Марк Рютте
Марк Рютте (нидер. Mark Rutte [ˈmɑr(ə)k ˈrʏtə] 
тыңдау; 14 ақпан 1967 жылы туған, Гаага, Нидерланд) — голландиялық саясаткер және мемлекет қайраткері. 2024 жылдың 1 қазанынан бастап НАТО Бас хатшысы. Бұрын «Бостандық және демократия үшін» оңшыл либералды халықтық партияның жетекшісі (2006–2023), Нидерландының премьер-министрі (2010–2024) болды.[1]
| Марк Рютте нидер. Mark Rutte | ||||
 2023 жылда Рютте | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 2024 жыл 1 қазан | ||||
| Ізашары | Йенс Столтенберг | |||
| ||||
| 2010 жыл 14 қазан — 2024 жыл 2 шілде | ||||
| Монарх | Беатрикс (2010—2013) Виллем-Александр (2013—2024) | |||
| Ізашары | Ян Петер Балкененде | |||
| Ізбасары | Дик Схоф | |||
| ||||
| 2006 жыл 31 мамыр — 2023 жыл 14 тамыз | ||||
| Ізашары | Йозиас ван Артсен | |||
| Ізбасары | Дилан Йешилгёз-Зегериус | |||
| Өмірбаяны | ||||
| Партиясы | «Бостандық және демократия үшін» халықтық партия | |||
| Білімі | Лейден университеті (1992) Менеджментті дамытудың халықаралық институты | |||
| Діні | Нидерландының протестанттық шіркеуі | |||
| Дүниеге келуі | 14 ақпан 1967 (57 жас) Гаага, Нидерланд | |||
| Жұмыс істеген орны | Unilever Calvé белгісіз | |||
| Қолтаңбасы | 
| |||
| Марк Рютте Ортаққорда | ||||
өңдеу  |
||||
Өмірбаяны
өңдеу1967 жылы 14 ақпанда Гаагада дүниеге келген.
Рютте үлкен реформаторлар отбасындағы жетінші бала болды. Бала кезінен пианист болуды армандаған.[2]
Лейден университетін бітірді, онда тарихты оқыды.[1] Сонымен бірге «Бостандық және демократия үшін» халықтық партиясының жастар ұйымына қатысты.
1992—1997 жылдары бітіргеннен кейін Unilever-де, одан кейін оның еншілес компанияларында адам ресурстарын басқару саласында жұмыс істеді: 1997—2002 жылдары — Ван ден Берг Недерландта (Кальве), 2002 жылы — Iglo Mora Group-та.[1]
2002 жылғы шілдеден 2004 жылғы маусымға дейін Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау жөніндегі мемлекеттік хатшы,[3] 2004 жылғы маусымнан 2006 жылғы маусымға дейін Білім, мәдениет және ғылым жөніндегі мемлекеттік хатшы болды.[1]
2003 жылы 22 қаңтарда өткен парламенттік сайлаудың қорытындысы бойынша Нидерландының Өкілдер палатасына депутат болып сайланды. 27 мамырда премьер-министр Ян Петер Балкененде үкіметке тағайындалғаннан кейін парламенттен кетті.[1]
2006 жылы наурызда Йосиас ван Аэртсен отставкаға кеткеннен кейін ол жаңа партия жетекшісін сайлауға қатысты. 2006 жылы 31 мамырда 2007 жылы партиядан шығарған Рита Вердонкты жеңіп,[1], жаңа көшбасшы болып сайланды. Маусым айында ол парламентке оралып, Өкілдер палатасындағы партиялық фракцияны басқарды.
2006 жылы 22 қарашада өткен парламенттік сайлаудың қорытындысы бойынша Өкілдер палатасына депутат болып сайланды.
