çile

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /t͡ʃʰɪˈlɛ/
• Deng (Amed)^ⓘ
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: çi·le

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çile	çile
Îzafe	çileya çila	çileyên çilên
Çemandî	çileyê çilê	çileyan çilan
Nîşandera çemandî	wê çileyê wê çilê	wan çileyan wan çilan
Bangkirin	çileyê çilê	çileyino çilino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çileyek çilek	çileyin çilin
Îzafe	çileyeke çileke	çileyine çiline
Çemandî	çileyekê çilekê	çileyinan çilinan

çile mê

1. Meha yekem ya salê.

   Hevmane: çileya paşîn, kanûna paşîn, kanûna mezin, kanûna duyem, kanûnkiş, rêbendan

2. çileyê zivistanê yan çileyê havînê
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. çil rojên şîn û taziya kesekî navdar
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Herwiha

• çele

Bide ber

(Meh bi kurmancî):

• Guharto 1: 1 rêbendan · 2 reşemeh · 3 adar · 4 avrêl · 5 gulan · 6 pûşber · 7 tîrmeh · 8 gilavêj · 9 rezber · 10 kewçêr · 11 sarmawaz · 12 berfanbar

• Guharto 2: 1 çile · 2 sibat · 3 adar · 4 nîsan · 5 gulan · 6 hezîran · 7 tîrmeh · 8 tebax · 9 îlon · 10 cotmeh · 11 mijdar · 12 kanûn

• Guharto 3: 1 rêbendan · 2 reşemî · 3 adar · 4 avrêl · 5 gulan · 6 pûşber · 7 tîrmeh · 8 gelavêj · 9 rezber · 10 cotmeh · 11 mijdar · 12 berfanbar

• Guharto 4: 1 kanûna paşîn · 2 sibat · 3 adar · 4 nîsan · 5 gulan · 6 hezîran · 7 tîrmeh · 8 tebax · 9 îlon · 10 çiriya pêşîn · 11 çiriya paşîn · 12 kanûna pêşîn

Etîmolojî

Hevreha farisî چله‎ (çillê) ji zimanên îranî, ji çil (40) + -e. Binêrin herwiha çilik.

Werger

meha yekem ya salê

• Abazayî: гъынчыльа (γənč̍əlā)
• Abxazî: ажьырныҳәа (āž̍ərnəh°̍ā)
• Adîgeyî: щылэ маз (š̍əlă māz)
• Afrîkansî: Januarie → af
• Akanî: Ɔpɛpɔn
• Alabamayî: lokbahaháhpa
• Albanî: Janari → sq, janar, kallnor → sq, djegqerrës → sq
• Almaniya Pennsylvania: Yanuaar, Yenar, Yenner
• Almanî: Januar → de n, Jänner → de n, Hartung → de n

  Elmanîşî: januar

  Frankoniya navendî: Januar

• Alutîqî: Cuqllirpaaq Iraluq
• Amazîxiya fasî: ⵉⵏⵏⴰⵢⵔ (innayr)
• Amharî: ጃንዩዌሪ (ǧanyuweri)
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: Dził Bilátahgai, Shashké', Binii' Idichíhé

• Aragonî: chinero → an n
• Aramiya nû ya asûrî: ܟܵܢܘܿܢ ܐ݇ܚܵܪܵܝܵܐ‎ (kanon ḳaraya)
• Aromanî: yinar, gulugeu
• Astûrî: xineru → ast n
• Atîkamekwî: Kenositc pisimw
• Aymarayî: chichu phaxsi → ay
• Aynuyî: ルチュㇷ゚ (ruchup)
• Azerî: yanvar → az
• Banjarî: Januari
• Baskî: urtarril → eu
• Başkîrî: ғинуар (ğinuar)
• Belarusî: сту́дзень → be n (stúdzjenʹ)
• Bengalî: জানুয়ারি → bn (januẏari)
• Bîkoliya naverast: Enero
• Bîslamayî: januware
• Bretonî: Genver → br, miz genver
• Bugî: januari
• Bulgarî: януа́ри → bg n (januári)
• Burmayî: ဇန်နဝါရီ → my (janna.wari), တစ်လ (tacla.)
• Buryatî: нэгэдэхи һара (negedexi hara), нэгэдүгээр һара (negedügeer hara)
• Conxayî: སྤྱི་ཟླ་དང་པ། (spyi zla dang pa)
• Çavacanoyî: enero
• Çeçenî: Дечкен-бутт (Dečken-butt)
• Çekî: leden → cs n
• Çerokî: ᎤᏃᎸᏔᏂ (unolvtani)
• Çîçewayî: Januwale
• Çîkasawî: Hashi' Ammo'na'
• Çînî:

