Нүкіс

Нүкіс
	Қала
	Нүкіс
	қарақ. Nókis / Нөкис; өзб. Nukus / Нукус
	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел	Өзбекстан
Аймақ	Қарақалпақстан
Хәкімі	Ерғали Ілияс
Тарихы мен географиясы
Координаттары	42°27′53″ с. е. 59°36′08″ ш. б. / 42.46472° с. е. 59.60222° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 42°27′53″ с. е. 59°36′08″ ш. б. / 42.46472° с. е. 59.60222° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	XII ғасыры
Қала статусы	1932 жылы
Жер аумағы	221 км²
Орталығының биiктігі	80 м
Тұрғындары
Тұрғыны	325 100 адам (2021)
Тығыздығы	1 500 адам/км²
Ұлттық құрамы	қарақалпақтар, өзбектер, қазақтар, орыстар, татарлар, түрікмендер және басқалары
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+99861 22
Пошта индексі	230100
Басқалары
Марапаттары
	nukus.uz
	Нүкіс
	Нүкіс шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Нүкіс

Нүкіс (қарақ. Nókis / Нөкис; өзб. Nukus / Нукус) — Өзбекстан құрамындағы Қарақалпақстан Республикасының астанасы. Халық саны 191 мың адамға (1996) тең.

Географиялық орналасуы

Нүкіс қаласы Қарақалпақстанның орталығынада, Ташкент қаласына 800 км солтүстік-батыста орналасқан. Әмудария өзенінің оң жағасында, теңіз деңгейінен 76 м биіктікте орналасқан. Оңтүстік мен шығысында Қызылқұм шөлімен, солтүстікнде Әмудария өзенімен шектеседі. Қаланы Қызкеткен каналы кесіп өтеді.

Тарихы

1932 жылдан қала мәртебесі берілген. Нүкіс Хожейлі темір жолы бекетінен 38 км жерде.
19 ғ-дың 60-жылдарында қазіргі Нүкістің орнында Нүкіс ауылы болды.
1873 жылы Қарақалпақтар Ресей империясы құрамына кіргеннен кейін Нүкісте Әмудариядағы су жүйесін бақылайтын гидрол.
1877 жылы Нүкісте бірінші орыс-түзем мектебі ашылды.
1930 жылы 12 қарашада Қарақалпақстан өлкелік партия комитетінің өткен бюро кеңесінде Нүкіс ауылын республика орталығына айналдыру туралы шешім қабылданды. Бұған дейін Төрткөл қаласы астана саналатын.
1932 жылы жаңа астананың құрылысы басталды.
1939 жылы республика мекемелер Нүкіске көшірілді. Нүкісте 1934 жылы педогогикалық институты ашылды.
1959 жылы Өзбекстан ғылым академиясының қарақалпақ бөлімшесі ашылды
1976 жылы Қарақалпақ мемлекеттік университеті ашылды. Нүкісте Ташкент ауылшаруышылық университетінің, педиатрия мен политехникалық институтардың бөлімшелері, бірнеше колледж жұмыс істейді. Онда құрылыс материалдары (кірпіш, гранит-мәрмәр з-ты) мен тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары, киіз комбинаты, жиһаз ф-касы, 2 театр, өнер, тарихи-өлкетану музейлері бар.^[1]

Тұрғындар саны

Жыл	1939	1959	1974	1991	1999	2010	2018
Тұрғындар, мың адам	10	39	88	180 ^[2]	199	271,4	312,1^[3]

Ауа-райы

Шілдедегі орташа температурасы 27,1°С, қаңтарда –7°С.

Дереккөздер

↑ Узбекистон Республикаси. Энциклопедия, Таш., 1997
↑ «Современный толковый словарь»: изд. «Большая Советская Энциклопедия», 1997
↑ Число постоянных жителей в Республике Каракалпакстан на 1 января 2018 года Мұрағатталған 21 наурыздың 2019 жылы.

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Узбекистон Республикаси. Энциклопедия, Таш., 1997

[2] «Современный толковый словарь»: изд. «Большая Советская Энциклопедия», 1997

[3] Число постоянных жителей в Республике Каракалпакстан на 1 января 2018 года Мұрағатталған 21 наурыздың 2019 жылы.

[1]

[2]

[3]