2008 жылдан бастап Гаагадағы Йохан де Витт Шоленгрип мектебінің қонағы мұғалімі.[1]
2010 жылғы парламенттік сайлау алдындағы теледебаттардың бірінші турының қорытындысы бойынша Марк Рютте жеңімпаз деп танылды.[4] Сайлаудың өзінде оның партиясы 1 926 551 (20,5%) дауыс пен 31 орынға ие болды — бұрынғыдан 9 орынға артық. Сайлау науқаны кезінде ол сайлаушыларға экономикалық дағдарыстың салдарымен күресу үшін мемлекеттік шығындарды айтарлықтай қысқартуға және иммигранттарға жеңілдіктерді азайтуға уәде берді.[5] Рюттенің экономикаға деген көзқарасы Ұлыбританияда Маргарет Тэтчер жүргізген саясатты еске түсіретіні атап өтілді.[2] Бастапқыда Рютте Нидерланды премьер-министрі лауазымына негізгі үміткерлердің бірі ретінде аталды.[6]
Нидерланд премьер-министрі
өңдеу
2010 жылы 14 қазанда Патшайым Беатрикс Нидерландтың жаңа премьер-министрі етіп тағайындады.[7] Азаттық пен демократия үшін халық партиясы (150-ден 31 орын) мен Христиан-демократиялық апелляциялық партия (21 орын) азшылық үкіметін құру туралы келісімге келгені жарияланды; үкіметті Гирт Вилдерстің Бостандық партиясы қолдайтын болады. Рютте басқаратын үкімет бюджет тапшылығын азайтып, зейнет жасын бір жылға ұлғайтып, елге иммиграция ережелерін қатаңдатуды көздеп отыр.[7]
2012 жылдың 23 сәуірінде Рютте үкіметі бюджет мәселелері бойынша тараптардың күрт келіспеушіліктеріне байланысты жаңа үкімет құрылғанға дейін жұмыс істеуді тапсырды.[8][9]
2012 жылғы қыркүйекте өткен кезектен тыс парламент сайлауының қорытындысы бойынша «Бостандық және демократия үшін» халықтық партиясы (150 орынның 41-і) мен Лейбористік партиясы Марк Рютте жетекшілігімен коалициялық үкімет құрды.
2017 жылы наурызда өткен парламенттік сайлаудан кейін «Бостандық және демократия үшін халық партиясы», «Христиан-демократиялық үндеу», «Демократтар 66» және «Христиандық одақ» партиялары Марк Рютте жетекшілігімен коалициялық үкімет құрды.
Рютте және оның бүкіл кабинеті 2021 жылдың 15 қаңтарында балаларға жәрдемақы жүйесін теріс пайдалану туралы қате айыптауларға байланысты жанжалға жауап ретінде қызметінен кетті.[10][11][12] Алайда ол және көптеген министрлер 2021 жылғы наурызда өтетін сайлаудан кейін жаңа үкімет жасақталғанша билікте қалады.[13]
2021 жылдың 23 қаңтарында Нидерландыда COVID-19 коронавирустық індетіне қарсы шара ретінде жарияланған коменданттық сағаттың енгізілуіне қарсы наразылықтар басталды. Полиция тәртіпсіздіктерді соңғы 40 жылдағы ең ірі тәртіпсіздік деп атады (алғашқы үш күнде он қалада 180 адам қамауға алынды).[14]
2021 жылдың 15 желтоқсанында Нидерландыда 2021 жылғы наурызда өткен парламенттік сайлаудан кейін «Бостандық және демократия үшін халықтық партия», «Христиан-демократиялық үндеу», «Демократтар 66» және «Христиандық одақ» қайтадан үкіметті құрды және Рютте төртінші рет басқарды.[15]
2022 жылдың 24 ақпанында Ресейдің Украинаға басып кіруіне байланысты В. В. Путинге және Ресей үкіметінің мүшелеріне қарсы жеке санкциялар енгізуге шақырды.[16]
2023 жылдың 7 шілдесінде Рютте оның коалициясы өсіп келе жатқан көші-қонмен қалай күресуге болатыны туралы келісе алмағаннан кейін үкіметінің қызметтен кеткенін жариялады.[17][18] Оның үкіметі келесі жалпы сайлауға дейін уақытша бақылаушы рөлін атқарады.[19]
2024 жылдың 2 шілдесінде Марк Рютте қызметінен кетті. Дик Схоф Нидерландтың жаңа премьер-министрі болды.