  Kantonî: 一月

  Dunganî: җынйүә (žɨnyüə)

  Hakkayî: 一月 (yit-ngie̍t)

  Mandarînî: 一月 → zh, 元月 → zh (yuányuè)

  Minnanî: 一月 (it-go̍eh, it-ge̍h, it-gōe)

• Çukçî: ынпылювлен (ynpyljuvlen), чьачаӈԓьоргын (čʹačaṇḷʹorgyn)
• Çuvaşî: кӑрлач (kărlač)
• Dakotayî: Witeȟi
• Danmarkî: januar → da g
• Divehî: ޖެނުއަރީ‎ (jenuarī)
• Dusuniya navendî: Milatok
• Endonezyayî: Januari → id
• Erebî: يَنَايِر‎ → ar n (yanāyir), كَانُون اَلثَّانِي‎ n (kānūn aṯ-ṯānī)

  Erebiya misrî: يناير‎ (yanāyir)

  Erebiya fasî: يناير‎ (yanāyir)

• Ermenî: հունվար → hy (hunvar)

  Ermeniya kevn: յունուար (yunuar)

• Erzayî: якшамков (jakšamkov)
• Esperantoyî: januaro → eo, Januaro → eo
• Estonî: jaanuar → et
• Etrûskî: 𐌀𐌍𐌉𐌀𐌗 (aniax)
• Eweyî: Dzove, Yanuar
• Extremaduranî: eneru
• Farisî: ژانویه‎ → fa (žânviye), یانور‎ (yânur), جنوری‎ (januwarî)
• Ferî: januar n
• Fiji hindiyî: january
• Fîjî: Janueri
• Fînî: tammikuu → fi
• Frankoprovansî: janviér
• Fransî: janvier → fr n
• Friyolî: Zenâr n, Genâr
• Frîsiya bakur:

