Неодим
Неодим (лат. Neodymіum; Nd) — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы хим. элемент, ат. н. 60, ат. м. 144,24; лантаноидтар тобына жатады. 1885 ж. Ауэр фон Вельсбах Карл (1858 – 1929) неодим оксидін алып, оны неодим “топырағы” деп атады. Жер қыртысындағы массалық үлесі 3,710–3%.
| |||||||||||||||
| Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
күміс ақ металл 
| |||||||||||||||
| Атом қасиеті | |||||||||||||||
| Атауы, символ, нөмірі |
Неодим, 60 | ||||||||||||||
| Топ типі | |||||||||||||||
| Топ, период, блок |
ІІІ, 6, f | ||||||||||||||
| Атомдық масса (молярлық масса) | |||||||||||||||
| Электрондық конфигурация |
[Xe] 6s24f4 | ||||||||||||||
| Қабықшалар бойынша электрондар |
2, 8, 18, 22, 8, 2 | ||||||||||||||
| Атом радиусы |
181 пм | ||||||||||||||
| Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
| Ковалентті радиус |
201±6 пм | ||||||||||||||
| Ион радиусы |
99,(+3e) 5 пм | ||||||||||||||
| Электртерістілігі |
1,14 (Полинг шкаласы) | ||||||||||||||
| Электродты потенциал |
Nd←Nd3+ −2,32В | ||||||||||||||
| Тотығу дәрежелері |
0, +2, +3, +4 | ||||||||||||||
| Иондалу энергиясы |
1-ші: 533.1 кДж/моль (эВ)
| ||||||||||||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
| Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
| Тығыздық (қ.ж.) |
7,007 г/см³ | ||||||||||||||
| Балқу температурасы |
1294 K | ||||||||||||||
| Қайнау температурасы |
3341 K | ||||||||||||||
| Балқу жылуы |
7,1 кДж/моль | ||||||||||||||
| Булану жылуы |
289 кДж/моль | ||||||||||||||
| Молярлық жылусыйымдылық |
27,42 Дж/(K·моль) | ||||||||||||||
| Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
| Тор құрылымы |
Алтыбұрышты | ||||||||||||||
| Тор параметрлері |
a=3,658 c=11,80 Å | ||||||||||||||
| c/a қатынас |
3,23 | ||||||||||||||
| Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
| Жылуөткізгіштік |
(300 K) (16,5) Вт/(м·К) | ||||||||||||||
| Юнг модульі |
α формасы: 41,4 ГПа | ||||||||||||||
| Жылжу модульі |
α формасы: 16,3 ГПа | ||||||||||||||
| Пуассон коэффициенті |
α формасы: 0,281 | ||||||||||||||
| Виккерс қаттылығы |
345–745 МПа | ||||||||||||||
| Бринеллий қаттылығы |
265–700 МПа | ||||||||||||||
| CAS нөмірі |
7440-00-8 | ||||||||||||||
Монацит (Ce, La…)[PO4] және лопарит (Na, Ca, Ce)2 (Tі, Nb)2O6 минералдарының кристалдық торларына изоморфты қоспа ретінде кіреді. Күмістей ақ металл, 885ӘС-тан төмен темп-рада гексагоналды тығыз жинақталады (-Nd), ал 885ӘС-тан жоғарыда кубтық (-Nd) кристалдық торларын түзеді. Тығызд. 7,007 г/см3, балқу t 1024ӘC, қайнау t 3030ӘС. Тотығу дәрежелері +2, +3, тұрақтысы +3.
Ауада тотығады, бөлме темп-расында HCl, HNO3, H2SO4-пен, қыздырғанда галогендермен әрекеттеседі. Неодимді оның үшфторидін немесе үшхлоридін кальциетерм. жолмен тотықсыздандыру, үшхлоридінің балқымасын электролиздеу арқылы аладыНеодимН. ұшақ пен зымыран жасауға пайдаланылады және лазерлік материалдарға арналған құймалардың (мыс., Mg, Al немесе Tі) құраушысы болып табылады. [1]
Сілтемелер
өңдеуДереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақ Энциклопедиясы, 7 том 2 бөлім