НАТО Бас хатшысы
өңдеу
Бұрын премьер-министр болғаннан сосын орта мектепті оқытуға көңіл бөлгісі келетінін айтқанына қарамастан, Рютте 2023 жылдың қазан айында НАТО Бас хатшысы лауазымына үміткер болуын жариялады. Оның кандидатурасы 2024 жылдың ақпанында АҚШ, Ұлыбритания, Германия және Франция үкіметтерінен қолдау тапты.[20][21][22][23]
2024 жылдың сәуіріне қарай альянстың бас хатшысы лауазымына Рюттенің кандидатурасын НАТО-ның 32 мемлекетінің 28-і өкілдері мақұлдады.[24] Кейіннен Рютте соңғы келіспеушіліктер – Түркия, Венгрия, Словакия және Румынияның қарсылығын еңсере алды және оның жалғыз қарсыласы, Румыния президенті Клаус Йоханнис 20 маусымда өз кандидатурасын алып тастады.[25][20][26][27]
2024 жылдың 1 қазанында НАТО-ның Брюссельдегі штаб-пәтерінде қызметінен кеткен бас хатшы Йенс Столтенбергпен бірге салтанатты түрде тапсыру рәсімінен кейін ресми түрде қызметіне кірісті.[28]
Рютте Солтүстік Атлантикалық альянс Ресейді, оның ішінде шығыс қанатты қорғауды күшейту және НАТО-ға мүше әрбір елдің ішкі жалпы өнімнің кемінде 2% құрайтын жыл сайынғы қорғаныс шығындарын күшейту арқылы жалғастыруы керек екеніне сенімді.[29]
Жеке өмірі
өңдеу- Үйленбеген, балалары жоқ.[6]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b c d e f g Mark Rutte (ағыл.). NATO (1 October 2024).
- ↑ a b Boyish Mark Rutte's Liberal Party ties for top election spot, expatica.com (10 маусым 2010).
- ↑ Государственный секретарь в Нидерландах является заместителем министра, но участвует в заседаниях правительства
- ↑ Radio Netherlands Worldwide: Candidates clash in first TV election debate Мұрағатталған 27 мамырдың 2010 жылы. (ағыл.)
- ↑ Surge for Dutch anti-Islam Freedom Party, BBC (10 маусым 2010).
- ↑ a b Mark Rutte emerges as new Dutch leader, NRC Handelsblad (10 маусым 2010).
- ↑ a b Правительство Нидерландов обретает очертания, ИТАР-ТАСС (14 қазан 2010).
- ↑ Рютте, Марк. ТАСС.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Королева Нидерландов приняла отставку премьер-министра Мұрағатталған 25 сәуірдің 2012 жылы.
- ↑ Dutch PM Rutte and his government quit over child welfare scandal. Al Jazeera (15 қаңтар 2021).(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ The buck stops here: Dutch govt quits over welfare scandal. Associated Press (15 қаңтар 2021).(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Dutch Prime Minister Mark Rutte and his entire Cabinet resign over child welfare scandal (en-US).(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Dutch Prime Minister Mark Rutte and his entire Cabinet resign over child welfare scandal. CBS News (15 қаңтар 2021).(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Covid: Dutch curfew riots rage for third night (ағыл.). BBC News (26 January 2021).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 27 қаңтар 2021.
- ↑ Gijs Herderscheê, Raoul du Pré Kinderopvang grotendeels gratis, nieuwe kerncentrales en een minister voor wonen: dit staat er in het coalitieakkoord van Rutte IV (нид.) (15 желтоқсан 2021).
- ↑ Премьер Нидерландов призвал к санкциям против Путина Мұрағатталған 24 ақпанның 2022 жылы. — РИА Новости, 24.02.2022
- ↑ Mark Rutte resigns as Dutch PM amid migration dispute - National | Globalnews.ca (en-US).(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Dutch premier resigns because of deadlock on thorny issue of migration, paving way for new elections (ағыл.) (7 July 2023).(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Moses, Claire. Dutch Government Collapses Over Plan to Further Limit Immigration (7 шілде 2023). Тексерілді 9 шілденің 2023.
- ↑ a b NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg gaat naar Boedapest om Rutte te helpen (нид.) (5 June 2024).
- ↑ UK backs outgoing Dutch PM as next Nato chief, BBC (22 February 2024).
- ↑ Lange, Laurens. Rutte heeft unanieme steun nodig – sommige NAVO-landen zien liever andere baas (нид.) (23 February 2024).
- ↑ Mark Rutte weigerde in januari 2023 nog om NAVO-baas te worden (нид.) (25 June 2024).
- ↑ With Lithuania & Estonia, Rutte now backed by 28 of 32 NATO states to be next leader | NL Times (ағыл.).
- ↑ Mark Rutte will be NATO’s next secretary-general (ағыл.) (20 June 2024).
- ↑ Rutte over nieuwe baan: 'Drie maanden vrij en dan hard werken' (нид.) (20 June 2024).
- ↑ Mark Rutte officieel benoemd tot nieuwe secretaris-generaal NAVO (нид.) (26 June 2024).
- ↑ Mark Rutte takes over as NATO chief (ағыл.) (1 October 2024).
- ↑ Премьер Нидерландов призвал НАТО продолжать сдерживание России (орыс.) (5 апреля 2024).