  Frîsiya bakur: janewoore n

  Mooring: ismoune n, januar n

• Frîsiya saterlandî: Januoar
• Frîsî: jannewaris → fy g, foarmoanne → fy
• Gaelîka skotî: am Faoilleach
• Gagawzî: Büük ay
• Galîsî: xaneiro → gl n
• Gujaratî: જાન્યુઆરી → gu (jānyuārī)
• Gurcî: იანვარი → ka (ianvari)
• Guwaranî: jasyteĩ
• Haîtî: janvye
• Hawayî: Ianuali
• Hawsayî: Janairu → ha
• Hindî: जनवरी → hi m (janvarī)
• Hîlîgaynonî: ulalong
• Holendî: januari → nl n
• Hunsrikî: Januar n
• Îbranî: יָנוּאָר‎ → he n (yánuar)
• Îdoyî: januaro → io
• Îgboyî: january
• Îlokanoyî: enero
• Îngilîziya kevn: æfterra ġēola n, Ianuarius n
• Îngilîzî: January → en
• Înterlîngua: januario → ia
• Înuîtî: ᔭᓐᓄᐊᓕ → iu
• Înupîakî: Aullaqtuġvik
• Îrlendî: Eanáir → ga m, Mí Eanáir
• Îtalî: gennaio → it n
• Îzlendî: janúar → is n, janúarmánuður n
• Japonî: 一月 → ja (いちがつ, ichigatsu), 睦月 → ja (むつき, mutsuki)
• Javayî: januar, januari
• Kabîlî: yennayer
• Kalalîsûtî: januaari, qaammaliaq
• Kalmîkî: туула сар (tuula sar)
• Kamberayî: wulang hau
• Kannadayî: ಜನವರಿ (janavari)
• Kapampanganî: Kaumpisang búlan, Enéru,
• Kapverdî: janeru
• Kaşûbî: stëcznik → csb
• Katalanî: gener → ca n
• Keçwayî: qhulla puquy killa
• Kirgizî: январь → ky (yanvarʹ)
• Kîkongoyî: yanwadi
• Kîkûyûyî: Mũgaa
• Kîngalî: ජනවාරි → si (janawāri)
• Kîrîbatî: Tianuari
• Komî-zîriyî: январ (janvar), тӧв шӧр (töv šör)
• Koreyî: 일월 → ko (irwol), 1월 → ko (1wol), 정월 → ko (jeong-wol)
• Kornî: Genver, Mys Genver, mis Genver
• Korsîkayî: ghjennaghju → co n
• Ladînî: jené
• Ladînoyî: jenero
• Lakotayî: Wiótheȟika wí
• Latînî: iānuārius → la n
• Latviyayî: janvāris → lv n
• Lawsî: ມັງກອນ → lo (mang kǭn)
• Lezgînî: гьер (her)
• Lingalayî: sánzá ya yambo → ln, yanwáli → ln
• Lîgûrî: zenâ n
• Lîmbûrgî: Jannewarie
• Lîtwanî: sausis → lt n
• Lîvonî: janvār, ūdāigast kū
• Lombardî: zenèr
• Luksembûrgî: Januar → lb n, Haartmount → lb n, Jannewarie
• Mòçenoyî: genner n
• Makedonî: јануа́ри → mk n (januári)
• Malagasî: janoary → mg
• Malayalamî: ജനുവരി → ml (januvari)
• Malezî: Januari → ms
• Maltayî: Jannar → mt n
• Mançûyî: ᠠᠨᡳᠶᠠ
  ᠪᡳᠶᠠ (aniya biya)
• Manksî: Jerrey Geuree
• Maorî: Kohi-tātea, Hānuere
• Maratî: जानेवारी (jānevārī), जानेवारी महिना (jānevārī mahinā)
• Mecarî: január → hu
• Megrelî: ღურთუთა (ɣurtuta)
• Mîrandî: Janeiro n
• Mokşayî: январьгов (janvarʹgov)
• Mongolî:

  Kirîlî: нэгдүгээр сар (negdügeer sar)

• Montagnaîsî: tshishe-pishimᵘ
• Nahwatlî: tlacēnti → nah
• Napolîtanî: jennaro, iennaro, gennàio
• Navajoyî: Yas Niłtʼees
• Nedersaksî:

  Saksoniya jêrîn ya holendî: jannewaori

  Almaniya jêrîn a almanî: Januar n

  Almaniya jêrîn a navîn: Januarius, Jenner

• Normandî: janvyi, Janvyi n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: januar → no n

  Norweciya nînorskî: januar → nn n

• Ojibweyî: gichi-manidoo-giizis
• Oksîtanî: genièr → oc n
• Oriyayî: ଜାନୁଆରୀ → or (januarī)
• Oromoyî: Amajjii → om
• Oygurî: يانۋار‎ (yanwar), بىرىنچى ئاي‎ (birinchi ay)
• Ozbekî: yanvar → uz
• Peştûyî: جنوري‎ → ps m (ǰanwarí)
• Piedmontîsî: gené
• Pîtkarnî-norfolkî: jaenyuweri
• Plodîşî: Jaunewoa n
• Polonî: styczeń → pl m inan
• Portugalî: janeiro → pt n
• Prusiya kevn: Janwārs, Rags
• Puncabî: ਜਨਵਰੀ n (janvarī)
• Qazaxî: қаңтар → kk (qañtar)
• Qiptî: ⲓⲁⲛⲟⲩⲁⲣⲓⲟⲥ (ianouarios)
• Romancî: schaner n, schner n
• Romanyayî: ianuarie → ro n, gerar → ro, cărindar → ro
• Rusî: янва́рь → ru n (janvárʹ)
• Samî:

