღალი რანგის კარტი მამაკაცის გამოსახულებით, კაკო.
მეფე ჭრის დამასაც და ვალეტსაც, მაგრამ ტუზი მეფეზე მაღალი კარტია.
ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.
➤ სინონიმები: კაკო

წარმოებული ლექსიკა

➤ წარმოებული სიტყვები: ამეფებს, გაამეფებს, მეფა, მეფდება, მეფე-ბატონი, მეფე-დედოფალი, მეფე-მთავარი, მეფე-პატარძალი, მეფე-პატრონი, მეფიანნი, მეფიონი, მეფისდროინდელი, მეფისეული, მეფისნაცვალი, მეფისნაცვლობა , მეფისწული, მეფობა, მეფობს, მეფური, ნამეფარი, ორმეფობა, სამეფო, უმეფო , უმეფობა

თარგმანები

მნიშვნ. 1 მონარქიული სახელმწიფოს მეთაური

ბერძნული: βασιλιάς (el) (vasiliás)
ბულგარული: крал (bg) მამრ. (kral)
გერმანული: König (de) მამრ. Königin (de) მდედრ.
ესპანური: rey (es) მამრ.
თურქული: kral (tr)
იაპონური: 国王 (ja) (こくおう, kokuō)
ინგლისური: king (en)
იტალიური: re (it) მამრ.
პოლონური: król (pl) მამრ.
პორტუგალიური: rei (pt)
რუსული: царь (ru) (carʹ) король (ru) მამრ. (korolʹ)
სომხური: թագավոր (hy) (tʿagavor)
უკრაინული: король (uk) მამრ. (korolʹ)
ფრანგული: roi (fr) მამრ.
შვედური: konung (sv) საერთ. kung (sv) საერთ.

მნიშვნ. 5 ბანქოს ერთ-ერთი კარტი

წყაროები და რესურსები

ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი, ტომი 5, სვეტი 212, თბილისი, 1958 წელი.
იხილეთ ქართული ვიკიპედიის სტატია „მეფე“
„მეფე“ ქართული ენის განმარტებით ონლაინ-ლექსიკონში
საჯარო მოხელის ორთოგრაფიულ-სტილისტიკური ლექსიკონი, თამარ ვაშაკიძე, ავთანდილ არაბული, თეა ბურჭულაძე, თბილისი, 2022, გვ. 377

ნეიმანი ალ., ქართულ სინონიმთა ლექსიკონი, მესამე გამოცემა, თბ.: „განათლება“, 1978, გვ. 250.
სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული : [ორტომეული], ტ. 1, თბილისი: „მერანი“, 1991, გვ. 467.