  Samiya înarî: uđđâivemáánu

  Samiya lule: ådåjakmánno, ådåjakmákmanno

  Samiya bakurî: ođđajagimánnu

  Samiya skoltî: ođđeeʹjjmään

  Samiya başûr: tsïengele

• Samoayî: ianuari
• Samogîtî: sausis
• Sardînî: gennaxu, ghennàrgiu

  Kampîdanî: gennàrgiu

  Logudorî: gennàrzu, bennàrzu

• Sebwanoyî: enero
• Sekanî: Tlįį duchę̀’ ’ehdasde
• Sicîlî: jinnaru → scn n
• Silesî: styczyń n
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: јануар n, сечањ n, сијечањ n

  Latînî: januar → sh n, sečanj n, siječanj → sh n

• Skotî: Januar
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: просиньць n (prosinĭcĭ), еноуар҄ь n (enuarʹĭ), еньвар҄ь n (enĭvarʹĭ), г҄еноуар҄ь n (gʹenuarʹĭ), г҄еньвар҄ь n (gʹenĭvarʹĭ)

• Slovakî: január → sk n
• Slovenî: jánuar → sl n
• Somalî: janaayo → so
• Sorbiya jêrîn: januar n, wezymski n
• Sorbiya jorîn: januar n, wulki róžk
• Sotoyiya bakur: Pherekgong
• Sotoyiya başûr: Pherekgong → st
• Spanî: enero → es n
• Sundanî: Januari
• Svanî: ქვა̈ხ (kväx)
• Swahîlî: Januari
• Swazî: Bhimbídvwane
• Swêdî: januari → sv g
• Şonayî: Kurume
• Tacikî: январ → tg (yanvar)
• Tagalogî: enero
• Tahîtî: tēnuare
• Tamîlî: ஜனவரி → ta (jaṉavari)
• Taosî: sə̀onp’óna
• Tarantinoyî: scennare
• Taşelhitî: ⵉⵏⵏⴰⵢⵔ (innayr)
• Tayî: มกราคม → th
• Telûgûyî: జనవరి → te (janavari)
• Teteriya krîmî: yanvar
• Teterî: гыйнвар → tt (ğıynwar)
• Tetûmî: janeiru
• Tirkî: ocak → tr, kânunusani → tr, büyük ay
• Tirkmenî: ýanwar
• Tîbetî: ཟླ་དང་པོ (zla dang po)
• Tokpisinî: janueri
• Tongî: Sānuali
• Udmurtî: толшор (tolšor)
• Urdûyî: جنوری‎ → ur m (janvarī)
• Ûkraynî: сі́чень → uk n (síčenʹ)
• Venîsî: xenaro → vec, genaro n
• Vepsî: viluku
• Viyetnamî: tháng giêng → vi, tháng một → vi
• Volapûkî: yanul → vo
• Voroyî: vahtsõaastakuu, kaarnakuu
• Walonî: djanvî → wa
• Warayî: enero
• Weylsî: Ionawr → cy m
• Wînnebagoyî: Hųųc wiconįra wiira
• Wolofî: Semwiyee
• Ximêrî: មករា → km (mŭəkriə)
• Xosayî: eyoMqungu, uJanuwari 1a an 2a
• Yakutî: Тохсунньу (Toxsunńu)
• Yidîşî: יאַנואַר‎ → yi n (yanuar)
• Yorubayî: january
• Yupîkiya navendî: Kanruyauciq
• Yûnanî: Ιανουάριος → el n (Ianouários)

  Kevn: Ἰανουάριος (Ianouários)

• Zuluyî: uMasingana → zu 1a an 2a, uJanuwari → zu 1a an 2a
• Zuniyî: Dayamcho Yachunne

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

çileyê havînê — binêre çileyê havînê

bibîranîn — binêre bibîranîn

Tirkî

Navdêr

çile

1. çile
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. zehmetî, rencûr
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. gac, kelef, peng, tunge

   iplik çilesi ― gaca ta

4. jî, jiya kevanê
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)